نحوه لوله گذاری اعلام حریق

سیستم‌های اعلام حریق مکانیزمی از دستگاه‌ها و اجزای مختلف به هم پیوسته هستند که در مواقع اضطراری به خصوص آتش سوزی‌ها برای هشدار استفاده می‌شوند. این سیستم‌ها برای انسان‌ها این امکان را فراهم می‌کنند تا در مراحل اولیه آتش‌سوزی، از گسترش آن جلوگیری کنند و خسارات جانی و مالی را کاهش دهند.  امروزه سیستم‌های اعلام حریق در کارخانه‌های صنعتی، ادارات، ساختمان‌های عمومی و حتی منازل مسکونی کاربرد دارند. اما مرحله اول برای راه‌اندازی این سیستم‌ها،  لوله گذاری و سیم کشی سیستم اعلام حریق است که با استفاده از نقشه‌های تهیه شده براساس استاندارهای موجود توسط یک فرد متخصص انجام می‌شود. سیستم‌های اعلام حریق از نظر نمودار سیم کشی به دسته‌های مختلفی تقیسم می‌شوند.

انواع سیستم‌های اعلام حریق با نقشه سیم کشی

سیستم‌های اعلام حریق از نظر سیم کشی و نمودار اتصال به 5 دسته اعلام حریق اولیه برای منازل، سیستم اعلام حریق متعارف، سیستم اعلام حریق آدرس پذیر، سیستم اعلام حریق هوشمند و سیستم اعلام حریق بی‌سیم تقسیم می‌شوند.

1. سیستم اعلام حریق اولیه برای منازل(Basic Fire Alarm in Home)

سیستم اعلام حریق اولیه برای منازل با سیم‌کشی خانه نصب می‌شود. در این سیستم یک یا چند دتکتور دود یا حرارتی به سیم‌کشی اصلی خانه متصل می‌گردد. همچنین می‌توان از سیم‌کشی جدیدی برای این نوع سیستم اعلام حریق استفاده کرد. در نقشه زیر می‌توانید نحوه سیم کشی اعلام حریق اولیه برای منازل را مشاهده کنید. این سیستم دارای اجزایی مانند دتکتورهای گرما و دود، اتصال سیم برق، زمین، خنثی و سیم اعلام حریق متصل به دزدگیر خانه است.

همچنین بخوانید: نصب و اجرا اعلام حریق

در این نقشه از منبع اصلی 120 ولت AC آمریکا و 230 ولت AC اتحادیه اروپا استفاده شده است. همچنین در این نوع سیم‌کشی می‌توان دتکتورها را مستقیما به برد توزیع و یا سیم کشی اعلام حریق موجود(مانند پریز) وصل کرد. بعد از نصب سیستم، برای تست باتری را گذاشته و کلید اصلی را روشن کنید تا ببینید سیستم اعلام حریق شما درست کار می‌کند یا خیر.

2. سیستم اعلام حریق متعارف(Conventional Fire Alarm System)

در سیستم اعلام حریق متعارف، از سیم مشترک استفاده نمی‌شود و تمامی اجزا و دستگاه‌ها مانند صداگیرها، آشکارسازها و شستی‌ها از طریق کابل جداگانه به صفحه کنترل پنل سیستم اعلام حریق متصل می‌شوند. به زبان ساده‌تر، سر اول سیم‌ها به دتکتورها و سر دوم آن‌ها به کنترل پنل متصل می‌گردد. نقشه سیم کشی سیستم اعلام حریق متعارف به شکل زیر است:

 

در سیستم‌های اعلام حریق متعارف، پس از نصب دتکتورها، شستی‌ها و آژیرها، سیستم به زون‌های مختلفی مانند زون یک برای زیرزمین، زون دو برای طبقه همکف، زون سه برای طبقه اول و موارد مشابه تقسیم می‌شود. با این کار در زمان وقوع آتش سوزی، مدیریت ساختمان و پرسنل آتش‌نشانی راحت‌تر محدوده وقوع آتش را تشخیص می‌دهند. البته در سیستم‌های اعلام حریق متعارف برخلاف سیستم‌های اعلام حریق آدرس پذیر، کنترل پنل اجازه نمی‌دهد مکان دقیق هر دستگاه را مشخص کنید. به همین علت در این سیستم‌ها پیدا کردن محل دقیق آتش سوزی سخت است. سیستم‌های اعلام حریق متعارف به جای مکان دقیق، محدوده منطقه را با نشانگر لامپ یا یک متن یا هر دو نشان می‌دهند.

همچنین بخوانید: سیم کشی اعلام حریق

3. سیستم اعلام حریق آدرس پذیر(Addressable Fire Alarm System)

در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر، تمامی اجزای سیستم مانند دتکتورها، زنگ‌های هشدار و شستی‌ها در یک سیستم حلقه‌ای به کنترل پنل وصل می‌شوند و هر دستگاه یک آدرس دارد. این آدرس موقعیت یا محل دقیق هر دستگاه را در مدار اعلام حریق نشان می‌دهد.

در سیستم‌های اعلام حریق آدرس پذیر در صورت خطای اتصال کوتاه، فقط بخش کوچکی از سیستم تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد و اجزای دیگر با کمک ماژول جداسازی متصل به حلقه، به درستی به کار خود ادامه می‌دهند. در یک حلقه، حداکثر می‌توان 99 دستگاه را متصل کرد و هر یک از این حلقه‌ها با توجه به قدرت کنترل پنل، تا 3.3 کیلومتر قابل گسترش هستند. در شکل زیر می‌توانید نقشه سیم کشی سیستم اعلام حریق آدرس پذیر را مشاهده کنید.

هدف اصلی سیستم اعلام حریق آدرس پذیر این است که اتصالات سیم‌کشی و سوئیچ‌های DIP، یک آدرس یا مجموعه‌ای از آدرس‌های فعال شده را روی صفحه کنترل نشان دهند. همانطور که در بخش قبل گفته شد این نوع سیستم‌ها در مقایسه با سیستم‌های اعلام حریق متعارف دقیق‌تر عمل می‌کنند اما هزینه آن‌ها بالاتر است. هر دوی این سیستم‌ها با وجود مزیت‌هایی که دارند از سیستم‌های اعلام حریق هوشمند، ضعیف‌تر هستند. یک سیستم اعلام حریق هوشمند در صورت شناسایی هرگونه نقص، علت دقیق نقص را مشخص کرده و به سرعت آتش را خاموش می‌کند.

4. سیستم اعلام حریق هوشمند(Intelligent Fire Alarm System)

در سیستم‌های اعلام حریق هوشمند، هر دستگاه به طور مجزا دارای توانایی تجزیه و تحلیل محیط اطراف خود بوده و با کنترل پنل مرکزی ارتباط برقرار می‌کند. این سیستم در مقایسه با سیستم‌های اعلام حریق سنتی، یک سیگنال اطلاعاتی دارند. به زبان ساده‌تر یعنی مهم نیست که آتش‌سوزی شده باشد یا خطا مربوط به عدم قطعیت‌هایی مانند ذرات، دود، دما، فشار هوا یا … باشد. با بروز همه این موارد، سیستم شروع به هشدار دادن می‌کند.

همچنین بخوانید: طراحی سیستم اعلام حریق منطبق با استاندارد BS5839

طبق نقشه بالا، در سیستم اعلام حریق هوشمند همانند سیستم کنترل حریق آدرس پذیر، دستگاه‌ها به صورت حلقه‌ای به کنترل پنل وصل می‌شوند. هر یک از این حلقه‌ها تا 3.3 کیلومتر قابل گسترش هستند و حداکثر تا 99 دستگاه را می‌توان به آن‌ها وصل کرد.

5. سیستم اعلام حریق بی‌سیم(Wireless Fire Alarm System)

در سیستم اعلام حریق بی‌سیم، تمامی اجزا و دستگاه‌ها مانند آشکارساز‌ها از طریق ارتباط رادیویی به کنترل پنل مرکزی متصل می‌شوند. در این سیستم با وقوع حریق، یک سیگنال رادیویی از آشکارساز به پنل ارسال می‌‌گردد و مدار هشدار فعال می‌شود.

این سیستم از نظر سیم کشی و هزینه‌های کارگری به صرفه است و در زمان نصب هم نیازی به خاموش کردن قسمت‌های مختلف ساختمان نیست. اما هزینه‌های تعویض و نگهداری باتری‌های دستگاه‌ها هزینه‌های نهایی سیستم را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهند.

کابل‌های مورد استفاده در سیم کشی سیستم اعلام حریق

لوله گذاری و سیم کشی سیستم اعلام حریق باید توسط افراد متخصص با رعایت استاندرهای BS5829 و BS6207 انجام شود. کابل‌های مورد استفاده در این نوع سیم‌کشی باید مقاومت بالایی در برابر عوامل مختلف مانند گسترش شعله، آسیب‌های مکانیکی و محیطی، رطوبت و … داشته باشند. این کابل‌ها براساس مشخصات الکتریکی، مشخصات عملکردی و ساختار به دو گروه کابل های اعلام حریق با توان محدود و کابل‌های اعلام حریق بدون محدودیت برق تقسیم می‌شوند.

• کابل های اعلام حریق با توان محدود(Power Limited Fire Alarm Cables)

این کابل‌ها قادر هستند ولتاژ و جریان خاصی از برق را برای دستگاه‌های راه‌اندازی و وسایل اطلاع‌رسانی سیستم‌های اعلام حریق حمل کنند. کابل‌های اعلام حریق با توان محدود، دارای دسته‌بندی‌های FPL، FPLR ،FPLP  و FPLP Shielded  هستند. ویژگی‌های هر کدام از این کابل‌های را در جدول زیر مشاهده می‌کنید.

 

ویژگی‌های کابل های اعلام حریق با توان محدود(PLFAC)

FPL	FPLR	FPLP	FPLP Shielded
ارزان و به‌صرفه	دارای محافظ فویل آلومینیومی پلی‌استر و سیم تخلیه	دارای هزینه زیاد	دارای محافظ فویل آلومینیومی پلی‌استر و سیم تخلیه
سطح ابتدایی کابل‌های اعلام حریق	مقاوم در برابر تداخلات خارجی	کابل پلنوم با توان محدود	دارای مقاومت خوب در برابر تداخل اضافی در کابل
مورد استفاده در مسیرهای عمودی از طریق شفت یا طبقه به طبقه در داخل ساختمان	فراهم‌کننده ایمنی نویز برای مدارهای اعلام حریق	مورد استفاده در کانال‌های هوا و محیط‌های دارای جریان هوا	مورد استفاده در فضاهای دارای هوای محیط و مکان‌های دارای نویز
مناسب برای دستگاه‌های راه‌اندازی مانند آشکارسازهای دود و ایستگاه‌های کشش	دارای درجه افزایش(رعایت استاندارهای ایمنی اضافی برای دویدن عمودی بین طبقات ساختمان‌ها)	دارای مقاومت مناسب در برابر آتش و دود کم
محدود به منابع برق کمتر از 30 ولت و سطوح جریان کمتر از 5 آمپر

همچنین بخوانید: سیستم اعلام حریق ؛ نصب، مشاوره و آموزش

• کابل‌های اعلام حریق بدون محدودیت برق(Non-Power Limited Fire Alarm Cables)

کابل‌های اعلام حریق بدون محدودیت برق، ظرفیت توان و ولتاژ بالاتری را برای سیستم اعلام حریق فراهم می‌کنند. این نوع کابل‌ها در اتصال دستگاه‌های اعلام و سایر دستگاه‌های کمکی استفاده می‌شوند و دارای دو دسته به نام‌های NPLF و NPLFP  هستند. کابل‌های NPLF در کاربردهای عمومی استفاده می‌شوند اما اگر بخواهیم از این کابل‌ها در فضاهای پلنوم و کانال‌های دارای جریان هوای محیط استفاده کنیم باید آن‌ها را در یک مجرای مجزا نصب کنیم. از ویژگی‌های این کابل‌ها می‌توان به پوشش و مقاومت خوب در برابر دود کم و شعله اشاره کرد.

همچنین کابل NPLFP برای فضاهایی مانند پلنوم‌ها، کانال‌ها و فضاهایی که دارای جریان هوای محیطی هستند مناسب است.

مراحل اجرای سیم کشی سیستم اعلام حریق

مراحل اجرای سیم کشی سیستم اعلام حریق را به ترتیب زیر انجام دهید.

• طبق نقشه تمام بخش‌ها را بررسی کنید.
• سیم کشی را طبق برنامه انجام دهید.
• دتکتورهای دود و گرما، واشر و سیستم هشدار را نصب کنید.
• کنترل پنل مرکزی را طبق نقشه در محل مشخص شده نصب نمایید.
• کابل زمین را به بدنه فلزی پنل متصل کنید.
• مرکز کنترل را طبق دستورالعمل‌های کاتالوگ تست کنید.
• قبل از تست کامل دستگاه، از وصل کردن کابل‌های ورودی به پایانه‌ها بپرهیزید.
• تجهیزات را به کنترل پنل وصل کرده و کل سیستم را تست کنید.
• دتکتورها را تا پایان کار ساختمانی از پایه خود خارج کنید تا گرد و غبار آن‌ها را خراب نکند. پس از تمام شدن کار ساختمانی و زمانی که دیگر گرد و غباری وجود ندارد، برق 220 ولت دستگاه را قطع کرده و باتری‌ها را جدا کنید و در پایان، مدار سیم‌کشی را با اهم متر بررسی کنید.
• هنگام وصل بودن دستگاه الکترونیکی به سیستم، آن را با مگااهم متر آزمایش نکنید.
• هنگام اتصال کابل‌ها، باتری‌ها را از دستگاه بیرون بیاروید تا آسیب نبیند.
• بعد از این که سیم کشی را تست کردید مقاومت‌های انتهای خط را از ترمینال دستگاه باز کنید و به آخرین ترمینال‌های آلارم هر مدار و آخرین دتکتور وصل کنید.
• پس از اطمینان از محکم بودن اتصالات و عایق بودن سیم‌ها، در جلوی دستگاه را در جای خود قرار داده و باتری‌ها را داخل دستگاه بگذارید. سپس کابل را وصل کرده و برق دستگاه را روشن کنید و دستگاه را تست نمایید.
• تست‌ها را با باتری‌های جدید و پر انجام دهید. اگر از باتری‌های کیفیت‌پایین استفاده کنید با پیام خطا مواجه می‌شوید.
• سیستم اعلام حریق را در زمان‌های مشخص بازدید و بررسی کنید و مشکلات احتمالی آن را برطرف نمایید. فقط در این صورت می‌توانید از عملکرد صحیح سیستم مطمئن شوید. همچنین نقشه ساختمان همواره باید با جزئیات موقعیت سنسورها در دسترس باشد.

نکات مهم در لوله گذاری و سیم کشی سیستم اعلام حریق

با توجه به اهمیت کارکرد صحیح سیستم اعلام حریق در زمان اضطراری، باید نصب و نگهداری از این سیستم به درستی انجام شود. بنابراین هنگام لوله گذاری و سیم کشی سیستم اعلام حریق حتما به نکات زیر دقت کنید.

• کابل‌های سیستم هشدار آتش باید جدا از کابل‌های دیگر باشند.
• هنگام آزمایش کابل‌ها از اهم‌متر استفاده کنید. در صورتی که از مگا اهم‌متر استفاده می‌کنید باید برای جلوگیری از آسیب ولتاژ تست بالا، تمام امکانات شامل آژیر، ردیاب، پنل‌های کنترل مرکزی و … را از مدار خارج کنید.
• از آژیرها انشعاب نگیرید.
• در زمان سیم کشی از مناطق مشخص شده در نقشه خارج نشوید.
• نقشه سیستم اعلام حریق باید براساس استاندارهای موجود طراحی شود.

سخن پایانی

در این مقاله انواع سیستم‌های اعلام حریق را از نظر سیم کشی و طریقه اتصال معرفی کردیم. همانطور که گفته شد لوله گذاری و سیم کشی سیستم‌های اعلام حریق باید توسط فرد متخصص صورت بگیرد و در پایان نصب نیز از کارکرد صحیح دستگاه اطمینان حاصل شود. در پایان توصیه می‌کنیم حتما بازرسی‌ها و تست‌های دوره‌ای این سیستم‌ها را در زمان‌های مشخص انجام دهید تا سیستم شما در مواقع موردنیاز به درستی کار کند.

منبع:

electricaltechnology.org

foxvalleyfire.com