سیستم اعلام حریق چیست؟

انواع سیستم اعلام حریق ساختمان کدام است؟

سیستم‌های اعلان حریق از جنبه‌های مختلفی مانند روش فعال سازی، نوع کاربری یا قابلیت‌های پوشش‌دهی و… به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. از نظر شیوه فعال سازی به صورت زیر است.

سیستم اعلام حریق دستی

سیستم اعلام حریق دستی ساده‌ترین سیستم هشدار بوده که در آن افراد با فشردن شستی‌های مخصوص، وقوع آتش‌سوزی را به کنترل پنل اعلام می‌کنند تا آژیر و فلاشرها فعال شوند. به دلیل اینکه این دستگاه وابسته به حضور افراد است، باید فقط همراه با سیستم‌های خودکار نصب شوند.

سیستم تشخیص حریق اتومات یا خودکار

سیستم اعلام حریق خودکار به‌وسیله تشخیص حریق توسط دتکتورها فعال شده و نیازی به کمک افراد برای هشدار حریق ندارد. این سیستم‌ها در دو نوع اصلی به کار می‌روند:

• سیستم تشخیص حریق خودکار موضعی: در این سیستم خود دتکتورها دارای آژیر داخلی هستند و سیستم مرکزی کنترل ندارند؛ یعنی هم تشخیص می‌دهند و هم هشدار.
• سیستم اعلام حریق خودکار مرکزی: این سیستم‌ها دارای کنترل پنل هستند؛ بنابراین پنل سیگنال‌ها را از دتکتورها دریافت کرده و به سایر تجهیزات دستور می‌دهد.

انواع سیستم کشف و اعلام حریق خودکار مرکزی

سیستم‌های تشخیص حریق خودکار مرکزی، بر اساس روش عملکرد و سطح هوشمندی به چهار گروه اصلی تقسیم می‌شوند که در ادامه توضیح خواهیم داد.

سیستم های اعلام حریق متعارف (Conventional)

در سیستم اعلام حریق متعارف ساختمان را به مناطق یا زون‌هایی تقسیم می‌کنند که هر زون توسط یک مدار جداگانه نظارت می‌شود. هنگامی که آتش سوزی اتفاق می‌افتد، کنترل پنل زون خاصی را که در آن آتش سوزی در حال وقوع است را نشان می‌دهد اما آدرس دقیقی از محل حادثه در دسترس نیست.

سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر (Addressable)

در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر برخلاف نوع متعارفی، هر یک از تجهیزات آدرس منحصر به‌فرد (IP) خود را دارند و هنگامی که فعال می‌شوند، کنترل پنل محل دقیق دستگاهی که فعال شده را نشان می‌دهد.

سیستم اعلام حریق هوشمند (Intelligent)

سیستم‌ اعلام حریق هوشمند، نسل پیشرفته سیستم‌های آدرس‌پذیر بوده که علاوه بر آدرس‌دهی، قابلیت تحلیل داده‌ها و تشخیص شرایط محیطی را نیز دارد. این سیستم می‌تواند بین دود ناشی از آتش و ذرات بی‌ضرر مثل بخار یا گردوغبار تفاوت قائل شود و هشدارهای کاذب را به حداقل برساند.

سیستم های اعلام حریق بی سیم (Wireless)

مشخصا این سیستم برای نصب و راه‌اندازی، نیازی به سیم‌کشی ندارد؛ بنابراین از آن برای مکان‌هایی استفاده می‌کنند که امکان سیم‌کشی فیزیکی فراهم نیست. تجهیزات سیستم اعلام حریق بی سیم از امواج رادیویی برای برقراری ارتباط استفاده می‌کنند.

انواع سیستم اعلام حریق از نظر کاربرد

سیستم تشخیص حریق را از این نظر که قرار است در چه محیطی استفاده شود نیز دسته‌بندی می‌کنند. از لحاظ نوع کاربری این سیستم‌ها را می‌توان به دو نوع زیر تقسیم کرد:

• خانگی
• تجاری و صنعتی

سیستم تشخیص حریق خانگی

سیستم کشف حریق خانگی برای شناسایی و هشدار به ساکنان در مورد وقوع آتش سوزی یا وجود دود در ملک مسکونی طراحی شده است. این سیستم‌ها معمولا شامل دتکتورهای دود و حرارت هستند که در بخش‌های مختلف ساختمان نصب شده و در صورت تشخیص خطر، با به‌صدا درآوردن آژیر، افراد را مطلع می‌کنند. استفاده از این سیستم‌ها در خانه‌ها، آپارتمان‌ها یا ساختمان‌های تجاری و اداری کوچک رایج است.

سیستم تشخیص حریق صنعتی

سیستم‌های تشخیص حریق صنعتی برای ساختمان‌ها و تاسیسات بزرگ مانند کارخانه‌ها، انبارها و مجتمع‌های اداری طراحی شده است. این سیستم‌ها از تجهیزات پیشرفته‌تری نسبت به مدل خانگی بهره برده و همچنین دارای قابلیت یکپارچه‌سازی با دیگر سیستم‌های ایمنی از جمله اطفای حریق و سیستم‌های تهویه هستند.

در خصوصی انواع سیستم‌ها جامع‌تر بخوانید: انواع سیستم اعلام حریق

نحوه عملکرد سیستم اعلام حریق

نحوه عملکرد این سیستم به این صورت بوده که دتکتورها به‌طور مداوم شرایط محیط را از نظر وجود دود، افزایش دما یا شعله پایش می‌کنند؛ سپس اگر مورد غیرعادی را در محیط احساس کنند، فوری سیگنالی به کنترل پنل ارسال می‌کنند. پنل با بررسی سیگنال‌های دریافتی، مشخص می‌کند که آیا باید هشدارها فعال شوند یا خیر.

اگر کنترل پنل وجود حریق را تشخیص دهد تجهیزات هشداردهنده مثل آژیرها و فلاشرها را فعال می‌کند. همچنین در صورت وجود سیستم اطفای حریق اتوماتیک، ممکن است آن را نیز فعال کند.

استانداردها و الزامات قانونی

برای طراحی و اجرای سیستم‌های اعلام حریق، استانداردها و مقررات مختلفی وجود دارد که رعایت آن‌ها باعث اطمینان از عملکرد درست و ایمن سیستم می‌شود. این استانداردها دستورالعمل‌هایی برای طراحی، نصب، بهره‌برداری و نگهداری ارائه می‌دهند. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• مقررات ملی ساختمان ایران (ویرایش ۱۳۹۵؛ مباحث ۳، ۱۳ و ۲۱): این مقررات مجموعه‌ای از ضوابط و الزامات فنی برای طراحی، اجرا و بهره‌برداری ایمن ساختمان‌هاست.
• استاندارد NFPA 72: این استاندارد نصب، آزمایش، بازرسی و نگهداری سیستم‌های تشخیص را تحت پوشش قرار می‌دهد. استاندارد NFPA مورد قبول مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ایران است.
• استاندارد UL 864: این استاندارد الزامات مربوط به واحدهای کنترل و لوازم جانبی سیستم‌های اعلام حریق، از جمله منابع تغذیه، اعلام‌کننده‌ها و دستگاه‌های آغازگر را فراهم می‌کند.
• استاندارد BS 5839: این استاندارد توصیه‌هایی را برای طراحی، نصب، راه‌اندازی و نگهداری سیستم‌های اعلام حریق در انگلستان ارائه می‌کند. استاندارد BS5839 نیز مورد قبول مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ایران است.
• استاندارد EN 54: این استاندارد یک استاندارد اروپایی‌ست و جنبه‌های مختلف سیستم اعلام حریق مانند تجهیزات کنترل را پوشش می‌دهد.

طراحی، نصب و اجرای سیستم اعلام حریق

طراحی سیستم اعلام حریق شامل طراحی نقشه‌ای برای اجرای سیستم در یک ساختمان به جهت اطمینان از تشخیص و اطلاع‌رسانی آتش‌سوزی است. مراحل کلیدی طراحی یک سیستم تشخیص و هشدار حریق عبارتند از:

• بررسی وضعیت معماری ساختمان
• شناسایی اهداف
• ارزیابی خطر
• تعیین نوع سیستم
• انتخاب تجهیزات
• تهیه مستندات و نقشه 

پس از طراحی، نوبت به مرحله نصب سیستم اعلام حریق رسیده که شامل مراحل و ملاحظات متعددی از جمله ارزیابی ساختمان، سیم کشی، نصب دستگاه ها و تجهیزات، تست و راه اندازی‌ست. نکته قابل توجه این است که قبل از هرچیزی، شما باید از یک شرکت فعال حوزه ایمنی، خدمات مشاوره آتش نشانی دریافت و سپس نسب به طراحی و نصب اقدام کنید.

خبر خوب این است که مجموعه گنجینه پاوان، به عنوان شرکت مورد تایید سازمان آتش نشانی، تمام خدمات حوزه ایمنی شامل مشاوره، طراحی، نصب، تامین و… را ارائه می‌دهد.