حتماً شما هم این روزها شاهد همه‌گیرشدن هوش مصنوعی هستید. امروزه مردم در بیشتر کارها و فعالیت‌هایشان از این ربات‌های هوشمند استفاده می‌کنند، اما سؤالی که پیش می‌آید این است که آیا هوش مصنوعی تنها در زندگی روزمره ما تأثیر می‌گذارد یا در جنبه‌های بزرگ‌تر مثل بحث ایمنی هم تأثیرگذار است؟
در ادامه قرار است به بررسی این موضوع، یعنی تأثیر هوش مصنوعی در صنعت آتش نشانی بپردازیم.
منظور از هوش مصنوعی چیست؟
قبل از هر چیزی اجازه بدهید با یک تعریف علمی هوش مصنوعی را به شما معرفی کنیم. هوش مصنوعی که با مخفف AI (Artificial Intelligence) شناخته می‌شود، شاخه‌ای از علوم کامپیوتر است که بر توسعه ماشین‌های هوشمند تمرکز دارد. این ماشین‌ها می‌توانند وظایفی را که معمولاً به هوش انسانی نیاز دارند، مثل یادگیری، حل مسئله، ادراک و تصمیم‌گیری را به‌راحتی انجام دهند. در واقع، AI شامل الگوریتم‌هایی است که می‌توانند حجم زیادی از داده‌ها را پردازش و تجزیه و تحلیل کنند، الگوها را شناسایی نمایند و از آن اطلاعات برای تصمیم‌گیری استفاده کنند.
کاربرد هوش مصنوعی در صنعت آتش نشانی
هوش مصنوعی حتی در بحث ایمنی و سیستم‌های ایمنی مثل سیستم اعلام و اطفای حریق هم ایفای نقش می‌کند. در ادامه بر برخی از کاربردهای قابل توجه آن در صنعت آتش نشانی اشاره کردیم.
پیش‌بینی خطرات
یکی از بهترین کاربردهای هوش مصنوعی در صنعت آتش نشانی، این است که می‌تواند احتمال وقوع حریق را پیش‌بینی کند. یعنی با درنظر گرفتن شرایط محیط، تغییرات دمایی، سابقه حوادث و مواردی شبیه به این می‌تواند تشخیص دهد که احتمال وقوع حریق وجود دارد یا نه؛ یا اینکه می‌تواند مکان‌هایی که احتمال آتش‌سوزی در آن‌ها بالا است را شناسایی کند.
آموزش و شبیه‌سازی شرایط خطر
تا زمانی که شما برای مقابله با آتش سوزی آموزش نبینید، نمی‌توانید با آن مقابله کنید. هوش مصنوعی می‌تواند شرایطی مشابه به زمانی که آتش‌سوزی واقعاً اتفاق افتاده است، ایجاد کند؛ به‌این ترتیب، نیروهای تازه‌کار یا حتی افراد عادی می‌توانند درحالی که تمام احساسات مانند ترس، استرس و اضطراب را تجربه می‌کنند، هم‌زمان روش‌های مقابله با حریق و اطفای آن را هم یاد بگیرند.
ربات آتش نشان
این روزها، جدیدترین فناوری اطفای حریق ربات‌های آتش نشان هستند. این ربات‌ها انواع مختلفی دارند و هرکدام برای فعالیت خاصی طراحی شدند؛ برخی برای بررسی و پایش محیط، برخی برای اطفای حریق به‌وسیله فوم یا آب و برخی برای شرایط بعد از اطفا (مثل تخلیه دود). معمولاً از این ربات‌ها در مکان‌هایی استفاده می‌کنند که دسترسی انسانی به آن‌ها سخت است. مثلاً زمانی که دود و حرارت محیط بسیار زیاد است و آتش‌نشانان نمی‌توانند وارد آنجا شوند، می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.
برای اطلاعات بیشتر، پیشنهاد می‌کنیم مقاله ربات آتش نشان را مطالعه کنید.
آنالیز حریق و محیط
بعد از یک حادثه آتش‌سوزی همه به دنبال علت آن هستند. هوش مصنوعی به ما کمک می‌کند تا علت حریق را پیدا کنیم و بفهمیم که چگونه می‌توانیم از حوادث مشابه آن در آینده جلوگیری کنیم. البته نیازی نیست که حتماً حادثه‌ای اتفاق بیفتد تا از حوادث احتمالی‌اش جلوگیری کنیم؛ چون همان‌طور که گفتیم، هوش مصنوعی باتوجه به محیط ما و حوادثی که در گذشته رخ دادند، این کار را برای ما انجام می‌دهد و خطرات را پیش‌بینی می‌کند.
بهینه‌سازی مسیر اعزام نیروها
بعد از تماس با آتش‌نشانی و اعلام حادثه، AI موقعیت جغرافیایی محل حادثه را بررسی می‌کند. برای این کار، هوش مصنوعی به سامانه‌های ترافیک لحظه‌ای مثل Google Maps متصل می‌شود تا ببیند ترافیک خیابان‌ها در چه وضعیتی است؛ سپس با درنظر گرفتن مسیری که خودروهای آتش نشانی باید تا محل حادثه طی کنند، مسیرهای غیر قابل عبور را فیلتر می‌کند و درنهایت بهترین مسیر را نشان می‌دهد.
چالش‌های استفاده از هوش مصنوعی در صنعت آتش نشانی
تا اینجا فقط درباره مزایای هوش مصنوعی در صنعت آتش نشانی صحبت کردیم؛ اما این تکنولوژی هم مانند هر تکنولوژی دیگری با چالش‌هایی روبرو است که به تعدادی از آن‌ها اشاره کردیم.
هزینه بالا: اگر ایستگاه‌های آتش‌نشانی یا خودروهای امداد قدیمی باشند، با سیستم‌های هوش مصنوعی سازگار نیستند. زیرساخت‌های لازم هم برای پیاده‌سازی AI به جهت فعالیت‌های مختلف مثل آموزش نیروها، بسیار پرهزینه است.
عدم اطمینان: یکی از مسائلی در رابطه با استفاده از هوش مصنوعی همیشه مطرح است، این است که شاید آتش نشانان به چنین الگوریتم‌هایی اعتماد نداشته باشند و همان روش‌های سنتی را ترجیح دهند.
محدودیت در شرایط بحرانی: در شرایطی مثل زلزله‌ای انفجار این احتمال وجود دارد که سیستم‌های مبتنی بر AI به‌درستی کار نکنند و یا کلاً از کار بیفتند. این مسئله میزان قابل‌اعتماد بودن هوش مصنوعی را کاهش می‌دهد.
کلام آخر
در نهایت باید به این نکته توجه کنید که هرگز قرار نیست هوش مصنوعی جای انسان‌ها را در صنعت آتش نشانی پر کند؛ بلکه فقط به‌صورت یک همراه، آن‌ها را همراهی می‌کند. این فناوری نقش یک ابزار کمکی را دارد که می‌تواند برای شرایط بحرانی، راهکارهای هوشمند ارائه دهد؛ البته ایراداتی هم دارد که شاید دلیل عمده آن نبود زیرساخت‌های مناسب و هزینه بالا است. همچنان که علم و فناوری پیشرفت می‌کند، تکنولوژی‌های جدیدتری هم برای صنعت آتش نشانی مطرح می‌شود و درحال حاضر هوش مصنوعی از مطرح‌ترین فناوری‌ها است.
