نصب و اجرا اعلام حریق ؛ آموزش و راهنمای جامع از صفر تا صد + pdf

در دنیای امروز، ایمنی آتش سوزی در محیط های مسکونی و تجاری از اهمیت بالایی برخوردار است. نصب یک سیستم اعلام حریق موثر نه تنها یک الزامی است، بلکه گامی مهم در حفاظت از جان و مال در برابر اثرات مخرب آتش سوزی است.

این مقاله برای ارائه یک نمای کلی از اصول، رویه ها و بهترین شیوه های مربوط به نصب سیستم های اعلام حریق است. چه در زمینه ایمنی آتش نشانی حرفه ای باشید و چه فردی تازه وارد در این صنعت، این راهنما شما را به دانش و مهارت های لازم برای نصب موثر سیستم های اعلام حریق در محیط های مختلف آشنا می کند.

نصب اعلام حریق پیشگیری، کنترل و اطفای آتش سوزی را در مراحل اولیه آن ممکن می سازد. آمارها نشان می دهد که استفاده از فناوری های اعلام حریق در سال های اخیر، انسان های بسیاری را از مرگ و صدمات ناشی از سوختگی نجات داده و از تحمیل خسارت هنگفتی جلوگیری کرده است. طراحی و نصب سیستم اعلام حریق به دلیل حساسیت و اهمیت حیاتی آن، نیازمند آشنایی با انواع تجهیزات این سیستم ها، ضوابط و استانداردهای مربوط و مهارت عملی در این زمینه است. به همین دلیل، برای در این مطلب از مقالات گنجینه پاوان به آموزش و راهنمایی جامع نصب سیستم اعلان حریق را ارائه کردیم.

پیش از هر چیز این نکته مهم را در نظر داشته باشید که فقط افراد حقیقی و حقوقی دارای مجوز از سازمان آتش نشانی، مجاز به نصب و راه اندازی سیستم اعلام حریق می باشند.

آموزش و راهنمای جامع نصب سیستم اعلام حریق از صفر تا صد

در ابتدا می‌خواهیم در مورد نحوه‌ی آموزش نصب سیستم اعلام حریق، صحبت کنیم. ورود به هر صنعتی نیازمند به تخصص و دانش حرفه‌ای است. مخصوصا زمانی که بحث جان و اموال مردم در میان باشد.
به همین دلیل قصد داریم به اساسی‌ترین مراحلی که شما را به یک متخصص حرفه‌ای در زمینه نصب سامانه کشف و اعلام حریق تبدیل می‌کند، اشاره کنیم.

در مرحله‌ی اول باید به دنبال یادگیری این تخصص باشید. حتی اگر شده مدتی در شرکت‌های متخصص کاراموزی کنید و از اهمیت این حرفه و حساسیتی که دارد، آگاه شوید.
شاید گمان کنید برخورداری از تجربه کافی در نصب انواع سیستم‌ های الکترونیکی شما را از یادگیری این سیستم بی‌نیاز خواهدکرد.
اما حقیقت این است که باید با مفاهیم این حوزه، تجهیزات آن، استانداردهای آتش نشانی روز و تشخیص انواع کدها و علایم، آشنایی داشته باشید.

در گام دوم بهتر است در سمینارها و دوره‌های آموزشی مربوطه شرکت کنید و از تجربه افراد متخصص استفاده نمایید.
برای مثال سازمان‌های معتبری چون “National Fire Protection Association” (NFPA) و “American Fire Alarm Association” (AFAA) هر ساله دوره‌های کاربردی و پیشرفته‌ای را برگزار می‌کنند.
همچنین کتاب راهنمای آموزش سیستم‌ های اعلام حریق منتشر شده توسط “انجمن ملی تولیدکنندگان برق” (NEMA)، یکی از منابع آموزشی معتبر در این زمینه به حساب می‌آید.

در مرحله آخر باید با انتخاب تجهیزات مناسب و نصب و راه‌ اندازی هرکدام از آنها آشنا شوید.
سپس در راستای حرفه ‌ای شدن در انتخاب و نصب هرکدام از آنها گام بردارید.
این امر باعث می ‌شود بتوانید در سریع ‌ترین زمان ممکن تمامی تجهیزات آتش نشانی و اجزای آن را در ساختمان ‌ها پیاده ‌سازی کنید.

استاندارد نصب تجهیزات اعلام حریق

در شروع تمامی فعالیت‌ های اجرایی توجه به زیرساخت‌ های موجود یکی از اساسی ‌ترین موضوعات است. نصب و راه ‌اندازی سیستم‌ های اعلام حریق نیز از این قاعده مستثنی نیست. اگر ساختمان‌ ها زیرساخت صحیحی نداشته باشند، امکان نصب صحیح و کاربردی سامانه اعلام حریق وجود نخواهد داشت. در این باره نکته‌‌ حائز اهمیت، موجود یا درحال ساخت بودن آن ساختمان یا پروژه است. چرا که این امر در ضوابط و اصول طراحی و اجرای سیستم‌ های اعلان حریق تاثیرگذار خواهد بود.

سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران به عنوان مقام دارای صلاحیت قانونی ضوابط ملاک عمل سیستم های کشف و اعلام حریق را مشخص کرده است. سازمان آتش نشانی مراجع و استانداردهای زیر را مبنای طراحی و نصب اعلان حریق قرار داده است:

• مقررات ملی ساختمان ایران (ویرایش سال 1395؛ مبحث های 3، 13 و 21)
• استاندارد NFPA72
• استاندارد BS5839-1
• استاندارد NFPA170
• استاندارد NFPA101

تجهیزات مجاز برای نصب در سیستم اعلام حریق

بر اساس ضوابط سازمان آتش نشانی، درباره تجهیزاتی که قرار است در سامانه اعلان حریق ساختمان نصب شود، باید الزامات زیر رعایت گردد:

• ضروری است مدل، کد تاییدیه آزمایشگاه و کمپانی سازنده بر روی تمامی تجهیزات ثبت شده باشد.
• دارای نمایندگی مجاز ثبت شده در لیست سازمان آتش نشانی باشد.
• استفاده از تجهیزات اعلام حریق اصلی لیست شده توسط سازمان آتش نشانی، تماما از یک برند الزامی می باشد.
• استفاده از تجهیزات اصلی سیستم اعلام حریق از برندی بجز برند اصلی سیستم اعلان حریق ساختمان منوط به ارائه گواهی تطابق عملکرد تجهیزات و مرکز کنترل از آزمایشگاه تست معتبر و مورد تایید سازمان آتش نشانی می باشد.

توضیح: در خصوص تجهیزات خاص نظیر آشکارسازهای شعله، نمونه بردار هوا، دودی خطی، حرارتی خطی و نظایر آن، با نامه تطابق رسمی قابل استعلام از سازنده، مورد قبول و مسئولیت صحت عملکرد سیستم بر عهده سازنده و نمایندگی مجاز آن می باشد.

• تعهد ارائه دو سال گارانتی از زمان مهر و امضای گواهی اصالت تمامی تجهیزات و خدمات سیستم اعلام حریق اعم از اصلی و فرعی توسط نمایندگی تجهیزات الزامی می باشد.
• تعهد ارائه 10 سال خدمات تامین قطعات یدکی از زمان مهر و امضای گواهی اصالت برای تمامی تجهیزات اعلان حریق اعم از اصلی و فرعی الزامی می باشد.

زون بندی سیستم اعلام حریق

برای طراحی و اجرای سامانه تشخیص و اعلام حریق آشنایی با مفهوم زون بندی حریق ضروری است. زون بندی حریق به فرآیند تقسیم یک مکان یا ساختمان به مناطق یا قسمت های مختلف بر اساس خطرات آتش سوزی و نگرانی های ایمنی اشاره دارد. این مناطق معمولاً توسط عوامل مختلفی مانند نوع فعالیت های انجام شده، مواد مورد استفاده و خطر احتمالی حوادث آتش سوزی تعیین می شوند.

زون بندی حریق در یک فرایند طراحی و نصب اعلام حریق به تقسیم یک ساختمان یا تأسیسات به مناطق مختلف اطلاق می شود که هر کدام دارای دستگاه های تشخیص و تجهیزات هشدار دهنده خاص خود هستند. این زون بندی امکان محلی سازی و شناسایی منطقه دقیقی را که در آن آتش سوزی شناسایی شده است را فراهم می کند و پاسخ کارآمدتر و موثرتر را ممکن می سازد.

هدف از زون بندی آتش سوزی به حداقل رساندن هشدارهای کاذب، کاهش زمان پاسخگویی پرسنل اضطراری و کمک به تخلیه سریع و هدفمند سرنشینان است. با تقسیم یک ساختمان به مناطق، سیستم اعلان حریق می تواند محل آتش سوزی را مشخص کند و اطلاعات مهمی را در اختیار امدادگران اضطراری قرار دهد.

تفاوت زون بندی سیستم اعلام حریق آدرس پذیر و متعارفی

برای طراحی و نصب اعلان حریق ساختمان باید با تفاوت میان دو سیستم تشخیص و اعلام حریق آدرس پذیر و متعارفی و زون بندی آنها آشنا باشیم.

سیستم های اعلان حریق متعارف معمولاً یک ساختمان را به مناطق جداگانه تقسیم می کنند، که در آن هر منطقه نشان دهنده یک زون خاص است که از نظر آتش نظارت می شود. هنگامی که آتش سوزی در یک زون خاص شناسایی می شود، سیستم فقط می تواند یک نشانه کلی از زونی که آتش در آن واقع شده است ارائه دهد. این اطلاعات برای تیم های واکنش و تخلیه اضطراری مفید است تا تلاش های خود را در یک منطقه خاص متمرکز کنند. با این حال، مکان دقیق آتش سوزی در زون مورد نظر را مشخص نمی کند.

در مقابل، سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر می توانند مکان دقیق آتش سوزی یا رویداد را در یک منطقه یا زون خاص شناسایی کنند. آنها این کار را با تخصیص یک آدرس یا شناسه منحصر به فرد به هر دستگاه منفرد روی سیستم، مانند آشکارسازها، ایستگاه های کششی یا پانل های کنترل انجام می دهند. هنگامی که یک رویداد رخ می دهد، سیستم می تواند دستگاه خاصی را که زنگ هشدار را راه اندازی کرده است شناسایی کند و اطلاعات دقیقی در مورد مکان آن ارائه دهد. این سطح از ویژگی امکان واکنش سریع ‌تر را فراهم می‌کند زیرا پرسنل آتش نشانی و اورژانس می‌ توانند به سرعت منبع آتش ‌سوزی را پیدا کنند.

به طور خلاصه، تفاوت بین زون ‌بندی سیستم اعلام حریق آدرس ‌پذیر و متعارفی در سطح جزئیات و ویژگی‌ هایی است که هنگام شناسایی مکان آتش‌ سوزی یا رویداد ارائه می ‌کنند. سیستم‌ های آدرس‌ پذیر اطلاعات دقیقی در مورد مکان دستگاه راه ‌انداز ارائه می ‌دهند، در حالی که سیستم‌ های متعارفی فقط می‌ توانند یک منطقه کلی را نشان دهند.

الزامات زون بندی در نصب سیستم اعلام حریق

برای نصب اعلام حریق ساختمان باید موارد زیر را در زون بندی حریق (منطقه تشخیص حریق) در نظر گرفت:

• هر طبقه از ساختمان یک زون تشخیص حریق می باشد.
• در صورت تقسیم هر طبقه به بیش از یک زون حریق توسط موانع انتشار حریق و دود و امکان تردد افراد از یک زون به زون دیگر، تقسیم کل طبقه به مناطق تشخیص حریق مطابق با زون های حریق انجام می گردد.
• آشکارسازهای تعبیه شده در سقف و کف کاذب، در زون حریق مشابه آشکارسازهای فضای اصلی اتاق قرار می گیرد مگر اینکه در زون حریق جداگانه ای قرار گرفته باشد.
• حداکثر مساحت تحت پوشش یک منطقه تشخیص (زون) حریق 2000 متر مربع می باشد.
• حداکثر مسافت جستجو در زون حریق 60 متر می باشد.
• هر مدار مربوط به زون حریق در سیستم متعارف توسط کابل جداگانه به مرکز کنترل متصل می گردد.
• به جز مواردی که از تجهیزات ایزولاتور استفاده می گردد، هر مدار مربوط به زون حریق در سیستم آدرس پذیر توسط ایزولاتور از زون های حریق دیگر حفاظت می گردد.

طراحی سیستم اعلام حریق ساختمان

قبل از نصب و اجرای سیستم اعلان حریق باید اقدام به طراحی سامانه کشف و اعلام حریق نماییم. طراحی سیستم اعلان حریق ساختمان شامل ملاحظات مهم برای اطمینان از ایمنی ساکنین و واکنش موثر در مواقع آتش سوزی است. در طراحی سامانه اعلام حریق باید موارد زیر را در نظر گرفت:

• ارزیابی خطر آتش سوزی
• زون بندی حریق بر اساس نوع سیستم
• تعیین محل پانل کنترل اعلان حریق
• تعیین تعداد و محل عناصر اعلام حریق بر اساس ضوابط
• طراحی سیم کشی و ارتباط سیستم

قبل از هر چیز باید توجه داشت که طراحی سامانه اعلام حریق متعارفی و آدرس پذیر باهم متفاوت است.

تفاوت طراحی سیستم اعلان حریق متعارفی و آدرس پذیر

در طراحی و نصب اعلام حریق باید به میان دو سیستم آدرس پذیر و متعارف توجه داشت. این دو نوع سیستم اعلام حریق در سیم کشی، مانیتورینگ و اعلان ها باهم متفاوت هستند.

تفاوت سیم  کشی سیستم آدرس پذیر و متعارفی

سیستم های اعلان حریق متعارفی از یک پیکربندی سیم کشی مبتنی بر زون استفاده می کنند، که در آن یک منطقه واحد می تواند چندین دستگاه (مانند آشکارسازهای دود، آشکارسازهای گرما و نقاط تماس دستی) را که به صورت موازی متصل شده اند را در بر گیرد. هر منطقه به یک مدار خاص متصل است و هر گونه فعال سازی در آن منطقه باعث ایجاد زنگ هشدار می شود.

سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر از یک پیکربندی سیم کشی مبتنی بر حلقه یا لوپ استفاده می کنند، که در آن هر دستگاه (مانند آشکارسازهای دود، آشکارسازهای حرارتی و شستی های اعلام حریق) آدرس منحصر به فرد خود را در حلقه دارد. دستگاه ها به صورت متوالی در یک حلقه به هم متصل می شوند و به کنترل پنل اجازه می دهند به صورت جداگانه آدرس دهی و ارتباط با هر دستگاه را داشته باشند.

تفاوت مانیتورینگ اعلام حریق متعارفی و آدرس پذیر

در طراحی و نصب اعلام حریق باید توجه داشت که در یک سیستم اعلان حریق متعارفی، کنترل پنل، مدار را برای هرگونه مدار باز یا کوتاه کنترل می کند. هنگامی که یک آتش سوزی یا خطا در یک منطقه شناسایی می شود، پنل کنترل منطقه آسیب دیده را نشان می دهد اما اطلاعات دستگاه خاصی را ارائه نمی دهد.

در یک سامانه اعلام حریق آدرس پذیر، کنترل پنل به طور مداوم وضعیت و داده های هر دستگاه آدرس پذیر را کنترل می کند. پنل می تواند محل دقیق و نوع زنگ هشدار حریق را تعیین کند و اطلاعات دقیقی در مورد دستگاه (های) خاص درگیر ارائه دهد.

علائم اختصاری تجهیزات اعلام حریق

ضوابط ملاک عمل سیستم های کشف و اعلان حریق سازمان آتش نشانی برای ایجاد هماهنگی و یکپارچگی حداکثری در علائم مورد استفاده در طراحی سیستم، استاندارد NFPA170 را به عنوان مرجع علائم اختصاری مورد تایید قرار داده است. علائم اختصاری پرکاربرد در طراحی و نصب اعلام حریق در جدول زیر آمده است:

گروه بندی تصرفات ساختمانی جهت نصب سیستم اعلام حریق

نصب سیستم اعلام حریق ساختمان ها باید بر اساس جدول زیر انجام گیرد:

در رابطه با جدول فوق باید موارد زیر را در نظر داشت:

الف) تصرفات آموزشی با مساحت 93 متر و کمتر، دارای یک کلاس و بالاتر و با فاصله بیش از 9.2 متر از ساختمان های مجاور، نیازی به سامانه اعلام حریق ندارد.

ب) جهت بخش ها و کاربری هایی که حاوی مواد غیر قابل سوختن می باشد، اعلام حریق دستی در نظر گرفته شود.

پ) جهت بخش های مورد استفاده از جهت انبارش کالاهای غیر قابل سوخات (سنگ، مصالح بنایی غیرسوختنی و …) اعلام حریق دستی در نظر گرفته شود.

نصب کنترل پنل اعلام حریق

نصب کنترل پنل اعلام حریق یا همان شبکه مرکزی اعلام حریق که به عنوان مغز سیستم اعلام حریق عمل می کند، باید طبق مراحل و الزامات زیر انجام گیرد:

جانمایی کنترل پنل

قبل از شروع نصب، باید محل قرارگیری کنترل پنل را به دقت برنامه ریزی کنید. پنل اعلام حریق باید در مکانی امن با قابلیت دسترسی سریع و آسان جانمایی گردد.

نصب دتکتور دودی در اتاق یا فضای نصب مرکز کنترل اعلام حریق الزامی است.

اگر پنل در محل خارج از دسترس قرار گیرد، باید از کنترل پنل تکرارکننده با قابلیت نمایش تمامی اطلاعات و فرامین مرکز کنترل، در محل ورودی های اصلی استفاده گردد.

اگر ساختمان دارای دارای چندین ورودی اصلی یا چندین مکان برای استقرار کاربران باشد، ضروری است مراکز تکرارکننده برای هر یک از آنها در نظر گرفته شود.

تجهیزات و محافظت های مرکز کنترل

اطمینان حاصل کنید که تمام مواد و تجهیزات لازم برای نصب، مانند صفحه کنترل، سیم کشی، مجرا، ابزار و سخت افزار نصب را در اختیار دارید.

ضروری است کنترل پنل به شیوه هایی مانند قفل سخت افزاری یا نرم افزاری صفحه کلید و یا تعبیه در داخل جعبه محافظ، از فرامین کنترلی توسط افراد غیر مسئول محافظت گردد.

سناریوهای شرایط اضطراری در نصب پنل 

ضروری است که کنترل فرامین مربوط به سناریوهای شرایط اضطراری، به طور کامل توسط سیستم اعلام حریق و با رعایت تمامی ضوابط حفاظتی در نقطه اتصال درگاه های کنترل شرایط اضطراری به سیستم های جنبی انجام گیرد.

اجرای وظایف درگاه های کنترل شرایط اضطراری، توسط سیستم های مدیریت ساختمان (BMS) در سناریوهای شرایط اضطراری، در صورتی که این گونه تجهیزات دارای تاییدیه استانداردهای ویژه تجهیزات اعلام حریق باشند، امکان پذیر می باشد.

ایمنی نصب و ارتفاع کنترل پنل

مطمئن شوید که با استفاده از براکت ‌های نصب یا سخت ‌افزار ارائه ‌شده، به طور ایمن روی دیوار یا سطح ثابت دیگری نصب شده است. ارتفاع نصب پنل اعلام حریق از سطح زمین باید 150  سانتی متر باشد.

منبع تغذیه

کنترل پنل را به یک منبع تغذیه قابل اعتماد وصل کنید. این ممکن است شامل اجرای سیم کشی برق از یک پریز برق نزدیک یا استفاده از یک مدار اختصاصی برای سیستم اعلان حریق باشد.

سیم کشی کنترل پنل

سیم کشی لازم را طبق دستورالعمل سازنده به کنترل پنل وصل کنید. سیم کشی معمولاً شامل سیم کشی برای دتکتور دود، آشکارسازهای حرارت، ایستگاه های کشش، آژیرها، فلاشرها و هر وسیله دیگری در سیستم اعلام حریق می شود. از اندازه مناسب سیم استفاده نمایید و از کدهای برق محلی پیروی کنید.

باید به خاطر داشت که نصب پورت ویژه شبکه نظارت بر اعلام حریق شهری (مانیتورینگ اعلام حریق) و همچنین ترمینال های بدون ولتاژ باز و بسته در باندهای مرکز کنترل از تاریخ 15/1/1399 الزامی می باشد.

پیکربندی کنترل پنل

پس از اتمام سیم کشی، کنترل پنل را مطابق با طرح سیستم مورد نظر پیکربندی کنید. پیکربندی شامل تنظیم زون ها، فعال ‌سازی برنامه ‌نویسی و آستانه ‌های هشدار و سایر تنظیمات مورد نیاز است.

توجه به این نکته مهم است که نصب سیستم اعلام حریق ممکن است بسته به دستورالعمل سازنده خاص، کدهای ساختمان محلی و پیچیدگی سیستم متفاوت باشد. همیشه توصیه می شود برای اطمینان از رعایت و نصب مناسب با یک نصاب یا پیمانکار اعلام حریق حرفه ای مشورت کنید.

نصب دتکتورهای اعلام حریق

در نظر گرفتن دتکتور یا آشکارساز حریق با پوشش کامل در تمامی فضاهای قابل دسترس نظیر اتاق ها، پذیرایی، نشیمن، انباری، زیرزمین، اتاق زیرشیروانی، سقف و کف کاذب، کمدها، اتاق آسانسور و شوت زباله و نظایر آن ضروری است.

در فضاهای با کاربری سقف کاذب و کف کاذب با ارتفاع 0.8 متر و بیشتر، ضروری است دتکتور اعلام حریق در نظر گرفته شود.

در صورت نصب تجهیز در فضاهای مخفی مثل سقف و کف کاذب، چراغ نمایشگر مرتبط با تجهیزت در نزدیک ترین مکان در معرض دید به طوری که محل تجهیز مخفی به آسانی قابل تشخیص باشد، ضروری است.

در صورت امکان تشخیص محل دقیق آشکارساز حریق جانمایی شده در فضای مخفی نظیر اتاق یا سقف و کف کاذب از محل مرکز کنترل، نصب چراغ نمایشگر ضروری است.

بجز تجهیزاتی که مخصوص نصب به صورت توکار می باشند، نصب دتکتورهای حریق به طور روکار انجام می گردد.

در صورت استفاده از فضای بالای سقف کاذب به عنوان پلنوم سیستم هواساز و در نظر گرفتن آشکارساز حریق مناسب جهت کارکرد در شرایط جابجایی هوا با سرعت بالا، در محل ارتباط پلنوم با کانال اصلی سیستم هوارسان، نیازی به تعبیه آشکارساز حریق جداگانه در بالای سقف نمی باشد.

در فضاهایی با سقف صاف، هیچ بخشی از اتاق تحت پوشش نباید خارج از شعاع پوشش دتکتور اعلام حریق باشد.

دتکتورهای ترکیبی بر اساس بخشی از آشکارساز که کمترین شعاع پوشش را دارا می باشد جانمایی می گردد. به عنوان مثال آشکارساز ترکیبی دودی و حرارتی بر اساس آشکارساز حرارتی جانمایی می گردد.

نصب دتکتور اعلام حریق در حدفاصل یک متری دریچه دمنده هوا مجاز نمی باشد.

نصب دتکتور اعلام حریق بر اساس NFPA 72

بر اساس استاندارد NFPA 72 در فضاهای ترکیب شده توسط پارتیشن، در صورتی که فاصله بالای پارتیشن تا سقف کمتر از 15 درصد کل ارتفاع اتاق باشد، پارتیشن معادل دیوار کامل از کف تا سقف در نظر گرفته می شود.

در صورت احراز تمامی شرایط زیر در سقف های شبکه ای باز، نیازی به در نظر گرفتن آشکارساز برای زیر سقف شبکه ای نمی باشد:

1. ابعاد شبکه ها برابر یا بیشتر از 6.4 میلی متر باشد.
2. ضخامت متریال ساخت شبکه بیش از 6.4 میلی متر نباشد.
3. حداقل 70 درصد از مساخت سقف باز باشد.

استاندارد BS5839 و نقشه نصب دتکتور اعلام حریق

نصب آشکارساز حریق حدفاصل 50 سانتی متری دیوار، پارتیشن و همچنین تیر و بیم سقفی، کانال و موانع رسیدن دود و حرارت به دتکتور، با عمق بیش از 25 سانتی متر و طول بیش از یک متر، مجاز نمی باشد.

در صورت وجود تیر و بیم سقفی، کانال و موانع رسیدن دود و حرارت به آشکارساز با عمق برابر یا کمتر از 25 سانتی متر، جانمایی آشکارساز در فاصله حداقل دو برابر عمق مانع از مجاز می باشد.

در صورت وجود پارتیشن یا قفسه حدفاصل 30 سانتیمتری سقف اتاق، پارتیشن یا قفسه به صورت دیوار کامل فرض شده و سپس آشکارساز جانمایی می گردد.

در صورت وجود موانعی نظیر تیر و بیم سقفی با عمق بیش از 10 درصد ارتفاع سقف تا کف اتاق و سقف یا کف کاذب، مانع به صورت دیوار کامل فرض شده و سپس آشکارساز جانمایی می گردد.

آشکارساز باید به گونه ای جانمایی و نصب گردد که در محدوده 50 سانتی متری آن هیچگونه مانع یا تجهیزی وجود نداشته باشد.

در نصب اعلام حریق برای سقف های شیب دار، پوشش آشکارساز تعبیه شده در قله شیب یا نزدیک آن، به ازای هر درجه شیب به میزان یک درصد افزایش می یابد که حداکثر افزایش آن 25 درصد می باشد. همچنین پوشش سایر آشکارسازها، مشابه سقف صاف می باشد.

نصب دتکتور حریق در اتاق های منتهی به مسیرهای فرار، بر روی دیوار نزدیک به درب اتاق و حدفاصل 150 تا 300 میلی متری سقف مجاز می باشد.

در سقف های کاذب شبکه ای باز، در صورت احراز تمامی شرایط زیر نیازی به در نظر گرفتن دتکتور برای زیر سقف شبکه ای نمی باشد:

1. قطر مواد سازنده سقف شبکه ای کمتر از 3 برابر کوچکترین سایز منفذ سقف باشد.
2. سایز منافذ شبکه در هیچ جهتی کمتر از 10 میلی متر نباشد.
3. بیش از 40 درصد از مساحت سقف متشکل از سوراخ ها باشد.

نصب دتکتور حرارتی اعلام حریق

آشکارسازهای حرارتی دارای انواع مختلفی هستند. از لحاظ نحواه پوشش دمایی آنها را می توان به دتکتور حرارتی دماثابت و نرخ افزایشی را نام برد. به لحاظ سطح پوشش دتکتورهای حرارتی را می توان به دو رایج نقطه ای (یا موضعی) و خطی تقسیم کرد.

با توجه به اینکه روش نصب دتکتور حرارتی با توجه به نوع آن متفاوت است، شرایط و الزامات نصب آشکارساز حرارتی را به طور مفصل در سایت گنجینه پاوان توضیح داده ایم. برای مطالعه درباره نصب اعلام حریق حرارتی روی عنوان زیر کلیک نمایید:

شرایط نصب دتکتور حرارتی طبق ضوابط ملاک عمل سازمان آتش نشانی

نصب آشکارساز دودی اعلام حریق

از لحاظ نحوه عملکرد، سه نوع رایج دتکتور دودی وجود دارد که ضوابط ملاک عمل آتش نشانی شرایط نصب و جانمایی آنها را مشخص نموده است. این سه نوع عباتند از:

1. دتکتور دود نقطه ای
2. دتکتور دود مکشی
3. دتکتور دود خطی یا بیم دتکتور

برای راهروهای با عرض 2 متر و کمتر، حداکثر فاصله آشکارسازهای دودی از یکدیگر، 2 برابر شعاع پوشش و حداکثر فاصله از ابتدا و انتهای راهرو برابر با شعاع پوشش است.

بر اساس استاندارد NFPA 72 نصب دتکتور دودی نقطه ای دارای شرایط زیر است:

1. در انتخاب نوع آشکارساز دود باید دمای محیط، میزان رطوبت و سرعت جابجایی هوای محل جانمایی باید مورد بررسی قرار گرفته و دتکتور باید کتناسب با شرایط محلی انتخاب گردد.
2. نصب اعلام حریق دتکتور دودی نقطه ای، بدون رعایت فاصله حداقلی از دیوارها در زیر سقف، و تا فاصله حداکثر 300 میلی متری سقف، بر روی دیوار مجاز است.
3. حداکثر شعاع پوشش آشکارساز دود در سقف صاف 6.5 متر است و هیچ قسمتی از اتاق نباید خارج از این محدوده باشد.

نصب دتکتور دودی نقطه ای بر اساس استاندارد BS5839 الزامات زیر را دارا می باشد:

1. در ساختمان ها و فضاهای با سقف صاف، هیچ نقطه از اتاق نباید بیش از 7.5 متر از دتکتور دود فاصله داشته باشد.
2. ضرورت دارد در فضاهای مخفی نظیر سقف و کف کاذب و سقف های دارای مجموعه ای از تورفتگی های کوچک، حسگر دود آشکارساز دودی حدفاصل 25 تا 600 میلی متری سقف قرار گیرد.
3. ضروری است در سقف های شیب دار، نخستین ردیف آشکارسازهای دودی حدفاصل 600 میلی متری قله سقف نصب گردد.

برای مطالعه بیشتر در مورد نصب انواع دتکتور دودی با توجه به شرایط خاص سازه ها و انواع آشکارساز، روی عنوان زیر کلیک نمایید:

جانمایی و نصب دتکتور دودی طبق ضوابط ملاک عمل سازمان آتش نشانی

نصب تجهیزات هشدار حریق

تجهیزات هشدار حریق که وظیفه آگاه سازی افراد از خطر آتش سوزی را بر عهده دارند می توانند صوتی یا تصویری باشند. انواع صوتی خود به به زنگ، آژیر و هشدار گفتاری تقسیم می شود. همچنین انواع ترکیبی آژیر و فلاشر اعلام حریق نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

محل نصب آژیر اعلام حریق و ضوابط مربوط به آن

• انتخاب هشداردهنده های نوری و صوتی باید متناسب با شرایط محیط نصب مثل شرایط آب و هوایی انجام گردد.
• ضرورت دارد که است از در نظر گرفتن تجهیزات هشدار حریق در دستگاه پله فرار و کابین آسانسور اجتناب گردد.
• صدای هشدار صوتی در ساختمان باید از اصوات تولید شده از سایر تجهیزات موجود متفاوت و بلندتر باشد.
• در همه کاربری های مورد استفاده توسط افراد ناشنوا، در نظر گرفتن هشدار نوری علاوه بر سایر هشدارهای مورد نیاز، الزامی است.

با توجه اینکه شرایط نصب هشداردهنده ها با توجه به نوع آنها متفاوت است، برای آگاهی از روش نصب تجهیزات اعلام حریق شامل زنگ اعلام حریق، آژیر اعلام حریق و فلاشر اعلام حریق روی عنوان زیر کلیک کنید:

ضوابط تجهیزات هشدار حریق بر اساس دستورالعمل سازمان آتش نشانی

نصب شستی اعلام حریق

در نظر گرفتن حداقل یک عدد شستی دستی اعلام حریق در یک سیستم اعلام حریق مجهز به آشکارساز خودکار یا فلوسویچ مربوط به سیستم بارنده (اسپرینکلر) الزامی است.

استفاده از شستی در نصب اعلام حریق فقط جهت اعلام وقوع آتش سوزی مجاز است.

ضروری است رنگ شستی دستی اعلان حریق قرمز بوده و سازگار با شرایط محیطی انتخاب گردد.

جانمایی شستی دستی حدفاصل 1.5 متری هر یک از درب های خروج منتهی به دستگاه پله یا فضای باز در تمامی طبقات ضروری است.

برای درب های خروج با عرض بیش از 12 متر، حدفاصل 1.5 متری هر سمت درب یک شستی دستی در نظر گرفته شود.

نصب شستی دستی اختصاصی در محل های خاص در ساختمان که دارای پتانسیل خطر آتش سوزی بالا (موتورخانه، مخزن گازوئیل دیزل ژنراتور، تجهیزات صنعتی پخت و …) می باشند، ضروری است.

فاصله افقی پیمایش هیچ مکانی در طبقه تا رسیدن به یک شستی دستی، نباید بیش از 45 متر باشد که این فاصله در صورت عدم قطعیت درباره نقشه معماری ساختمان، 30 متر در نظر گرفته می شود.

در هریک از دو صورت زیر، فاصله افقی پیمایش هیچ مکانی در طبقه تا رسیدن به شستی دستی، نباید بیش از 25 متر باشد که این فاصله در صورت عدم قطعیت درباره نقشه معماری ساختمان، 30 متر در نظر گرفته می شود:

1. حضور افراد دارای محدودیت های حرکتی در ساختمان.
2. ساختمان هایی با کاربری کار با مواد و تجهیزات با قابلیت اشتعال و توسعه سریع حریق مانند مایعات و گازهای قابل اشتعال.

ارتفاع نصب شستی دستی از کف تمام شده ساختمان تا خط میانی شستی اعلام حریق 1 تا 1.2 متر در نظر گرفته شود.

ملاحظات پایانی نصب اعلام حریق

سیستم اعلام حریق را به طور کامل تست کنید تا مطمئن شوید که همه دستگاه ها به درستی کار می کنند و با کنترل پنل ارتباط برقرار می نمایند. تست سیستم شامل فعال کردن هر دستگاه و بررسی پاسخ مناسب پانل کنترل است.

مستندات کامل نصب اعلام حریق را نگه دارید، از جمله مکان های دستگاه، نمودارهای سیم کشی، و تنظیمات سیستم. این مستندات برای نگهداری، عیب یابی و هرگونه بازرسی لازم در آینده حیاتی خواهد بود.

در نهایت، پرسنل مربوطه را در مورد نحوه کار با کنترل پنل اعلام حریق و عملکرد و نگهداری سیستم آموزش دهید. علاوه بر این، سیستم نصب شده اعلام حریق را با اطلاع به مقامات مربوطه و انجام هرگونه بازرسی یا گواهینامه مورد نیاز راه اندازی کنید.

خلاصه آموزش نصب اعلام حریق ساختمان و توصیه های نهایی

1. تمامی محیط‌هایی که به نصب این سیستم نیاز دارند در گام اول باید دارای دسترسی ‌ها و مسیرهای ایمن باشند یا ایمن ‌سازی شوند. معمولا شرکت ‌هایی که در این زمینه فعالیت می‌ کنند، برای این امر به شما خدمات مشاوره و مهندسی آتش نشانی ارائه خواهند داد. پس قبل از شروع به کار بهتر است به این شرکت ‌ها مراجعه نمایید.
2. پس از آماده ‌سازی زیرساخت ‌ها نوبت به نصب اجزای اصلی و اولیه سیستم اعلام حریق شامل دتکتورها، کنترل پنل‌ های اعلام حریق و تجهیزات هشداردهنده خواهد رسید.
3. در مرحله بعد نوبت به قرارگیری تجهیزات داخل یک مدار مشخص و اتصال آنها به یکدیگر می ‌رسد.
4. در انتها توجه داشته باشید که بعد از نصب اعلام حریق و راه اندازی آن، مرحله‌ بسیار مهم دیگری باقی خواهد ماند. حفظ و نگهداری این سیستم‌ ها بسیار مهمتر از نصب آنها است. به هیچ عنوان از تعمیر و بررسی دوره ‌ای آن غافل نشوید.
5. تعداد اجزای سیستم اعلام حریق همانند دتکتورها و حسگرها کاملا بستگی به متراژ و بزرگی ساختمان دارد. ابتدا تمامی زیرساخت ‌ها را بررسی کرده و متناسب با استاندارهای جهانی و سازمان آتش‌نشانی و طبق اصول شرکت سازنده، از تعداد تجهیزات کافی برای سیستم اعلام حریق استفاده نمایید. بالطبع نحوه‌ نصب سیستم‌ های اعلام حریق در یک ساختمان 60 متری با ساختمان 300 متری متفاوت است. متخصصان این سیستم‌ ها به خوبی از استانداردهای موجود در این صنعت آگاهی دارند.
6. در محل‌هایی که دود، حرارت و گرد و خاک زیادی وجود دارد، این سیستم ‌ها را نصب نکنید. چرا که این تجهیزات بسیار حساس هستند و درصورت دریافت مقادیر بالای دود یا حرارت توسط حسگرها، آژیرها به صدا در خواهند آمد.
7. بعلاوه وجود گرد و خاک بسیار در محیط از دو جنبه دیگر هم می ‌تواند خطرناک باشد، اول اینکه غبارات قابلیت اشتعال دارند و درصورت ورود به تجهیز به علت وجود جریان هرچند اندک امکان وقوع حریق در خود تجهیز وجود دارد، از طرف دیگر این گرد و خاک‌ ها می ‌توانند عمر تجهیز یا حساسیت آن را کاهش دهند. بنابراین تجهیزات خود را در شرایط مناسب نصب کرده یا طبق شرایط محیطی انتخاب نمایید.
8. هر ساختمان بسته به نوع کارایی و ساخت خود، سیستم اعلام حریق منحصر به فردی دارد. سیستم اعلام حریقی که در خانه استفاده می ‌شود با سیستمی که در بازارهای بزرگ تجاری و بیمارستان‌ ها نصب و راه ‌اندازی می‌شود، متفاوت است و هر کدام استانداردهای مخصوص به خود را دارد.
9. نصب سیستم ‌های اعلام حریق، کاری کاملا تخصصی و حرفه ‌ایست. بنابراین نباید انتظار داشته باشید که با خواندن چند مقاله و دیدن فیلم، در این زمینه متخصص شوید. پیشنهاد ما به شما این است که اگر امکان آن برای شما وجود دارد، مدتی در شرکت ‌های فعال در این زمینه کارآموزی کرده و از نزدیک این کار را لمس کنید و یا در دوره‌ های آموزشی سازمان ‌های معتبر شرکت نمایید. به این ترتیب رزومه شما برای استخدام در شغل آتش نشانی نیز پربارتر خواهد شد.

گنجینه پاوان؛ ارائه دهنده خدمات آموزش، طراحی و نصب اعلام حریق

نصب سیستم اعلام حریق کار چندان سختی نیست اما نمی ‌شود آن را به دست هر کسی سپرد. این کار به دلیل اهمیت سامانه اعلام حریق باید توسط سازمان ‌ها و افراد متخصص و حرفه ‌ای انجام شود. همچنین پس از نصب باید کارشناسانی از سازمان آتش ‌نشانی در محل حضور پیدا ‌کرده و سیستم اعلام حریق ساختمان را تست و تایید کنند.

شرکت گنجینه پاوان به عنوان شرکت مشاور ایمنی و آتش نشانی عضو وندور لیست سازمان آتش نشانی استان تهران به ارائه انواع خدمات طراحی، تامین، آموزش، مشاوره، نصب و اجرا، تعمیر و نگهداری در حوزه سیستم اعلام حریق، سیستم اطفا حریق، سیستم F&G و تجیهزات ایمنی صنعتی و حفاظت فردی می پردازد.

برای دریافت مشاوره رایگان و کسب اطلاعات تکمیلی با کارشناسان ما در گنجینه پاوان تماس حاصل فرمایید.

همچنین می توانید سوالات، نظرات، انتقادات و پیشنهادات خود را به صورت کامنت در وبسایت گنجینه پاوان در زیر این نوشته مطرح نموده و به اشتراک بگذارید.

دانلود فایل pdf مقاله نصب اعلام حریق ؛ آموزش و راهنمای جامع از 0 تا 100