زمان شارژ کپسول آتش نشانی

کپسول آتش‌نشانی یا خاموش‌کننده دستی، یکی از اصلی‌ترین ابزارهای ایمنی برای مقابله فوری با آتش‌سوزی در منازل، ادارات، محیط‌های صنعتی و حتی وسایل نقلیه به شمار می‌رود. عملکرد صحیح این تجهیزات تنها زمانی تضمین شده است که به‌درستی نگهداری شده و به‌صورت منظم بازرسی و شارژ شوند. برخلاف تصور رایج، استفاده‌ نشدن از کپسول به معنای سالم بودن آن نیست؛ عواملی مانند نوسانات دمایی، نشتی یا افت فشار داخلی می‌توانند به‌مرور زمان  باعث کاهش اثربخشی این تجهیزات شوند. در این مقاله از گنجینه پاوان، با اصول شارژ کپسول آتش نشانی، زمان مناسب آن، نحوه شارژ و دیگر نکات مهم آشنا خواهید شد.

اهمیت بازرسی و نگهداری دوره‌ای کپسول آتش نشانی

شارژ خاموش‌کننده‌های دستی به معنای پر کردن مجدد سیلندر با ماده خاموش‌کننده و تنظیم فشار داخلی‌ست. عموم مردم تصور می‌کنند تا زمانی که از کپسول خود استفاده نکنند نیازی به شارژ کردن مجدد آن ندارند، در حالی که با گذشت زمان کپسول‌ها دچار افت فشار یا کاهش کیفیت ماده خاموش‌کننده شده و این موضوع بر لزوم نگهداری و شارژ مداوم این تجهیزات تاکید می‌کند.

آیا همه کپسول‌ها قابل شارژ هستند؟

به‌طور کلی، دو نوع کپسول در بازار داریم:

• کپسول یکبار مصرف
• کپسول قابل شارژ

 کپسول‌های یکبار مصرف، همان‌طور که از نام‌شان پیداست پس از استفاده یا پایان عمر مفیدشان باید به‌طور کامل تعویض شوند، زیرا قابل شارژ نیستند. این کپسول‌ها معمولاً فاقد فشارسنج بوده و دارای نشانگرهایی با عبارت پر یا خالی هستند. در مقابل، کپسول‌های قابل شارژ دارای یک شیر فلزی همراه با یک فشارسنج هستند و روی بدنه آن‌ها برچسبی با عبارت «قابل شارژ» یا «Rechargeable» درج شده است.

جهت آشنایی با روش استفاده از این تجهیزات، مقاله آموزش نحوه استفاده از کپسول آتش نشانی را مطالعه کنید.

زمان مناسب برای شارژ مجدد کپسول‌های آتش‌نشانی

همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، شارژ کپسول آتش‌نشانی فقط مخصوص زمانی نیست که از کپسول استفاده شده، بلکه عوامل دیگر از جمله نوع ماده خاموش‌کننده، شرایط نگهداری، دمای محیط و استانداردها در تعیین زمان مشخص برای شارژ آن‌ها نقش دارند. در ادامه درباره اصول و فرایند نگهداری کپسول آتش نشانی بیشتر توضیح می‌دهیم.

بازرسی‌های دوره‌ای

بازرسی‌ها به دو صورت ماهانه و سالانه انجام می‌شوند. بازرسی ماهانه اولین و ساده‌ترین مرحله نگهداری کپسول آتش‌نشانی محسوب شده و باید یک بار در ماه انجام شود. این کار توسط مسئولین خود ساختمان انجام می‌شود و نیازی به تجهیزات تخصصی یا تکنسین ایمنی ندارد. در این بازرسی بررسی می‌شود که آیا کپسول در محل مناسبی نصب شده، دسترسی به آن راحت است، ظاهر سالمی دارد یا خیر. همچنین بررسی می‌شود که عقربه فشارسنج کپسول در ناحیه سبز قرار داشته باشد؛ اگر عقربه خارج از این محدوده باشد، کپسول باید حتما توسط یک تکنسین ایمنی بررسی و شارژ شود. در پایان بازرسی نیز، باید تاریخ و نام فرد بازرس را در چک‌لیست یا برچسب روی کپسول ثبت کنند.

بازرسی سالانه باید حتماً توسط تکنسین ایمنی و شرکت مورد تایید سازمان آتش نشانی صورت گیرد. این بازرسی شامل بررسی‌های کامل‌تر و دقیق‌تری نسبت به مدل ماهانه بوده و شامل تست فشار داخلی، قطعات، نازل، بدنه فلزی و پلمپ‌هاست.در صورتی که هر نشانه‌ای از آسیب، زنگ‌زدگی، نشتی یا خرابی یافت شود، باید کپسول را فورا تعمیر یا تعویض کرد. پس از انجام این بازرسی‌ها، تکنسین یک برچسب خدمات جدید با تاریخ و مشخصات مربوطه روی بدنه کپسول نصب کرده و مشخصات آن را در دفترچه یا سامانه نگهداری ثبت می‌کند.

شارژ و سرویس (6 ساله)

کپسول‌های آتش‌نشانی پودر خشک (Dry Chemical) که از رایج‌ترین نوع خاموش کننده‌ها هستند، باید هر شش سال یک‌بار به طور کامل تخلیه و شارژ شوند. در این فرایند، پودر داخل کپسول تخلیه شده و قسمت‌های داخلی مانند واشرها، سوپاپ‌ها و لوله داخلی را بررسی و در صورت نیاز تعویض می‌کنند. سپس مخزن کپسول با ماده مناسب پر شده و تحت فشار استاندارد مجدداً شارژ می‌شود. اگر کپسول طی این شش سال مورد استفاده قرار گیرد، دچار کاهش فشار یا آسیب فیزیکی شود، باید قبل از موعد سرویس آن را شارژ کرد.

کپسول‌های CO₂ و مایع (آب و فوم) معمولاً اگر در وضعیت خوبی باشند، نیازی به شارژ دوره‌ای ندارند، اما در صورت استفاده یا افت فشار باید سریعاً شارژ شوند. در کپسول‌هایی هم که فاقد فشارسنج هستند، تنها از طریق وزن‌کشی یا بازرسی فنی می‌توان تشخیص داد که نیاز به شارژ دارند یا خیر.

بیشتر بخوانید: اصول نصب کپسول آتش نشانی

تست هیدرواستاتیک

تست هیدرواستاتیک یک آزمایش مهم ایمنی برای سنجش استحکام و سلامت بدنه فلزی کپسول آتش‌نشانی‌ست. در این تست، کپسول را تا چند برابر فشار معمولی‌اش با آب پر می‌کنند تا مشخص شود آیا بدنه نشتی دارد، دچار ترک شده یا تحمل فشار را از دست داده است یا خیر. این تست طبق استانداردهای بین‌المللی برای انواع مختلف کپسول در فواصل زمانی متفاوت انجام می‌شود. برای مثال، کپسول‌های CO₂، فومی یا آبی هر پنج سال و کپسول‌های پودری با بدنه فولادی، هر ۱۲ سال یک‌بار باید تحت این تست قرار بگیرند. اگر بدنه کپسول در این آزمایش دچار نشتی یا ترک شود، باید آن را یک خاموش کننده از رده خارج و غیرقابل استفاده درنظر گرفت.

فرآیند شارژ کپسول چگونه انجام می‌شود؟

شارژ کپسول آتش نشانی فرآیندی تخصصی‌ست که فقط باید توسط مراکز دارای تاییدیه آتش‌نشانی مانند شرکت گنجینه پاوان، انجام شود.

در مرحله اول، کلیه اجزای کپسول شامل بدنه، نازل، فشارسنج، پلمپ و قطعات داخلی به‌دقت بررسی می‌شوند تا در صورت وجود هرگونه آسیب‌دیدگی، نشتی یا زنگ‌زدگی، اقدامات لازم برای تعمیر یا تعویض انجام گیرد. پس از تأیید سلامت ظاهری و فنی، محتویات درون کپسول به‌طور کامل تخلیه شده و در صورت نیاز، بخش داخلی آن با استفاده از تجهیزات تخصصی شستشو داده می‌شود. در مرحله بعدی، ماده خاموش‌کننده مطابق مشخصات درج‌شده روی کپسول و با دوز دقیق وارد مخزن می‌شود. پس از آن، به‌وسیله پمپ یا کمپرسور، فشار داخلی را تا سطح استاندارد تنظیم می‌کنند. در آخر هم، روی کپسول برچسب تاریخ شارژ، نام شرکت شارژ کننده و مشخصات فنی جدید نصب شده و کپسول را مهر و موم می‌کنند تا آماده استفاده باشد.

هزینه شارژ کپسول آتش‌نشانی چگونه تعیین می‌شود؟

هزینه شارژ کپسول متغیر بوده و به عوامل مختلفی بستگی دارد. مهم‌ترین عامل نوع ماده خاموش‌کننده است. برای مثال، شارژ کپسول‌های CO₂ یا فوم نسبت به انواع پودری هزینه‌برتر است. همچنین ظرفیت کپسول نیز نقش مهمی در قیمت دارد؛ هرچه ظرفیت بیشتر باشد، به مواد بیشتری نیاز داشته و طبیعتاً شارژ آن گران‌تر خواهد بود. وضعیت فنی کپسول نیز از دیگر عوامل تأثیرگذار است. اگر کپسول نیاز به تعویض قطعات مانند نازل یا شلنگ یا انجام سرویس اضافی داشته باشد، هزینه نهایی افزایش می‌یابد. 

تعویض کپسول آتش نشانی بهتر است یا شارژ آن؟

در بیشتر مواقع، شارژ مجدد کپسول آتش‌نشانی از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه‌تر از خرید یک کپسول جدید است؛ به‌ویژه اگر بدنه، شیر، نازل و سایر اجزای کپسول سالم باشند و از زمان تولید آن مدت زیادی نگذشته باشد. با این حال، این قاعده همیشه صدق نمی‌کند و اول باید وضعیت فنی کپسول را بررسی کرد.

اگر کپسول دچار زنگ‌زدگی سطحی یا عمیق، ضربه‌دیدگی، فرسودگی اجزای داخلی یا نشتی شده باشد، شارژ مجدد آن بی‌فایده است. علاوه‌بر این، عمر مفید کپسول یکی از فاکتورهای کلیدی در تصمیم‌گیری برای شارژ یا تعویض است. معمولاً کپسول‌های آتش‌نشانی دارای تاریخ تولید و انقضا هستند و اگر عمر مفید آن‌ها به پایان رسیده باشد، حتی در صورت داشتن ظاهری سالم، توصیه می‌شود که آن را تعویض کنید.

در مورد کپسول‌های یکبار مصرف هم موضوع کاملاً روشن است. این مدل‌ها طوری طراحی شدند که پس از استفاده یا پایان تاریخ انقضاء، قابل شارژ نباشند. بنابراین، پس از پایان کارایی، باید یک کپسول جدید تهیه کنید.

سخن پایانی

کپسول‌های آتش‌نشانی یکی از ابزارهای اصلی برای مقابله فوری با آتش‌سوزی هستند، اما زمانی برای ما مؤثر واقع می‌شوند که در وضعیت مناسب نگهداری شده باشند. همان‌طور که در این مقاله اشاره کردیم، این تجهیزات نیازمند بازرسی‌های منظم، شارژ به‌موقع و رسیدگی‌های فنی دوره‌ای هستند. لازم به ذکر است که مراکز ارائه دهنده این خدمات، باید دارای مجوز و عضو وندور لیست سازمان آتش نشانی باشند.

شرکت گنجینه پاوان به عنوان یکی از شرکت های پیشرو در زمینه اعلام و اطفا حریق دارای تاییدیه از سازمان آتش نشانی استان تهران بوده و همواره آماده ارائه خدمات ایمنی، از جمله شارژ کپسول آتش نشانی به سازمان های دولتی، شرکت های خصوصی، مجتمع های تجاری و مسکونی در سراسر ایران است.

جهت دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان با شماره 09-88222801-021 تماس حاصل فرمایید.