انواع حریق بر اساس استاندارد NFPA یا (NFPA 10)

انجمن ملی حفاظت از آتش (NFPA) یک سازمان شناخته شده جهانی است که به توسعه و حفظ استانداردهای ایمنی و پیشگیری از آتش سوزی اختصاص دارد. در مجموعه استانداردهای NFPA، به طبقه بندی حریق هم اشاره شده است. تشخیص و آشنایی با انواع آتش سوزی ها برای طراحی راه حل هایی برای پیشگیری و مهار حریق بسیار مهم است.
NFPA آتش‌سوزی‌ها را بر اساس ماهیت مواد درگیر در حریق طبقه‌بندی می‌کند و سعی در شناخت افراد کافی افراد در خطرات خاص را دارد. در این زمینه، استانداردهای NFPA حریق را به کلاس های مختلفی طبقه بندی کرده است، که هر کدام با ویژگی‌ها و چالش‌های منحصربه‌فردی مرتبط هستند. این طبقه بندی ها به عنوان سنگ بنایی برای توسعه پروتکل های ایمنی، تجهیزات آتش نشانی و برنامه های آموزشی عمل می کنند. این مقاله نگاهی اجمالی به استاندارد NFPA10 دارد و آتش سوزی ها را طبقه بندی می کند و اهمیت درک جامع انواع آتش سوزی در حفاظت از جان و اموال را روشن می کند.

NFPA10 به چه مواردی اشاره دارد؟

NFPA10 استانداردی ارائه شده توسط انجمن ملی حفاظت از حریق (National Fire Protection Association) است که به استفاده از تجهیزات اطفا حریق متناسب با انواع و کاربردهای مختلف آتش‌نشانی می‌پردازد. این استاندارد درباره استفاده از کپسول آتش‌نشانی، یا همان خاموش کننده های دستی (fire extinguishers) در مکان‌های مختلف مانند خانه‌ها، کارخانه‌ها، ادارات و سایر اماکن تجاری و صنعتی، مقررات و راهنمایی‌هایی فراهم می‌کند. این استاندارد به شیوه‌ها و معیارهای استفاده، نگهداری و بازرسی این وسایل حفاظت اشاره دارد.

عناوین مهمی که در استاندارد NFPA 10 است شامل موارد زیر می باشند:

• انتخاب و نصب

مشخصات و معیارهایی که برای انتخاب و نصب آتش‌نشانی‌ها لازم است.

• صحت و بازرسی

روش‌ها و فرآیندهای بازرسی و آزمایش دوره‌ای آتش‌نشانی‌ها.

• آموزش و آمادگی

راهنمایی در زمینه آموزش و تعلیمات مربوط به استفاده صحیح از آتش‌نشانی‌ها.

• نگهداری و تعمیرات

راهنمایی برای نگهداری منظم و تعمیرات ضروری برای حفظ کارکرد صحیح آتش‌نشانی‌ها.

• انواع آتش‌نشانی‌ها

مشخصات مختلف آتش‌نشانی‌ها بر اساس نوع و کلاس حریق.

• استفاده از آتش‌نشانی

راهنمایی برای استفاده صحیح از آتش‌نشانی در مواقع اضطراری.

• متدهای پاکسازی

راهنمایی در مورد روش‌های پاکسازی پس از استفاده از آتش‌نشانی.

• نشانه‌گذاری

مقررات مرتبط با نشانه‌گذاری و شناسایی آتش‌نشانی‌ها.

استاندارد NFPA10 برای افزایش ایمنی و کاهش خطرات ناشی از آتش سوزی در مکان‌های مختلف طراحی شده است و استفاده صحیح از تجهیزات اطفا حریق را ترویج می‌کند.

همچنین بخوانید: تفاوت کدها و استانداردهای NFPA چیست؟

استاندارد NFPA 10 2018 برای کپسول های آتش نشانی

کپسول های آتش نشانی طوری طراحی شده اند که با آزاد کردن عامل شیمیایی خاموش کننده حریق را در همان مراحل اولیه شکل گیری خود، درست پس از اشتعال، خاموش کند. مهار حریق قبل از گسترش آن بسیار مهم است. بنابراین، اطمینان از اینکه کپسول های آتش نشانی در دسترس هستند و می توانند با اطمینان کار کنند، یک ملاحظات اولیه در جلوگیری از تلفات اموال، جراحت و حتی مرگ است.

NFPA 10 برای چه کسانی است؟

به طور کلی، NFPA10 – 2018 برای افرادی در نظر گرفته شده است که مسئول انتخاب، خرید، نصب، تایید، فهرست‌بندی، طراحی و نگهداری کپسول‌های آتش‌نشانی قابل حمل و عوامل اطفای حریق هستند و راهنمایی‌هایی را برای علایق مرتبط با این آتش‌سوزی ارائه می‌کند. خاموش کننده هایی که همچنان در حال استفاده هستند دارای بالاترین کیفیت هستند و می توان از آنها به درستی استفاده کرد. هسته اصلی این دانش و راهنمایی مشترک طبقه بندی آتش است. آتش سوزی های مختلف نتیجه منابع مختلف هستند و بنابراین باید بر اساس آن مدیریت شوند.

انواع کپسول های آتش نشانی

با این حال، مانند تقریباً هر چیز دیگری که تولید و استاندارد شده است، کپسول های آتش نشانی با گذشت زمان از نظر کیفیت افزایش یافته اند. برخی از اولین نمونه‌هایی که به عنوان کپسول آتش نشانی در نظر گرفته می‌شوند، به سادگی آب را می‌پاشند.

در طول قرن گذشته، که در طی آن NFPA10 به طور مداوم مورد بازنگری قرار گرفته است، مواد قابل قبول مورد استفاده برای کپسول های آتش نشانی تغییر کرده و با دانش به دست آمده در طول سال ها جابجا شده اند.
در واقع، NFPA10 -2018 هر کپسول آتش نشانی ساخته شده قبل از سال 1955، و همچنین خاموش کننده های آب تحت فشار قبل از سال 1971 را به عنوان منسوخ شده، بدون توجه به شرایط، فهرست می کند.
همچنین شامل انواع مختلفی از انواع دیگر در لیست منسوخ شده خود می شود، از جمله خاموش کننده هایی که از اسید سودا، فوم شیمیایی، تتراکلرید کربن، متیل بروماید و کلروبرومومتان (CBM) استفاده می کنند.
از آنجایی که نیاز به کپسول های آتش نشانی در طول سال ها در پاسخ به نیازهای روزافزون صنعت و افزایش آگاهی تغییر کرده است، این استاندارد نسبت به تجدید نظر قبلی دستخوش تغییراتی شده است.
علاوه بر گسترش دامنه استاندارد،NFPA10 2018 شامل تغییرات زیر است:
مقررات روشن شده برای نظارت الکترونیکی، کپسول های آتش نشانی منسوخ، کپسول های آتش نشانی نصب شده در مناطق دارای اکسید کننده، علائم آتش نشانی، و تجهیزات و کابینت های نصب کپسول آتش نشانی.
تعمیر و نگهداری ایستگاه های شلنگی که به جای کپسول های آتش نشانی استفاده می شوند اکنون مورد توجه قرار گرفته است.
سیستم علامت‌گذاری طبقه‌بندی حریق گسترش می‌یابد تا شامل علامت‌هایی برای کپسول‌های آتش نشانی کلاس AC و کلاس AK شود و در عین حال اطلاعات مربوط به تجهیزات منسوخ را حذف می‌کند.

انواع آتش سوزی بر اساس استانداردهای NFPA

NFPA آتش‌سوزی‌ها را بر اساس ماهیت موادی که به آن‌ها دامن می‌زند، به دسته‌های متمایز طبقه‌بندی می‌کند. طبقه بندی ها عبارتند از:

• کلاس A (مواد قابل احتراق معمولی): به حریق هایی که در اثر سوختن مواد قابل اشتعال که بعد از سوختن از خود خاکستر به جا می گذارند حریق کلاس A گفته می شود. این نوع حریق ها، آتش جامدات یا آتش های درون سوز (مغزی سوز) شناخته می شود. مانند آتش هایی که عامل آن ها موادی از قبیل کاغذ، چوب، پارچه و حتی لاستیک و پلاستیک است.
• کلاس B (مایعات و گازهای قابل اشتعال): حریق های که از سوختن مایعات قابل اشتعال به وجود می آیند و پس سوختن از خود خاکستری به جا نمی گذارند حریق کلاس B گفته می شود. این نوع حریق آتش مایعات و یا آتش های سطحی سوز نامیده می شود مانند آتش هایی که از سوختن فرآورده های نفتی (بنزین، نفت، گازوئیل و…) الکل، آلائیدها، مایعات، گازها یا گریس های قابل اشتعال.
• کلاس C (آتش سوزی الکتریکی): آتش هايي كه از سوختن گاز هاي قابل اشتعال به وجود مي آيند مانند گاز طبيعي، استيلن … البته بايد توجه كرد كه آتش سوزي گازها را در بعضي از كشورها واستاندارد ها به عنوان يك طبقه جداگانه در نظر نمي گيرند. آنچه مهم است اين است كه وقتي گازي در هوا منتشر شد، هيچ گونه وسيله اي جهت كنترل و جلوگيري از سوختن آن وجود ندارد، ولي هنگامي كه گازي در مخزني باشد، اگر آتش سوزي رخ دهد به وسيله عمليات سد كردن و خنک كردن آن هم در مراحل اوليه و قبل از آن كه مخزن گاز داغ شده و يا تغيير فرم دهد، ممكن است تحت كنترل در آيد، چون در آتش سوزی گازها خطر انفجار بيشتر است، لذا مسئله پيشگيری از بروز آتش سوزی به مراتب مهمتر از مبارزه با آن می باشد.
• کلاس D : آتش هايي هستند كه از سوختن فلزات قابل اشتعال به وجود مي آيند مانند سديم، پتاسيم، منيزيم، آلومينيم و غيره …

همچنین بخوانید: استاندارد NFPA 30 مجموعه قوانین مایعات قابل اشتعال

بعضی از تعاریف مهم

• نقطه اشتعال چیست؟

نقطه اشتعال پائین ترین درجه حرارتی که در آن درجه حرارت، مایعات سوختنی بخار آزاد می کنند که قابل اشتعال است. (شعله برای یک لحظه روشن می شود و سپس خاموش می شود.)

• احتراق چیست؟

عبارت است از هر فعل و انفعال شیمیایی که موجب به وجود آمدن حرارت و گرما شود و مستلزم ترکیب سریع اکسیژن با اشیا قابل سوختن است.

• نقطه احتراق (نقطه آتش) چیست؟

کمترین حرارتی که قادر است از حرارت حاصل از احتراق گازهای آزاد شده، بخار قابل اشتعال تولید نماید که عمل احتراق ادامه یابد. درجه حرارت مورد لزوم در نقطه اشتعال فقط برای یک احتراق موقتی است اما در نقطه آتش درجه حرارت آنقدر بالا باشد که بتواند احتراق ادامه یابد. در نتیجه حرارت نقطه آتش از درجه حرارت نقطه اشتعال بالاتر خواهد بود.

• درجه حرارت خود سوزی

کمترین درجه حرارتی که یک جسم بتواند خود به خود بسوزد و تقریبا با درجه احتراق یکی بوده و تفاوتی ندارد.

به طور کلی وجود سه عامل برای ایجاد یک آتش سوزی لازم است، یعنی اگر این سه عامل در یکجا جمع گردند، آتش سوزی به وجود می آید.

• مواد قابل احتراق
• حرارت
• اکسیژن (هوا)

عوامل ايجاد آتش

1. تماس مستقيم با شعله يا مواد مشتعل
2. وجود درجه حرارت كم براي مدت زياد
3. گرم شدن خودبخود وسوختن
4. انفجار با انتشار سريع شعله
5. برق زدن وبرق گير
6. انفجار خاك وگرد منفجره
7. الكتريسيته
8. فعل وانفعالات شيميايي
9. مالش ،فشار،ضربه ،ضربه بعلت سقوط اجسام

نتیجه گیری

این استاندارد که توسط انجمن ملی حفاظت از آتش تهیه شده است، به طور دقیق دستورالعمل هایی را برای انتخاب، نصب، بازرسی و نگهداری کپسول های آتش نشانی قابل حمل بیان می کند. با پرداختن به جنبه های مختلف حفاظت در برابر آتش، NFPA10 نقش مهمی در افزایش اثربخشی تلاش های اطفای حریق و به حداقل رساندن ویرانی احتمالی ناشی از آتش سوزی ایفا می کند.
طبقه بندی آتش سوزی ها، همانطور که توسط استاندارد NFPA تعریف شده است، ابزاری ضروری برای آتش نشانان، متخصصان ایمنی و افراد درگیر در پیشگیری از آتش سوزی هستند. درک ماهیت متنوع آتش سوزی ها، از مواد قابل احتراق معمولی (کلاس A) تا مایعات و گازهای قابل اشتعال (کلاس B)، آتش سوزی های الکتریکی (کلاس C)، آتش سوزی های فلزی (کلاس D) و آتش سوزی های آشپزخانه (کلاس K)، اجازه می دهد تا هدفمند شوند. و استراتژی های کارآمد آتش نشانی هر کلاس حریق رویکرد خاصی را می طلبد که اطمینان حاصل کند که عوامل و روش های اطفای مناسب به کار گرفته شده اند، بنابراین احتمال اطفای موفق آتش را به حداکثر می رساند.