محاسبه و اجرا پوشش ضد حریق

در تمامی صنایع، تاسیسات با خطرات ایمنی مختلفی روبرو هستند که آتش‌سوزی خطرناک‌ترین و مخرب‌ترین آن‌ها محسوب می‌شود. آتش‌سوزی ممکن است به دلایل مختلف مانند نشت گاز، خطاهای الکتریکی، بی‌توجهی و موارد دیگر شروع شود و خسارات جبران‌ناپذیری را به وجود آورد. به همین علت امروزه استفاده از پوشش ضد حریق اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. این پوشش توانایی جلوگیری از گسترش آتش را دارد و می‌تواند سرعت و شدت آن را کم کند. در واقع استفاده از پوشش ضد حریق یک گام مهم برای کاهش صدمات و خرابی‌های ناشی از آتش‌سوزی است. اما پوشش ضد حریق چیست و چگونه اجرا می‌شود؟

پوشش ضد حریق چیست؟

انواع مختلف پوشش ضد حریق محصولاتی هستند که در صورت بروز آتش‌سوزی، انتقال حرارت به لایه‌های زیرین ساختمان را به تاخیر می‌اندازند و از این طریق زمان بیشتری را برای فرار از ساختمان فراهم می‌کنند. برای مثال رنگ‌های ضد حریق با توجه به ترکیب محصول، انتقال حرارت به لایه زیرین ساختمان را برای نیم ساعت تا دو ساعت به تاخیر می‌اندازند. با این کار علاوه بر این که افراد داخل ساختمان زمان بیشتری دارند تا از صحنه آتش‌سوزی دور شوند، آتش‌نشانان هم فرصت بیشتری پیدا می‌کنند تا آتش را خاموش کنند.  به طور کلی پوشش های ضد حریق در صورت استفاده صحیح می‌توانند جان انسان‌ها را نجات دهند و از خسارات جانی و مالی ناشی از آتش‌سوزی بکاهند.

انواع پوشش ضد حریق

پوشش های ضد حریق موجود در بازار در چندین فرمول مختلف بر پایه روغن، بر پایه آب، پایه حلال اپوکسی و مخلوط‌های دو قسمتی در بازار موجود هستند. این فرمول‌ها همگی درجه‌بندی کلاس A را دارند و قادر هستند 1 تا 2 ساعت در مقابل آتش مقاومت کنند. پوشش‌های ضد حریق بر روی فولاد، گچ، چوب و حتی برخی از آن‌ها روی فوم و پلاستیک‌ قابل اعمال هستند. دسته‌بندی کلی‌تری از پوشش های ضد حریق در صنعت ساختمان وجود دارند که شامل موارد زیر هستند:

• پوشش ضد حریق معدنی
• پوشش ضد حریق رنگ عایق و منبسط شونده
• بردهای ضد حریق

محاسبه پوشش ضد حریق

محاسبه ضخامت و نوع پوشش ضد حریق مناسب برای عناصر سازه ای یکی از جنبه های مهم مهندسی ایمنی آتش نشانی است. هدف اصلی این است که اطمینان حاصل شود که سازه بتواند گرمای ناشی از آتش سوزی را به اندازه کافی برای تخلیه و به طور بالقوه تا زمان خاموش شدن آتش مقاومت کند. این فرآیند شامل چندین مرحله و ملاحظات کلیدی است:

• تعیین رتبه مقاومت در برابر آتش

درجه مقاومت در برابر آتش مورد نیاز برای یک سازه بستگی به کاربرد، مصالح و قوانین ساختمانی محلی آن دارد. این درجه بندی معمولاً بر حسب ساعت بیان می شود (به عنوان مثال، مقاومت در برابر آتش 1 ساعت، 2 ساعت)، که نشان می دهد یک قطعه چقدر باید یکپارچگی ساختاری خود را در طول آتش سوزی حفظ کند. رتبه بندی انتخاب مواد پوشش و ضخامت مورد نیاز را راهنمایی می کند.

• ارزیابی عناصر ساختاری

واکنش مواد مختلف به دماهای بالا متفاوت است. به عنوان مثال، فولاد هنگام گرم شدن به سرعت استحکام خود را از دست می دهد و ممکن است در مقایسه با بتن، که به دلیل رسانایی حرارتی ضعیف ذاتاً خواص ضد حریق خوبی دارد، به عایق نسوز بیشتری نیاز داشته باشد. نوع سازه (به عنوان مثال، تیرها، ستون ها، کف) نیز بر انتخاب روش ها و مواد ضد حریق تأثیر می گذارد.

• انتخاب مواد ضد حریق

مواد نسوز متداول عبارتند از: پوشش های اماس کننده (intumescent)، پوشش های سیمانی و گچ های نسوز. پوشش‌های متورم هنگام قرار گرفتن در معرض گرما منبسط می‌شوند و یک لایه محافظ تشکیل می‌دهند که اعضای ساختاری را عایق می‌کند. پوشش های سیمانی که از سیمان یا گچ ساخته می شوند، به عنوان یک هیت سینک عمل می کنند و گرما را جذب می کنند و در نتیجه سرعت گرم شدن مواد زیرین را کاهش می دهند.

• محاسبه ضخامت مورد نیاز

ضخامت مواد نسوز بر اساس درجه مقاومت در برابر حریق، نوع عنصر ساختاری و خواص مواد نسوز تعیین می شود. سازندگان معمولاً مشخصات و دستورالعمل هایی را ارائه می دهند که شامل نمودارها یا فرمول های دقیق برای محاسبه ضخامت لازم بر اساس این عوامل است. به عنوان مثال، ممکن است برای تیرهای فولادی در یک ساختمان مرتفع در مقایسه با یک انبار یک طبقه، لایه ضخیم‌تری از ضد حریق مورد نیاز باشد.

• عوامل محیطی و مکانیکی را در نظر بگیرید

شرایط محیطی مانند رطوبت، دما و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی می تواند بر عملکرد مواد نسوز تأثیر بگذارد. ضربه های مکانیکی یا ساییدگی نیز می تواند یکپارچگی پوشش را به خطر بیندازد. این عوامل باید هنگام انتخاب نوع و ضخامت مواد ضد حریق در نظر گرفته شوند تا از اثربخشی طولانی مدت اطمینان حاصل شود.

• انطباق و آزمایش

هنگامی که برنامه ضد حریق برنامه ریزی شد، باید با استانداردها و مقررات ایمنی آتش نشانی مرتبط باشد. ممکن است برای تأیید اینکه عایق در شرایط کنترل شده به درجه مقاومت در برابر آتش مطلوب دست می یابد، آزمایش لازم باشد. این تضمین می کند که ضد حریق اعمال شده در یک سناریوی آتش سوزی واقعی مطابق انتظار عمل می کند.

• نگهداری و بازرسی

تعمیر و نگهداری و بازرسی منظم برای اطمینان از اینکه عایق ضد حریق همچنان به طور موثر از سازه محافظت می کند بسیار مهم است. هر گونه آسیب به پوشش باید به سرعت تعمیر شود تا خواص مقاومت در برابر آتش حفظ شود.

مهندسان با محاسبه دقیق و اعمال پوشش‌های ضد حریق، می‌توانند ایمنی ساختمان‌ها را در هنگام آتش‌سوزی به میزان قابل توجهی افزایش دهند و زمان حیاتی را برای تخلیه ایمن ساکنان و به طور بالقوه نجات جان و اموال فراهم کنند.

نحوه اجرای پوشش ضد حریق

اگر چه پوشش ضد حریق در سازه‌های فلزی به راحتی قابل اجراست اما این کار نیاز به تخصص و تجربه کافی دارد و پیشنهاد می‌کنیم برای اجرای پوشش ضد حریق از افراد یا شرکت‌های خدمات دهنده حرفه‌ای کمک بگیرید. این پوشش‌ها باید به گونه‌ای اجرا شوند که در زمان آتش‌سوزی و افزایش دما اجزای آن‌ها از یکدیگر جدا نشوند و چسبندگی خود را حفظ کنند. برای اجرای پوشش ضد حریق معدنی مراحل زیر را دنبال کنید:

• در زمان اجرای ضد حریق باید عملیات سقف کامل شده باشد.
• سطح موردنظر باید از هر گونه آلودگی، روغن، گرد و غبار، گریس و … کاملا تمیز و خشک باشد.
• قبل از اجرای ضد حریق باید سطح فولاد را توسط رنگ مقاوم به خوردگی رنگ کنید.
• رنگ‌های قدیمی پوسته پوسته شده روی فولاد و کلیه مواد سست را باید با آب پرفشار توسط واترجت، کاملا شستشو داده و با استفاده از برس و کاردک تمیز نمایید.
• در صورت آسیب دیدن رنگ قدیمی، بهتر است سطح موردنظر را با استفاده از واتربلاست، سندبلاست یا برس‌زنی به طور کامل تمیز کنید.
• در کلیه المان‌ها، برای تقویت و پایداری بیشتر مواد ضد حریق می‌توانید از توری مرغی استفاده نمایید. توری باید به صورت دروپیچ و پیوسته با استفاه از پین کوبی به دور المان نصب شود.
• در زمان اجرا، دمای سطح فولاد باید بیشتر از 10 درجه سانتی‌گراد و کم‌تر از 40 درجه سانتی‌گراد باشد. سطوح خیلی گرم باید سرد شده و به دمای زیر 40 درجه برسند. دمای مناسب برای پاشش ضد حریق روی سطح فولاد، بین 4 تا 45 درجه سانتی‌گراد است.

همچنین بخوانید: فرمولاسیون فوم آتش نشانی

• ناحیه بین عرشه فلزی و تیر را باید طوری با پشم‌سنگ پر کنید که لبه تیر با سطح پشم‌سنگ برابر گردد.
• سطوحی که نیازی به پاشش ندارند باید با پوشش موقتی پوشانده شوند.
• قبل از اجرای ضد حریق باید بتن‌های مازاد ناشی از عملیات بتن‌ریزی را جمع‌آوری کنید.
• برای مخلوط کردن و پاشش ضد حریق باید از ماشین‌های مجهز به سیستم روتور و استاتور استفاده کنید و در محل نازل، ملات با هوا مخلوط و پاشش گردد.
• هر کیسه 25 کیلوگرمی مواد خشک NAX-CB باید با 25 لیتر آب شرب ولرم( با دمای 20 تا 35 درجه سانتی‌گراد) به مدت 3 دقیقه مخلوط شود. ملات به دست آمده حداکثر تا 30 دقیقه پس از اختلاط قابل استفاده است.
• معمولا در فصول گرم و در مناطق گرمسیر به علت سرعت تبخیر بالا و وزش باد ممکن است مواد ترک بخورد. برای جلوگیری از این مسئله باید میزان آب را 10 الی 20 درصد افزایش دهید و محیط کار را کاوربندی کنید.
• مواد پایه سیمانی را باید تا رسیدن به ضخامت موردنیاز(16 تا 20 میلی‌متر)، روی سطح پاشش کنید و دقت لازم برای ضخامت لبه‌ها هم اعمال نمایید. همچنین رعایت فاصله زمانی مناسب با توجه به شرایط محیط ضروری است.
• ضخامت ضد حریق باید با استفاده از اندازه‌گیر استاندارد توسط اپراتور پاشش به صورت مداوم کنترل شود.
• پس از اجرای ضد حریق باید محل موردنظر تمیز شده و کیسه‌های خالی و مواد اضافی جمع‌آوری شوند.
• تهویه محیط باید طوری باشد که مواد به صورت مناسب خشک شود. ضروری است در محیط‌های بسته فاقد تهویه طبیعی کافی، از سیستم تهویه مناسب با توانایی تعویض هوای محیط به میزان 4 بار در ساعت استفاده کنید.
• پوشش ضد حریق پس از اجرا بر روی اسکلت فلزی باید در مقابل کلیه عوامل آسیب‌زا مانند باران، آب و … تا زمان خشک شدن کامل، محافظت گردد.
• در صورت نیاز به اتصال قطعه به اسکلت فلزی، باید این کار را با هماهنگی مجری پوشش ضد حریق انجام دهید.
• روی مصالح NAX-CB ماله‌کشی انجام ندهید و در صورت اجرای ماله‌کشی، این کار باید طوری روی ماده تر انجام شود که منجر به لغزش ماده از روی بستر فلز نشود. همچنین پس از ماله‌کشی ضخامت پوشش ضد حریق نباید از ضخامت محاسبه شده کمتر باشد.

سخن پایانی

همانطور که گفته شد پوشش ضد حریق از سازه‌های مختلف در مقابل آتش‌سوزی محافظت می‌کند. در صورت انتخاب پوشش ضد حریق مناسب و اجرای صحیح آن، خسارات مالی و جانی ناشی از آتش‌سوزی به طور قابل ملاحظه‌ای کم می‌شود. بنابراین استفاده از این نوع پوشش‌ها یک گام مهم برای افزایش ایمنی ساختمان‌ها است. در پایان توصیه می‌کنیم پوشش ضد حریق را از مراکز معتبر تهیه کنید و در زمان اجرا از افراد متخصص و حرفه‌ای کمک بگیرید.

منابع:

www.kaloutas.com

https://www.familyhandyman.com/