یک سیستم اطفاء حریق کارآمد چه ویژگی‌هایی دارد؟

پیش از معرفی کارآمدترین سیستم اطفاء حریق باید با این دسته از تجهیزات ایمنی و آتش‌نشانی بیشتر آشنا شویم و از عوامل دخیل در انتخاب سیستم اطفا حریق مناسب برای یک ساختمان، اطلاع پیدا کنیم. اطفای حریق تجهیزات الکتریکی دارای جریان، انبارها و منازل مسکونی، هر کدام نیازمند توجه و ابزارهای ویژه‎ای است که در انتخاب سیستم اطفاء حریق کارآمد و مناسب نیز نقش حیاتی دارد.

پیش از تشریح ویژگی‌های سیستم‌های اطفاء حریق کارآمد در جهان، ذکر این نکته ضروری است که در این مطلب بیشتر روی سیستم‌های اطفاء حریق گازی تمرکز می‌کنیم و به دلیل اهمیت سیستم‌های اطفاء حریق آبی در مطلبی جداگانه به تفصیل، بیشتر در مورد سیستم‌های اطفاء حریق آبی توضیح خواهیم داد.

سیستم اطفاء حریق کارآمد مجموعه‌ای از تجهیزات مختلف است که با استفاده از مواد طبیعی یا ترکیبات شیمیایی، حریق را مهار و خاموش می‌کند. هدف اصلی از نصب سیستم اطفاء حریق در هر مکان، خاموش کردن آتش در مراحل ابتدایی شعله‌ور شدن آن و به حداقل رساندن خسارت‌های جانی و مالی احتمالی است.

اجزای سیستم‌های اطفای حریق به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که با استفاده از حرارت، دود و یا نشانه‌های دیگری، به محض بروز حریق در مکان نصب، امکان تشخیص بروز آتش‌سوزی را داشته باشند. معمولا سیستم‌های اطفای حریق به سیستم‌های اعلام حریق نیز متصل می‌شوند تا امکان اطلاع‌رسانی و ارسال هشدارهای ضروری در زمان بروز آتش‌سوزی و اطفای حریق نیز وجود داشته باشد.

سیستم‌های اطفاء حریق انواع مختلفی دارند و هر کدام بر مبنای نوع و تجهیزات مورد استفاده، درجه‌ی متفاوتی از ایمنی و مراقبت در برابر حریق را ارائه می‌کنند. این تنوع در تجهیزات، کاربر را ناگزیر می‌کند تا از عملکرد صحیح هر کدام از سیستم‌های اطفای حریق، در مکان مناسب اطلاع داشته باشد. برای مثال اسپرینکلرها یا افشانه‌ها، ممکن است نه تنها هیچ تأثیری در مهار برخی از حریق‌ها نداشته باشند، بلکه سبب تخریب تجهیزاتی شوند که در محل آتش‌سوزی قرار داشته‌اند و از گزند آتش و دود، دور مانده بودند. در صورتی که در همین شرایط ممکن است تجهیزات اطفای دیگری نیز در دسترس باشند که عملکرد بسیار بهتری در برابر حریق از خود نشان دهند.

برخلاف اسپرینکلرهای آتش‌نشانی، سیستم‌های اطفاء حریق برای خاموش کردن آتش تنها به آب متکی نیستند و از مواد متنوعی برای خاموش کردن گروه‌های مختلف طبقه‌بندی حریق استفاده می‌کنند. ترکیبات شیمیایی، گازهای بی‌اثر و دی‌اکسید کربن، از جمله موادی هستند که معمولا در یک سیستم اطفاء حریق کارآمد از آن‎ها استفاده می‌شود.

ویژگی‌های همین مواد اطفاکننده است که به این تجهیزات امکان مهار حریق را حتی در مکان‌های حساس و هنگام بروز آتش‌سوزی در انبارهای مراقبت از ابزار و وسایل آسیب‌پذیر فراهم می‌کند.

اهمیت سیستم‌ اطفاء حریق کارآمد و قابل اعتماد

خوشبختانه امروزه سیستم‌های اطفای حریق متنوعی در دسترس قرار دارند و هر کدام از این سیستم‌ها قابلیت اطفای حریق در مکان و شرایط ویژه‌ای را نیز دارا هستند. در ادامه‌ی این مطلب شما را با 5 نمونه از پرکاربردترین سیستم‌های اطفای حریق موجود در بازار آشنا می‌کنیم:

تجهیزات اطفای حریق پاک FM-200 ؛

سیستم اطفا حریق FM-200، کارنامه‎‌ی درخشانی در اطفای حریق و مهار آتش‌سوزی در حساس‌ترین نقاط جهان را داراست. FM-200 یکی از پرطرفدارترین مواد اطفای حریق در سطح جهان به حساب می‌آید و بر خلاف مواد شیمیایی خشک، گازی بی‌بو و بدون رنگ است که از خود هیچ رد و پسماندی هم بر جای نمی‌گذارد و پس از استفاده نیز از تمیز کردن بی‌نیاز است.

این سیستم اطفاء حریق کارآمد خیلی سریع عمل می‌‎کند و تنها در 10 ثانیه هنگام تشخیص وقوع حریق فعال می‎‌شود. گاز HFCea که به عنوان جایگزینی برای گاز هالون مطرح شده است، گازی سازگار با محیط زیست محسوب می‌‎شود و برای سلامت انسان هم ضرری ندارد. FM-200 مطابق با دستورالعمل‌های تصریح شده در استاندارد بین‌المللی NFPA 2001: Clean Agent Fire Extinguishing Systems (NFPA 2001: تجهیزات اطفای حریق پاک در سیستم‌های اطفای حریق) آماده شده است و مورد تأیید نهادهای بین‌المللی ذیصلاح در حوزه‌ی ایمنی و آتش‌نشانی قرار دارد.

برای اطفای حریق‌هایی که بر اثر اتصالی برق یا مایعات قابل اشتعال، رخ می‌دهند، از این سیستم استفاده می‌شود و این ماده‌ی اطفاء‌کننده قادر است تا این قبیل آتش‌سوزی‌ها را تا پیش از بروز خسارات قابل توجه مهار کند.

تجهیزات اطفای حریق پاک Novec 1230 یا 3M ؛

اطفاءکننده‌ی Novec 1230 که گاهی اوقات با عنوان FK-5-1-12 نیز شناخته می‌شود، اطفاکننده‌ی مایعی است که در دسته‌ی تجهیزات اطفای حریق پاک دسته‎بندی می‎شود. این سیستم نیز هنگام بروز آتش‌سوزی در مدت بسیار کوتاهی، وارد عمل می‎شود و از بروز خسارت‎های احتمالی جلوگیری می‎کند.

Novec 1230 از خیلی جهات با FM-200 مشابهت دارد، اما بهرحال این دو برند تجاری از ترکیبات شیمیایی متفاوتی ساخته شده‎اند، Novec 1230 با فرمول شیمیایی fluoroketone ساخته شده، در صورتی که FM-200 از فرمول شیمیایی hydrofluorocarbon (HFC) تشکیل شده است.

تفاوت این دو اطفاءکننده در این است که Novec 1230 از نظر زیست‌محیطی، سازگاری بیشتری با محیط‌زیست دارد و تأثیر کم‌تری در گرمایش زمین بر جای می‎‌گذارد.

با توجه به اینکه Novec 1230 از گازهای کربن، فلوراید و اکسیژن تشکیل شده است، برای انسان نیز ضرری ندارد و در سکونتگاه‎‌های انسانی نیز قابل استفاده است. عموما Novec 1230 برای محافظت از تجهیزات الکتریکی و ابزارهای ذخیره‌سازی اطلاعات استفاده می‎‌شود. در کنار این موارد Novec 1230 یکی از سیستم‌‎های مورد اعتماد برای حفاظت از اسناد تاریخی، تابلوهای هنری و کتاب‌‎های خطی در برابر خطر حریق و آتش‌سوزی است.

گاز دی‌اکسید کربن CO2:

گاز دی‌اکسید کربن با ایجاد پوشش قابل توجهی از این گاز بر روی حریق، از رسیدن اکسیژن به آن جلوگیری کرده و سبب خاموش شدن آتش می‌‎شود. مربع حریق زمانی شکل می‌گیرد که گرما، اکسیژن و ماده‌ی سوختنی تحت تأثیر واکنش‌های زنجیره‌ای در کنار هم قرار بگیرند. هر زمان یکی از اضلاع غایب باشد، آتش هم خاموش می‌شود، گاز دی‌اکسید کربن با حذف اکسیژن، سبب خاموش شدن آتش می‌شود.

با توجه به اینکه دی‌اکسید کربن در حالت گاز استفاده می‌شود، پس از استفاده از این اطفا‌‌ء‌کننده نیازی به تمیز کردن محیط نیست. گاز دی‌اکسید کربن برای سلامت انسان بسیار خطرناک است و در صورت استفاده در سکونتگاه‌های انسانی منجر به خفگی ساکنان خواهد شد.

از این سیستم اطفاء حریق کارآمد در موتورخانه‌ها، اتاق‌های ژنراتور، نیروگاه‌ها و در محل‌های نگهداری از ماشین‌آلات بزرگ صنعتی استفاده می‌شود.

گاز بی‌اثر (Inert Gas):

سیستم اطفای حریق با استفاده از گاز بی اثر، ترکیبی از گازهای قابل استنشاق است که امکان اطفای حریق را نیز دارا می‌باشد. عموما گازهای بی‌اثر از ترکیب نیتروژن به میزان 52 درصد، آرگون به میزان 40 درصد و دی‌اکسید کربن به میزان 8 درصد تشکیل می‌شود. این دسته از گازها در اطفاء حریق عملکرد بسیار مناسبی دارند و در عین حال برای انسان‌ نیز کاملا بی‌خطراند. با توجه به اینکه گازهای بی‌اثر از ترکیب گازهای طبیعی ساخته شده‌اند این اطفاءکننده برای انسان‌ها، تجهیزات و محیط زیست، هیچگونه ضرری ندارد.

سیستم اطفاء حریق کارآمد مه‌آب (واتر میست) کم‌فشار؛

این سیستم از آب و هوا به صورت ترکیبی استفاده می‌کند تا با درست کردن قطرات ریز آب، به سرعت آتش را خاموش کند. در این سیستم، بارش قطرات آب به تشکیل مهی در محیط منجر می‌شود که در نهایت خاموشی آتش را به دنبال خواهد داشت. در این سیستم در مقایسه با اسپری نازل مه پاش به مراتب از مقدار آب کم‌تری استفاده می‌شود، به همین دلیل پس از تخلیه‌ی کامل به خشک کردن و تمیزکاری کم‌تری نیاز است و خسارت ناشی از به کار بردن آب نیز به حداقل ممکن خواهد رسید.

سیستم اطفای حریق مه‌آب در کسری از ثانیه آتش را خاموش می‌کند و بر خلاف اطفا‌ء‌کننده‌های گازی در مکان‌هایی که تهویه‌ی بسیار محدودی نیز دارند هم از کارآمدی بالایی برخوردار است.

گنجینه پاوان ؛ طراح و مجری سیستم اطفاء حریق کارآمد

یادگیری مستمر یکی از ارزش‌های سازمانی شرکت گنجینه پاوان محسوب می‌شود و به همین دلیل نیز این شرکت تلاش می‌کند تا در مسیر توسعه و پیشرفت، هر روز حوزه‌ای تازه را به خدمات متنوع خود بیفزاید. این مسأله سبب شده تا شرکت گنجینه پاوان با رویکردی مبتنی بر به کارگیری حداکثری علم و فناوری، تا حد امکان به‌روزترین تجهیزات معرفی شده در بازار ایمنی و آتش‌نشانی را برای استفاده در طراحی و اجرای سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق در اختیار کارفرمایان پروژه‌های خود قرار می‌دهد. برخی از پروژه‌های اجرا شده توسط گنجینه پاوان در زمینه‌ی طراحی و اجرای سیستم‌های اعلام و اطفای حریق عبارت‌اند از: