جعبه آتش نشانی یا همان فایرباکس (Fire Box) یکی از مهم‌ترین تجهیزات دستی سیستم اطفا حریق در ساختمان‌ها و محیط‌های صنعتی‌ست که وظیفه نگهداری و حفاظت از وسایل اطفای حریق را بر عهده دارد. هدف اصلی از نصب فایرباکس، دسترسی سریع و ایمن به تجهیزات اطفاء حریق مانند شیلنگ، کپسول، نازل و قرقره در شرایط اضطراری بوده تا افراد بتوانند در کوتاه‌ترین زمان ممکن به تجهیزات مورد نیازشان برای کنترل یا مهار حریق دسترسی پیدا کنند. در ادامه این مقاله از گنجینه پاوان به بررسی و معرفی جامع فایرباکس‌ها می‌پردازیم.
تجهیزات درون جعبه آتش نشانی
به‌طور کلی در یک جعبه آتش نشانی، تجهیزات ضروری برای اطفای حریق وجود دارد. این تجهیزات شامل موارد زیر هستند:
- بدنه و درب جعبه: بدنه فایرباکس اغلب از جنس فلز مقاوم یا استیل ضدزنگ ساخته می‌شود تا در برابر ضربه، رطوبت و خوردگی مقاوم باشد. درب روی جعبه می‌تواند شفاف یا فلزی باشد و در برخی مدل‌ها، روی آن یک قفل برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به تجهیزات وجود دارد.
- قرقره و شیلنگ: شیلنگ‌های مخصوص آتش‌نشانی به همراه قرقره درون جعبه قرار می‌گیرند تا در مواقع اضطراری، جریان آب کنترل‌شده و با فشار مناسب فراهم کنند. طول شیلنگ بسته به شرایط ساختمان معمولا بین 30 تا 50 متر استغ اما امکان افزایش طول با استفاده از کوپلینگ‌ها وجود دارد.
- کپسول آتش‌نشانی داخل جعبه: همان‌طور که گفتیم، برخی از فایرباکس‌ها نگهدارنده کپسول آتش‌نشانی هستند و جعبه‌های آتش‌نشانی نقش یک محافظ برای جلوگیری از آسیب‌ها یا سرقت را دارند.
- شیرفلکه و سایر تجهیزات امدادی: شیرفلکه و ابزارهای کمکی دیگری مانند قلاب، دستکش و… برای کنترل سریع حریق در داخل جعبه وجود دارد.
- علائم و برچسب‌ها: روی جعبه آتش نشانی یا کنار آن، همیشه یک تابلو ایمنی یا علامت F نصب شده که نوع تجهیزات داخل باکس و روش استفاده از آن‌ها را نشان می‌دهد.
انواع فایرباکس از نظر نحوه نصب
جعبه‌های آتش نشانی بر اساس محل و شیوه نصب، به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
فایرباکس دیواری
جعبه‌های دیواری یکی از رایج‌ترین انواع جعبه آتش‌نشانی هستند که مستقیما روی دیوار نصب شده و در فضای داخلی ساختمان مانند راهروها، پارکینگ‌ها و لابی قرار می‌گیرد. این نوع جعبه‌ها، اصولا طوری طراحی می‌شوند که در کنار اشغال فضای کمی، امکان دسترسی سریع به تجهیزات اطفاء حریق را هم فراهم کنند. از لحاظ ظاهری، فایرباکس‌های دیواری به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- توکار: جعبه‌های توکار در داخل دیوار نصب می‌شوند؛ به همین دلیل از آن‌ها بیشتر در ساختمان‌های تازه ساخت استفاده می‌کنند زیرا محل نصبشان از قبل در دیوار تعبیه می‌شود.
- روکار: در ساختمان‌های قدیمی یا مکان‌هایی که امکان نصب مدل توکار وجود ندارد، فایرباکس روی دیوار نصب می‌شود. این مدل در راهروها و لابی نصب می‌شود تا همه افراد یک طبقه بتوانند به آن دسترسی داشته باشند.
فایرباکس محوطه‌ای
فایرباکس محوطه‌ای، نوعی جعبه آتش‌نشانی ایستاده و پایه‌دار بوده که برای فضای باز طراحی شده است. این جعبه‌ها برای محوطه‌های صنعتی، کارخانه‌ها، انبارها و مناطق پرترددی که امکان نصب مدل دیواری در آن‌ها وجود ندارد یا فاصله بین ساختمان‌ها زیاد است، کاربرد دارند.
انواع جعبه آتش نشانی از نظر جنس
جنس بدنه جعبه آتش نشانی، یکی از عوامل تعیین‌کننده در مقاومت و طول عمر آن است. بر اساس جنس، می‌توان آن‌ها را به سه دسته تقسیم کرد:
- استیل: جعبه‌های استیل به دلیل مقاومت بالا در برابر زنگ‌زدگی و رطوبت، برای محیط‌های صنعتی انتخاب مناسبی هستند.
- فولادی: این جعبه‌ها از ورق‌های فولادی با رنگ کوره‌ای ساخته شده و بیشترین کاربرد را در ساختمان‌های مسکونی و اداری دارند. از ویژگی‌های مورد نظر فایرباکس‌های فولادی می‌توان به قیمت مناسب و دوام بالای آن‌ها اشاره کرد.
- فایبرگلاس: جعبه‌های فایبرگلاس از لحاظ وزنی سبک‌تر از دو مدل بالا هستند ولی با این حال، مقاومت خوب و قابل قبولی در برابر خوردگی دارند. از آن‌ها بیشتر در محیط‌های مرطوب و گلخانه‌ها استفاده می‌کنند.
انواع جعبه آتش نشانی از نظر شکل ظاهری
فایرباکس‌ها از نظر ظاهری متنوع هستند؛ این تنوع کمک می‌کند هر ساختمان مدلی متناسب با نیاز و طراحی معماری‌اش انتخاب و نصب کند. در ادامه انواع مختلف این تجهیزات را توضیح می‌دهیم.
جعبه آتش نشانی F تک درب
جعبه آتش‌نشانی تک درب ساده‌ترین نوع فایرباکس است که برای نگهداری یک شیلنگ یا یک کپسول آتش‌نشانی استفاده می‌شود. طراحی این جعبه‌ها کم‌جا و جمع‌وجور است که به همین دلیل آن‌ها در فضاهای کوچک به‌کار می‌روند. به دلیل ساختار ساده جعبه‌های تک درب، از نظر هزینه اقتصادی‌تر از مدل‌های دو درب یا دو قلو هستند.
جعبه آتش نشانی F دو درب
جعبه‌های دو درب برای ساختمان‌هایی که نیاز به نگهداری همزمان چندین ابزار مانند شیلنگ و کپسول دارند، طراحی شدند. ویژگی دو درب بودن، این امکان را می‌دهد که هر بخش تجهیزات بدون تداخل با بخش دیگر قرار بگیرد. این جعبه‌ها به دلیل فضای بیشتری که دارند، تجهیزات اضافه مانند نازل‌ها و شیرآلات را نیز شامل می‌شوند.
فایرباکس دو قلو
فایرباکس دو قلو به گونه‌ای طراحی شده که دو مجموعه کامل تجهیزات اطفای حریق درون یک جعبه قرار گیرند. طراحی دو قلو امکان استفاده همزمان دو نفر از تجهیزات را فراهم می‌کند و برای مواقعی که چند نقطه نیاز به اطفای حریق دارند، انتخاب مناسبی‌ست.
فایرباکس نورتاب
فایرباکس نورتاب مدل مدرن و پیشرفته جعبه‌های آتش‌نشانی‌ست که دارای روشنایی داخلی یا نورپردازی خارجی می‌باشد. این ویژگی باعث می‌شود جعبه در محیط‌های تاریک یا حتی در شب به راحتی قابل تشخیص باشد. باکس‌های نورتاب‌ها را در پارکینگ‌ها، فضای باز و انبارها نصب می‌کنند و ترکیب رنگ آن‌ها قرمز با علائم شبرنگ است.
فایرباکس کرکره‌ای
جعبه آتش‌نشانی کرکره‌ای دارای یک درب کرکره‌ای کشویی‌ست که از ورود گرد و غبار یا آسیب مکانیکی به تجهیزات جلوگیری می‌کند. این نوع جعبه‌ها برای محیط‌هایی که احتمال برخورد با بدنه جعبه وجود دارد، استفاده می‌شود.
ابعاد جعبه آتش نشانی
ابعاد جعبه باید به گونه‌ای باشد که تمام تجهیزات داخلی به راحتی داخل آن جای بگیرند و در زمان استفاده، مشکلی برای باز و بسته شدن شیلنگ و کپسول پیش نیاید. برخی از ابعاد استاندارد در جدول زیر آمده است.
| ردیف | طول (سانتی‌متر) | عرض (سانتی‌متر) | عمق (سانتی‌متر) |
|---|---|---|---|
| 1 | 100 | 85 | 18 |
| 2 | 85 | 80 | 18 |
| 3 | 85 | 60 | 18 |
| 4 | 70 | 85 | 18 |
| 5 | 70 | 60 | 18 |
| 6 | 65 | 55 | 18 |
| 7 | 60 | 50 | 18 |
نکات ایمنی نصب جعبه آتش نشانی
نصب صحیح جعبه آتش‌نشانی از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا عملکرد تجهیزات اطفای حریق مستقیما به نحوه نصب و جانمایی آن بستگی دارد. در ادامه الزامات نصب فایرباکس را شرح می‌دهیم:
محل نصب جعبه آتش‌نشانی: جعبه‌های آتش‌نشانی باید در نقاطی نصب شوند که دسترسی سریع و آسان برای همه افراد امکان‌پذیر باشد. نصب جعبه‌ها در مکان‌هایی مثل پشت دیواره‌ها ممنوع است، مگر اینکه کارشناسان ایمنی تشخیص دهند که نیاز خاصی وجود دارد. برای اطمینان از پوشش کامل ساختمان، طول شیلنگ داخل جعبه معمولا باید بین 30 تا 40 متر باشد و فاصله بین جعبه‌ها از 30 متر بیشتر نشود.
ارتفاع استاندارد نصب: ارتفاع مناسب نصب جعبه‌های آتش‌نشانی از کف زمین بین 90 تا 120 سانتی‌متر است تا افراد مختلف بتوانند به تجهیزات دسترسی پیدا کنند. درب و قرقره شیلنگ باید طوری نصب شوند که هنگام استفاده، درب جعبه مانعی برای حرکت شیلنگ ایجاد نکند و فاصله حداقل 5 تا 10 سانتی‌متری بین شیلنگ و دیواره جعبه رعایت شود. مناسب‌ترین ارتفاع نصب شیر داخل جعبه نیز حدود یک متر از کف آن است.
ثبات و تراز جعبه: در جعبه‌های توکار، یک کلاف فلزی (Sub frame) در محل باز و بسته شدن، نصب و جعبه از داخل به آن پیچ می‌شود تا استحکام کافی داشته باشد. در جعبه‌های روکار هم پس از تراز شدن، جعبه با ۴ عدد رول بولت سایز M6 به دیوار محکم می‌شود. همچنین محل ورودی لوله باید هم‌تراز با رایزر اصلی باشد تا فشار و جریان آب مناسب تامین گردد.
فشار و دبی خروجی: فشار پشت جعبه باید بین 4/5 تا 7 بار (65 تا 100 PSI) باشد تا آب با جریان کافی از نازل خارج شود. میزان دبی خروجی شیلنگ نیز باید حداقل 45 لیتر در دقیقه باشد و در حالت جت، کمتر از 0/33 لیتر در ثانیه نشود. طول شیلنگ هم نباید بیشتر از 20 متر باشد و همه اتصالات سیستم باید تست هیدرو استاتیک 12 بار را با موفقیت پشت سر بگذارند.
محافظت تجهیزات: پس از نصب، بدنه جعبه‌ها تا پایان عملیات نازک‌کاری باید با سلفون محافظت شود تا از آسیب‌های مکانیکی جلوگیری شود. همچنین، قرقره باید قابلیت بیرون آمدن از جعبه از طریق لولا را داشته باشد و فاصله تجهیزات داخلی جعبه با دیواره حداقل 10 سانتی‌متر باشد تا حرکت شیلنگ آزادانه انجام شود.
تست و نگهداری: بعد از نصب، موارد زیر باید بررسی شوند:
- نشتی آب نباید بیش از 5 میلی‌لیتر در 3 دقیقه باشد.
- نیروی لازم برای باز کردن شیلنگ از قرقره نباید بیش از 100 نیوتن باشد.
- عملکرد نازل باید کاملا روان و بدون اختلال باشد.
- کلیه جعبه‌ها و تجهیزات داخل آن باید هر شش ماه تست شوند.
مشاوره و انتخاب تعداد جعبه‌ها: برای تعیین تعداد دقیق جعبه‌های آتش‌نشانی مورد نیاز در یک ساختمان و انتخاب نوع مناسب، بهتر است با کارشناسان ایمنی مشورت کنید. مجموعه گنجینه به‌عنوان شرکت مورد تایید سازمان آتش‌نشانی، به شما در یک مشاوره رایگان راهنمایی‌ها و نکات لازم را توضیح می‌دهد.
کلام آخر
جعبه آتش‌نشانی یکی از مهم‌ترین ابزارهای ایمنی هر ساختمان است که نقش مهمی در تامین امینت ایفا می‌کند. به‌طور کلیف انواع مختلفی از نظر جنس، نحوه نصب، شکل و… وجود دارد که هر محیط با توجه به ریسک فاکتورها و خطراتش از میان آن‌ها انتخاب و نصب می‌کند.
انتخاب تعداد، نوع، محل نصب و… فایرباکس‌ها باید تحت نظر کارشناسان ایمنی صورت گیرد. جهت خرید جعبه آتش نشانی مناسب خود با شماره 5-88222801-021 تماس بگیرید.
