NFPA استاندارد انجمن ملی آتش نشانی آمریکا است که دارای مباحث و کدهای مختلفی می باشد. ما قبلا در مقالات گنجینه پاوان به NFPA 13 و NFPA 2001 پرداختیم. در این مطلب از مقالات گنجینه پاوان به استاندارد NFPA 72 دستور العمل طراحی و نصب سیستم های اعلام و هشدار حریق می پردازیم.
تاریخچه و کاربرد استاندارد NFPA 72
تاریخچه استانداردهای سیگنالینگ NFPA به سال 1898 برمی گردد. نسخه 1993 NFPA 72، کد ملی اعلام حریق، تلفیقی از تمام استانداردهای نصب مربوط به سیستم اعلام حریق بود که قبلا به عنوان اسناد جداگانه منتشر شده بود. استاندارد NFPA 72 کاربرد، نصب، مکان، عملکرد و نگهداری سیستم های اعلام حریق و اجزای آنها را پوشش می دهد.
بنابراین NFPA 72 یا کد ملی سیستم های اعلام حریق و سیگنالینگ، یک استاندارد مدل است که توسط متخصصان، معماران، مهندسان، سازندگان و بازرسان برای تعیین ویژگی ها و تجهیزات مورد استفاده قرار می گیرد.
استاندارد NFPA 72 توسط انجمن ملی حفاظت از حریق هر 3 سال یکبار برای نصب سیستم های اعلام حریق و سیستم های ارتباطی اضطراری در ایالات متحده منتشر می شود.
استاندارد NFPA 72 “کاربرد، نصب، مکان، عملکرد، بازرسی، آزمایش و نگهداری سیستم های اعلام حریق، سیستم های هشدار ایستگاه نظارت، سیستم های گزارش هشدار اضطراری عمومی، تجهیزات هشدار آتش و سیستم های ارتباطی اضطراری (ECS) Emergency Communications Systems و اجزای آنها را پوشش می دهد.
شهرداری های فدرال، ایالتی و محلی در سراسر ایالات متحده NFPA 72 را به عنوان یک استاندارد در اجرای مقررات کد آتش نشانی پذیرفته اند. شهرداری ها اغلب پس از سال ها بررسی و اصلاح، بازنگری هایی در این آیین نامه اتخاذ می کنند و بسیاری از کدهای آتش نشانی محلی را مختص مقامات حاکمیتی خود می سازند.
اهمیت NFPA 72 در مقررات ملی ساختمان ایران
مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ایران به حفاظت از ساختمان ها در مقابل حریق می پردازد. بر اساس این مبحث، طراحی، انتخاب تجهیزات، اجرا، نصب و هرگونه تغییر، تبدیل و توسعه در سیستم های کشف و اعلام حریق در ساختمان ها باید مطابق معیارها و استانداردهای معتبر و توسط متخصصان کارآزموده صورت گیرد.
مقررات ملی ساختمان ایران تا هنگام تهیه دستورالعمل مصوب، برای کنترل، طراحی و نصب این سیستم ها سه مرجع مورد قبول را معرفی کرده است که یکی از آنها استاندارد NFPA 72 می باشد. بنابراین آشنایی با این استاندارد برای فعالان حوزه اعلام و اطفای حریق ضروری است.
هدف دستورالعمل NFPA 72
هدف از استاندارد NFPA 72 این است که ابزار و تجهیزات دریافت سیگنال، انتقال، اطلاع رسانی، اعلام، سطوح عملکرد و قابلیت اطمینان انواع مختلف سیستم های اعلام حریق را مشخص نماید. همچنین ویژگی های مرتبط با این سیستم ها را تعریف می کند و اطلاعات لازم برای اصلاح یا ارتقاء یک سیستم موجود برای برآورده کردن الزامات یک زون بندی سیستم خاص را فراهم می آورد.
دستورالعمل NFPA 72 حداقل سطوح مورد نیاز عملکرد، میزان افزونگی و کیفیت نصب را تعیین می کند، اما تنها روش هایی را برای دستیابی به این الزامات تعیین نمی کند. اگرچه این کد فقط برای نصب سیستم های جدید اعمال می شود و عطف به ماسبق نمی شود، فصل تست، نگهداری و بازرسی می‌گوید: «شرایط این فصل برای سیستم های جدید و موجود اعمال می شود». این الزام برای آن دسته از پیمانکارانی که سیستم های اعلام حریق را به طور مداوم نگهداری و آزمایش می کنند، مهم است. گزینه دیگری وجود دارد که به مرجع دارای صلاحیت اجازه می دهد تا تعیین کند که آیا وضعیت موجود خطر مشخصی برای جان یا مال دارد یا خیر، سپس اعمال ماسبق از مفاد کد مجاز است.
ویرایش 2002 و 2007 استاندارد NFPA 72
استاندارد NFPA 72 در سال 2002 مورد بازنگری قرار گرفت. نسخه 2002 تعدادی از اصلاحات فنی را در سراسر کد منعکس می کند. برخی از مهم ترین الزامات جدید مربوط به آسیب های سیستم های اعلام حریق، الزامات اضافی مربوط به بررسی و تایید طرح های سیستم تشخیص مبتنی بر عملکرد، تجدید نظر در قوانین بقای سیستم در برابر حمله توسط آتش است.
معرفی قوانینی برای یک رویکرد جایگزین برای سیگنالینگ صوتی، افزودن الزامات برای پرداختن به طرح های مبتنی بر عملکرد برای سیگنال های مرئی، جابجایی الزامات آزمایش و نگهداری برای آلارم های تک ایستگاهی و چند ایستگاهی و سیستم های اعلام حریق خانگی به فصل تست و تعمیر و نگهداری، و بازنگری برای ایجاد مجدد قوانین تجویزی برای تجهیزات هشدار آتش خانگی از جمله موارد دیگر این نسخه است.
در ویرایش 2007 استاندارد NFPA 72 راه اندازی دستگاه های حفاظت از آتش، سیستم های مراقبت از حریق و همچنین تجهیزات و سیستم های اعلام و هشدار، سیستم های ارتباطی اورژانس، نحوه نظارت بر ایستگاه آتش نشانی مورد توجه و بازنگری قرار گرفته است. این نسخه با ضمن جمیع تمام استانداردهای قبلی، جایگزین آنها گردیده است.
الزامات استاندارد NFPA 72 طراحی و نصب سیستم های اعلام و هشدار حریق
1) هر زون حداکثر 2000 متر مربع مساحت دارد.
2) حداکثر طول هر زون 3000 متر است.
3) حداکثر تعداد المان های در هر زون (شامل شستی اعلام حریق، آژیر، دتکتور و …) 24 مورد است و بهتر است حداکثر 20 المان باشد.
۴) هر طبقه مسکونی می تواند در یک زون قرار گیرد.
5) پیشنهاد می شود که هر پله فرار یک زون لحاظ شود و شستی اعلام حریق در مسیر فرار نصب گردد.
۶) در جاهایی که ولتاژ القایی وجود دارد (اتاق ترانسفورماتور، کلید و غیره) باید با سیم روکش دار استفاده شود.
۷) سیم باید یک تکه و در لوله مجزا و مستقل باشد.
8) سقف های کاذب و سقف های با ارتفاع بیش از 80 سانتی متر به دتکتور نیاز دارند.
9) در صورتی که فاصله پارتیشن کمتر از 30 سانتی متر باشد، دتکتور جداگانه در نظر گرفته می شود.
۱۰- در صورتی که ارتفاع سقف بیش از ۵۰ سانتی متر باشد، برای هر فضا یک دتکتور مجزا در نظر گرفته می شود.
۱۱) تمامی انبارها باید دارای دتکتور باشند:
الف- در صورتي كه انبار در واحد مسكوني باشد در نظر گرفتن دتکتور حرارتي ضروري است.
ب – برای انبارها در پارکینگ در صورتی که به صورت ردیفی در فاصله 50 سانتی متری از انبارها و حداکثر 8 متری از انبارها باشد.
۱۲) دتکتور دود در مجاورت برد کنتور نصب شود.
- هر موتورخانه و چاه آسانسور باید دارای یک ناحیه مجزا از دتکتورهای دودی باشد (سیستم دفع دود توصیه می شود).
۱۴) در طاقچه های صنعتی و ساختمان های دارای برق رایزر استفاده از دتکتور دود یا ردیاب حرارتی خطی ضروری است.
۱۵) حداکثر سطح پوشش دتکتور دودی ۱۰۰ متر مربع و برای ردیاب حرارتی ۶۰ متر مربع می باشد.
۱۶) حداکثر ارتفاع دتکتور برای دتکتور ۱۲ متر و برای دتکتور حرارتی ۸ متر می باشد.
۱۷) محدوده دتکتورها:
الف. دتکتورهای دودی:
– دایره ای به شعاع 6.5 متر
– فاصله دتکتور دود 10.6 متر تا 15 متر با توجه به محل نصب.
ب) دتکتورهای حرارتی:
– دایره ای به شعاع 5.3 متر در مناطق پرخطر مانند آشپزخانه.
– دایره ای به شعاع 6.5 متر در مکان های کم خطرتر مانند پارکینگ.
– فاصله بین دو دتکتور با توجه به محل نصب و چیدمان 7.5 متر تا 10.6 متر می باشد.
۱۸- استفاده از دتکتورهای دو کاناله در هتل ها و ساختمان های مسکونی خوب است اما برای مناطق صنعتی استفاده از دتکتور مجزا ضروری است.
۱۹) محل دتکتور دودی نباید در یا نزدیک جریان هوا (دور از پنجره و در و فضای پارکینگ) باشد.
۲۰) حداقل فاصله دتکتور تا دیوار یا پارتیشن ۵۰ سانتی متر و حداکثر ۷ متر برای دود و ۵/۵ متر برای حرارت است.
۲۱) بهترین مکان برای نصب پنل اعلام حریق در محل نگهبانی، سرایداری و اتاق اطلاعات یا نزدیک ورودی ساختمان است. به گونه ای که برای عموم مردم و خصوصا آتش نشان ها قابل رویت باشد.
۲۲) در فضای سوله حداکثر مسافتی که فرد برای رسیدن به شستی اعلام حریق طی می کند نباید از ۲۰ متر تجاوز کند.
23) در سقف های شیبدار، دتکتورها باید در ارتفاع 50 سانتی متری پایین تر از بالاترین نقطه سقف نصب شوند.
۲۴) کپسول های آتش نشانی در حالت عادی در ارتفاع نصب 120 تا 140 سانتی متر و تابلوهای هشدار حریق در ارتفاع 170 سانتی متری از کف نصب می شوند.
25) برای مجتمع های مسکونی و سوله های صنعتی بزرگ استفاده از سامانه اعلام حریق آدرس پذیر الزامی است.
26) در سیستم های آدرس پذیر
-حداکثر طول لوپ 3 کیلومتر و دارای حداکثر 128 المان می باشد.
۲۷) سیستم رفت و برگشتی را نمی توان برای مسیریابی رفت و برگشت در داخل یک لوله استفاده کرد.
۲۸) حداکثر تعداد لوپ ها ۴ عدد است.
۲۹) در هر زون حداکثر ۲۴ دتکتور نصب شود.
۳۰) برای کابل ارتباطی سنسورها از نوع JY-ST-Y) mm0.8) و از کابل 1.5 میلی متری می توان برای آژیر و شستی ها استفاده کرد.
۳۱) در مجتمع های تجاری – مسکونی نیازی به اتصال خاصی بین سیستم های کنترل حریق نیست و فقط آژیرها باید در فضای باز نصب شوند.
۳۲) هر واحد تجاری دارای سیستم اعلام حریق مستقل و مرکزی و هر پاساژ دارای سیستم اعلام حریق استفاده مجزا باشد.
۳۳) در انتهای مسیر آژیرها، مقاومت انتهایی خط قرار گیرد.
34) در صورت استفاده از سیم کشی روکار سیستم اعلام حریق باید از لوله فلزی به جای داکت پلاستیکی استفاده گردد.
35) در شرایط عادی تابلوی اعلام حریق در ارتفاع 170 سانتی متر و شستی ها در ارتفاع 120 تا 140 سانتی متر قرار گیرند.
36) برای پله های فرار باید زون جداگانه ای لحاظ شود که شستی آن در هر طبقه و در مسیر پله های فرار قرار گیرد.
37) شستی ها در مکان هایی با دسترسی آسان از قبیل راه پله، راهرو و میسیرهای فرار نصب شود.
۳۸) فاصله مابین شستی ها در راهروهای عریض و خلوت بین 30 الی 45 متر و در راهروهای تنگ و شلوغ 15 تا 25 متر باشد.
۳۹) به دلیل قدرت صوتی بالای آژیرهای اعلام حریق، چه زیرزمینی و زمینی، نصب آژیر در هر دو طبقه ۷۵ دسی بل و ترجیحا در هر واحد یک بیزر با توان صوتی ۳۰ دسی بل ضروری است. در هر صورت هر ساختمان مسکونی باید حداقل دو آژیر داشته باشد.
40) در نقشه سیستم اعلام حریق مرکزی (F.A.C) باید تعداد زون ها و محدوده عملکردی هر زون مشخص شود.
سخن آخر استاندارد NFPA 72
در این مطلب از مقالات گنجینه پاوان به بررسی استاندارد NFPA 72 و الزامات آن برای طراحی و نصب سیستم های اعلام و هشدار حریق پرداختیم. همان طور که گفتیم این استاندارد یکی از مقررات مورد قبول مقررات ملی ساختمان ایران برای طراحی و نصب سیستم های کشف و اعلام حریق می باشد. از این رو آشنایی با آن برای فعالان و مخصصان این حوزه ضروری است.
شرکت گنجینه پاوان با استفاده از پرسنل متخصص و خبره آماده ارائه خدمات مشاوره، طراحی و نصب سیستم های ایمنی صنعتی و اعلام و اطفای حریق می باشد.
برای استفاده از مشاوره رایگان متخصصان گنجینه پاوان هم اکنون با ما تماس بگیرید.
منابع:
