دتکتور اعلام حریق یکی از تجهیزات ضروری برای حفظ امنیت در برابر آتش‌سوزی و حوادث ناگوار است. این دستگاه با شناسایی دود، حرارت یا گازهای خطرناک، بلافاصله سیگنال هشدار ارسال می‌کند تا افراد بتوانند سریعاً از موقعیت خطرناک خارج شوند. با توجه به اهمیت این دستگاه در حفاظت از جان و مال، انتخاب و نصب صحیح آن اهمیت ویژه‌ای دارد. برای انتخاب و آشنایی با دتکتور اعلام حریق ابتدا باید انواع حریق را بشناسیم. انواع حریق با توجه به نوع عامل آتش سوزی علائم اولیه متفاوتی دارد. این موضوع بسیار اهمیت دارد که دستگاه های تشخیص حریق بافاصله بعد از شکل گیری یک حریق کوچک، یک شعله یا اندکی دود سیستم هشدار را فعال سازی کنند تا از گسترش حریق و خسارات جانی و مالی پیشگیری کنند.
برای آشنایی بیشتر می توانید مقاله آموزش سیستم اعلام حریق را مطالعه کنید.
انواع حریق چیست؟
انجمن ملی حفاظت از آتش آمریکا (NFPA) انواع حریق ها را توجه به نوع ماده ای که در حال سوختن است طبقه بندی کرده است. این موضوع به افراد برای اطفا حریق و تشخیص به موقع حریق کمک می کند.
کلاس های حریق را بر اساس منبع آتش سوزی به انواع زیر طبقه بندی می شود:
- کلاس A: حریق هایی که توسط جامدات قابل احتراق جامد مانند: چوب، کاغذ، پارچه، پلاستیک و لاستیک ایجاد می شود.
- کلاس B: آتش سوزی ناشی از سوختن مایعات یا گازهای قابل اشتعال از جمله بنزین، روغن، گریس، پروپان و گاز طبیعی ایجاد می شود.
- کلاس C: این کلاس شامل آتش سوزی های است که تجهیزات الکتریکی برق دار مانند وسایل برقی، سیم کشی، قطع کننده های مدار و پریزها آتش بگیرند.
- کلاس D: آتش سوزی در این کلاس توسط فلزات قابل احتراق مانند منیزیم، سدیم، تیتانیوم و پتاسیم ایجاد می شود.
- کلاس K: این کلاس به طور خاص به آتش سوزی در آشپزخانه ها یا مناطق پخت و پز که روغن ها و چربی های قابل احتراق پخت و پز منبع سوخت هستند اشاره دارد.
انواع دتکتور براساس سیم کشی
تجهیزات اعلام حریق براساس سیم کشی و مدار به دو دسته تقسیم می شوند:
- اعلام حریق متعارف
- اعلام حریق آدرس پذیر
دتکتور متعارف
در سیستم اعلام حریق متعارف سیم کشی ها و مدار ساده تر است و تجهیزاتی مانند دتکتورها، شستی ها در واقع به جای سیم مشترک، از طریق سیم یا کابل جداگانه به صفحه کنترل متصل می شوند. به عبارت دیگر، سر اول سیم به دتکتورها و سر دوم به کنترل پنل متصل می شود. در این نوع از سیستم اعلام حریق ساختمان و منطقه مورد نظر زون بندی می شود. زون به معنای منطقه یا ناحیه است. برای نمونه اگر در یک اداره کنترل پنل، دو زون را جوابگو باشد طبقه اول زون یک و طبقه دوم زون دوم است. در صورتی که هرکدام از دتکتورها یا شستی ها در هر اتاق و انبار آتش بگیرد تنها براساس طبقه قابل شخیص است. این سیستم برای محیط های کوچک و منازل توصیه می شود.
برای اطلاعات بیشتر می توانید این مقاله را بخوانید: سیم کشی اعلام حریق
دتکتور آدرس پذیر
مدار و سیم کشی تجهیزات اعلام حریق از جمله دتکتور ها در یک سیستم اعلام حریق به صورت یک سیستم حلقه ای به کنترل پنل آدرس پذیر آتش نشانی متصل می شوند. سیستم اعلام حریق آدرس پذیر مناسب برای ساختمان ها و محیط بزرگ و پر رفت و آمد با نقشه کشی پیچیده است. در یک سیستم آدرس پذیر انواع دتکتورها و شستی ها در صورت فعالسازی اطلاعات دقیقی در مورد لوکیشن حریق به ما می دهد. برای مثال آتش سوزی اگر در انبار یا یکی از دفترهای یک شرکت باشد به صورت دقیق قابل تشخیص است.
انواع دتکتور براساس تشخیص
دتکتور اعلام حریق وسیله ای برای تشخیص علائم آتش سوزی است. کاربرد این دستگاه فعالسازی زنگ هشدار برای اطلاع دادن به افراد که در نزدیکی خطر احتمالی هستند. این دتکتورها جزء حیاتی سیستم‌های اعلام حریق هستند که در ساختمان‌ها برای هشدار اولیه و تسهیل تخلیه امن ساکنان در صورت آتش‌سوزی نصب می‌شوند.
انواع مختلفی از دتکتورهای اعلام حریق وجود دارد که هر کدام برای تشخیص جنبه های مختلف آتش سوزی مانند دود، گرما یا شعله های آتش طراحی شده اند. رایج ترین انواع عبارت است از:
- دتکتورهای دود: این دستگاه ها وجود ذرات دود را در هوا حس می کنند. آشکارسازهای دود در انواع یونیزاسیون و آشکارسازهای دود فوتو الکتریک وجود دارد که هر کدام از روش‌های مختلفی برای تشخیص دود استفاده می‌کنند. با توجه به انواع در محیط هایی که مواد عامل و سوخت که دود زیادی در مرحله اولیه حریق آزاد می کند این دتکتور انتخاب مناسبی است.
- دتکتورهای حرارتی: دتکتورهای حرارتی به تغییرات دمایی ناشی از آتش سوزی پاسخ می دهند. این دتکتور دو نوع اصلی دارد: دتکتورهای دمای ثابت که با رسیدن به دمای خاصی فعال می شوند و آشکارسازهای نرخ افزایش که در صورت افزایش سریع دما، زنگ هشدار را فعال می کنند. این نوع دتکتور برای حریق هایی که در هنگام شروع دمای محیط را به سرعت افزایش می دهند کاربرد دارد. در دتکتور حرارتی دما ثابت دستگاه روی دمای مشخصی تنظیم شده است در صورتی که دمای محیط به آن درجه برسد سیستم اعلام حریق هشدار خطر می دهد. اما در دتکتورهای حرارتی افزایشی دستگاه به افزایش دما حساس است و در صورت افزایش دما با توجه به میزان مشخص شده سیستم اعلام حریق را فعال می کند.
- دتکتور شعله: آشکارسازهای شعله برای تشخیص وجود شعله طراحی شده اند. این دستگاه معمولاً در محیط های صنعتی استفاده می شود که در آن محیط استفاده از دتکتورهای دود ممکن است به دلیل ماهیت محیط مناسب نباشد.
- دتکتور گاز: برخی از سیستم های اعلام حریق شامل آشکارسازهای گازهای خاصی هستند که ممکن است نشان دهنده آتش سوزی باشد، مانند مونوکسید کربن.
دتکتورهای اعلام حریق به طور معمول به یک صفحه کنترل مرکزی متصل می شوند که با فعال شدن، آلارم هایی مانند آژیرها، بوق ها یا چراغ های بارق را راه اندازی می کند. در سیستم‌های پیشرفته‌تر، هشدار ممکن است پاسخ‌های خودکار مانند اطلاع رسانی به خدمات اضطراری یا فعال کردن سیستم‌های اطفاء حریق را نیز فعال کند. آزمایش و نگهداری منظم آشکارسازهای اعلام حریق برای اطمینان از عملکرد صحیح آنها در صورت نیاز ضروری است. قوانین و مقررات محلی ساختمان اغلب نوع و محل دتکتورها را بر اساس اندازه و کاربری ساختمان تعیین می کنند.
| نوع دتکتور | نحوه عملکرد | مزایا | معایب |
|---|---|---|---|
| دتکتور دود | شناسایی دود در محیط | تشخیص سریع دود | حساس به دود پخت و پز |
| دتکتور حرارت | شناسایی افزایش دما | مناسب برای آشپزخانه‌ها | واکنش کندتر نسبت به دود |
| دتکتور گاز | شناسایی گازهای سمی | مناسب برای محیط‌های صنعتی | نیاز به کالیبراسیون دوره‌ای |
قیمت دتکتور
قیمت دتکتورها با توجه به آدرس پذیر و متعارف بودن آن متفاوت است. به طور کلی دتکتور و تمام تجهیزات متعارف ارزون تر و کم هزینه تر از سیستم آدرس پذیر است. همچنین دتکتورهای برند داخلی کم هزینه تر از برندهای خارجی و وارداتی هستند.
نتیجه گیری
دتکتو اعلام حریق یکی از ضروری‌ترین تجهیزات برای افزایش ایمنی در برابر آتش‌سوزی‌ها هستند. انتخاب نوع مناسب دتکتور بر اساس نیازهای محیطی و نوع خطرات ممکن می‌تواند تفاوت بزرگی در حفظ جان و مال ایجاد کند. هر نوع دتکتور، مزایا و معایب خاص خود را دارد و بر اساس ویژگی‌های مکان و کاربری مورد نظر باید انتخاب شود. با بررسی دقیق انواع دتکتورها و آشنایی با نحوه عملکرد آنها، می‌توانید تصمیم‌گیری آگاهانه‌ای برای محافظت از محیط خود انجام دهید.
سوالات متداول
چه نوع دتکتوری برای منازل مناسب است؟
برای منازل، معمولاً استفاده از دتکتور دود و دتکتور مونوکسید کربن توصیه می‌شود. اگر آشپزخانه بزرگی دارید، دتکتور حرارت هم می‌تواند مفید باشد.
آیا دتکتورهای چندمنظوره بهتر از دتکتورهای تک‌منظوره هستند؟
دتکتورهای چندمنظوره قابلیت شناسایی چند خطر را به‌طور همزمان دارند و برای فضاهای بزرگ یا مکان‌هایی که احتمال وجود چندین خطر وجود دارد، مفید هستند. اما قیمت آنها معمولاً بالاتر از دتکتورهای تک‌منظوره است.
هر چند وقت یک‌بار باید دتکتورهای اعلام حریق بررسی یا تعویض شوند؟
دتکتورهای اعلام حریق باید به‌صورت دوره‌ای (حداقل سالانه) بررسی و تست شوند. همچنین باتری‌های دتکتور باید به‌موقع تعویض شوند و دتکتورهای قدیمی‌تر از 10 سال بهتر است جایگزین شوند.
