تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق

همیشه به یاد داشته باشید که برای داشتن محیطی امن، تنها نصب یک سیستم ایمنی کافی نیست؛ بلکه باید پس از نصب و اجرای سیستم هم نکات مربوط به تعمیر و نگهداری آن را رعایت کنید. این ملاحظات، باید مطابق با استانداردهای جهانی مانند NFPA 72 و BS 5839 انجام شوند. در این مقاله از گنجینه پاوان، قصد داریم صفر تا صد روش‌های تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق را طبق این دو استاندارد بررسی کنیم.

اهمیت تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق

براساس قوانین سازمان آتش نشانی، سیستم اعلام حریق باید به صورت دوره‌ای  توسط یک شرکت متخصص، همراه با افراد با تجربه و آموزش‌دیده بازرسی شود. سرویس و نگهداری سیستم تشخیص حریق برای ساختمان‌های تجاری الزامی است؛ زیرا این کار باعث می‌شود مشکلات یا نقص‌های احتمالی را قبل از اینکه به مشکلی جدی‌تری تبدیل شوند، شناسایی کنید. این رویکرد پیشگیرانه باعث می‌شود که در زمان مناسب به ایرادات رسیدگی کنید و اثر بخشی سیستم اعلام حریق خود را حفظ نمایید.

یکی از مزایای تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق، اطمینان از کارکرد صحیح تمامی اجزا است؛ زیرا با این‌کار احتمال بروز هشدارهای کاذب به صفر می‌رسد. سیستم‌های ایمنی، از قطعات مختلف و در عین حال مرتبط به هم تشکیل می‌شوند، بنابراین ممکن است با گذر زمان فرسوده یا کثیف شده و دیگر عملکرد روز اول را نداشته باشند. به همین دلیل تعمیر و نگهداری تمامی قطعات و تجهیزات برای اطمینان از عملکرد بهینه آن‌ها اهمیت بسیاری دارد.

خطرات مربوط به عدم نگهداری صحیح و سرویس سیستم اعلام حریق

غفلت از تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق، تاسیسات را در برابر خطرات آتش‌سوزی بی‌دفاع کرده و جان افراد را به خطر می‌اندازد. یکی از این خطرات، نادیده گرفتن نگهداری و سرویس سیستم‌ها است. با گذشت زمان، گرد و غبار و کثیفی در دتکتورها جمع شده و مانع از تشخیص دقیق علائم حریق (مانند دود و گرما) می‌شود. این آلودگی‌ها، باعث هشدارهای کاذب شده و باعث می‌شود، دیگر کسی هشدارهای سیستم را جدی نگیرد.

خطر بعدی، عدم برقراری ارتباط سیستم اعلام حریق با سایر سیستم‌های ایمنی است. معمولا سیستم‌های تشخیص حریق با سیستم‌های اطفای حریق، تهویه و آسانسور ارتباط برقرار می‌کنند؛ بنابراین وقتی سیستم خود را تست و بررسی نکردیم، مشخص نیست که این ارتباط به‌درستی برقرار می‌شود یا خیر.

تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪارد BS 5839

استاندارد بریتانیایی BS 5839، یک استاندارد مهم و معتبر بوده که راهنمای جامعی برای طراحی، نصب، راه‌اندازی، تست، تعمیر و نگهداری سیستم‌های اعلام حریق ارائه می‌دهد. بخش اول این استاندارد (BS 5839-1)، شامل الزامات تخصصی نگهداری و تعمیرات است که در ادامه برای شما شرح می‌دهیم.

بیشتر بخوانید: استاندارد BS

تست و نگهداری دوره‌ای

طبق این استاندارد، نگهداری از سیستم اعلام حریق باید به‌صورت دوره‌ای و برنامه‌ریزی شده انجام شود. بازرسی‌های دوره‌ای باید هر 6 ماه یک‌بار توسط یک متخصص ایمنی انجام شوند؛ البته این بازه زمانی برای فضاهای خاص مثل محیط‌های صنعتی به 3 ماه یک‌بار کاهش می‌یابد. در واقع هرچه محیط بزرگ‌تر شود، تجهیزات اعلام حریق بیشتری در آن نصب شده و به مراقبت بیشتری هم نیاز دارد (مثلا اگر سیستم ما بیشتر از 13 دتکتور داشته باشد، دیگر بررسی 6 ماهه کافی نیست).

اقداماتی که در هر بازدید باید انجام شود

مطابق با بند 45 استاندارد BS 5839-1، در هر بازدید موارد زیر باید به دقت بررسی شوند:

ثبت گزارش و رسیدگی به تعمیرات سیستم

پس از هر بازدید، تمام موارد به‌صورت یک فرم رسمی ثبت و مستند شده و شما باید این گزارش را به مالک ساختمان ارائه دهید. این گزارش شامل موارد زیر است:

• تجهیزات بررسی شده و وضعیت سلامت آن‌ها
• آیتم‌هایی که نیاز به تعمیر و اصلاح دارند
• توصیه‌های فنی برای بهبود عملکرد سیستم

نکته 1: اگر سیستم دچار مشکلی شده باشد، باید حداکثر ظرف 24 ساعت آینده، توسط یک فرد متخصص تعمیر شود.

نکته 2: تمام مدارک و گزارش‌های مربوط به بازرسی و نگهداری، باید حداقل 3 سال نگهداری شوند.

نکته 3: در صورت تعویض قطعات یا باتری، تاریخ تعویض هرقطعه باید ثبت شود.

افراد مجاز به انجام تعمیرات

باتوجه به استاندارد BS 5839، فقط افرادی مجاز به تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق هستند که دوره‌های آموزشی مرتبط با آن را گذرانده باشند و نسبت به تجهیزات و عملکرد هرقطعه آشنایی کامل داشته باشند. همچنین باید با تمام استاندارد های ایمنی از جمله این استاندارد آشنا باشند.

تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪارد NFPA 72

استاندارد NFPA 72 یکی از جامع‌ترین استانداردهای ایمنی در ایالات متحده بوده که توسط انجمن ملی حفاظت از آتش منتشر شده است. این استاندارد نیز، مانند استاندارد قبلی تمام موضوعات مربوط به سیستم‌های اعلام حریق از جمله تعمیر و نگهداری را، پوشش می‌دهد.

در فصل 14 از نسخه‌های سال 2019 و 2022 این استاندارد، تمامی نکات مربوط به تعمیر و نگهداری آورده شده که در ادامه برایتان توضیح خواهیم داد.

بررسی‌های دوره‌ای در فواصل زمانی مشخص

مطابق با استاندارد NFPA 72، افراد متخصص و آموزش‌دیده باید در بازه‌های مشخص زمانی که در جدول زیر به آن اشاره شده، اجزای سیستم اعلام حریق را تست و بررسی کنند.

نکات کلیدی در فرایند نگهداری (طبق بند 14.4.3)

به یاد داشته باشید که نگهداری سیستم فقط به تست کردن ختم نمی‌شود. موارد مهمی که در هر بازدید باید رعایت شوند، شامل موارد زیر است:

1. مطمئن شوید که هیچ مانعی مانند گرد و غبار، مانع از عملکرد صحیح دتکتورها و هشداردهنده‌ها نمی‌شود.
2. کنترل پنل را به طور کامل از نظر عملکرد دکمه‌ها (Silence، Reset و Evacuate)، گزارشات ثبت‌شده قبلی و… چک کنید.
3. باتری سیستم را از نظر ظاهری بررسی کرده و با تست‌های سالانه (Load Test) مطمئن شوید که باتری سالم است. 
4. دتکتورهای معیوب را سریع تعویض یا تعمیر کنید (تنها غیرفعال کردن کافی نیست).
5. اگر تغییراتی در معماری محیط ایجاد شده، باید میزان پوشش‌دهی سیستم را دوباره بررسی کنید.

چه شباهت‌هایی بین استانداردهای NFPA 72  و BS 5839 وجود دارد؟

با اینکه این استانداردها توسط دو نهاد متفاوت تدوین شدند، اهداف یکسانی را دنبال می‌کنند. هر دو آن‌ها برای اطمینان از عملکرد صحیح سیستم‌های اعلام حریق طراحی شده و تأکید دارند که تمامی فعالیت‌های مرتبط با نگهداری باید به‌صورت مستند ثبت شوند. همچنین، این بازرسی‌ها باید توسط افرادی انجام شود که آموزش‌های لازم را دیده و صلاحیت فنی دارند.

این شباهت‌ها نشان می‌دهند که استانداردهای جهانی صرف‌نظر از کشور تدوین‌کننده به دنبال یک هدف مشترک، یعنی حفظ ایمنی در برابر حریق هستند.

سخن پایانی

در نهایت می‌توان گفت که تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق، بخشی جدانشدنی از ایمن‌سازی ساختمان‌ها است. استانداردهای معتبر مانند NFPA 72 و ،BS 5839 به ما نشان می‌دهند که همراه با نصب سیستم، باید نگهداری‌های لازم را هم انجام دهیم. این اقدامات از هشدارهای کاذب جلوگیری کرده و عملکرد سیستم را هنگام حادثه تضمین خواهند می‌‎کند.

برای مشاهده تعرفه تعمیر و نگهداری در سال 1404 روی لینک زیر کلیک کنید.