سیستم اعلام و اطفا حریق یک سیستم ایمنی ترکیبی است. در چنین سیستمی، سیستم اعلام حریق همیشه و در همه حال، درحال بررسی شرایط محیط است؛ اگر علائمی از حریق شناسایی شوند، سیگنال‌های آن به‌سرعت برای کنترل پنل ارسال می‌شوند و کنترل پنل که فرمانده سیستم اعلام و اطفای حریق است، به‌صورت همزمان دستورات لازم را برای هر دو سیستم ارسال می‌کند. بدین صورت، آلارم‌های اعلام حریق و خاموش‌کننده‌های اطفای حریق فعال می‌شوند تا وضعیت به وجود آمده را کنترل کنند.
سیستم اعلام حریق چیست؟
سیستم اعلام حریق به مجموعه‌ای از تجهیزات و فرایندها با هدف تشخیص علائم اولیه حریق گفته می‌شود. هدف اولیه یک سیستم اعلام حریق اخطار به‌موقع است، به‌طوری که افراد حاضر با خیال راحت محل را تخلیه کنند و مأموران آتش نشانی زودتر به منطقه ای که دچار حریق شده است برسند.
انواع سیستم اعلام حریق
به‌طورکلی انواع سیستم اعلام حریق شامل موارد زیر می‌شود:
در سیستم‌های متعارف هر ساختمان به زون‌ها یا ناحیه‌های مختلفی تقسیم می‌شود، سپس تجهیزاتی که در هر زون نصب شده‌اند را از طریق مدارهای جداگانه به کنترل پنل متصل می‌کنند. حال اگر در یکی از این ناحیه‌ها آتش سوزی رخ دهد، کنترل پنل آلارم‌های مربوط به همان ناحیه فعال را می‌کند اما اطلاعات دقیقی از محل حادثه وجود ندارد.
سیستم‌های اعلام حریق آدرس پذیر، نقطه مقابل سیستم‌های متعارف هستند. در این سیستم هر یک از تجهیزات دارای یک آدرس منحصر به فرد (IP) است و در صورت آتش سوزی، کنترل پنل می‌تواند تشخیص دهد دقیقا در کدام قسمت ساختمان آتش سوزی اتفاق افتاده است. این فرایند از طریق بررسی دتکتوری که پیام خطر را ارسال کرده است، انجام می‌شود زیرا تجهیزات سیستم آدرس پذیر همگی در یک مدار حلقوی به کنترل پنل متصل می‌شوند.
تجهیزات سیستم اعلام حریق
سیستم اعلام حریق شامل تجهیزات مختلفی است که شامل کنترل پنل‌ها، انواع دتکتورها، آژیرها، فلاشرها، شستی‌های اعلام حریق و… می‌شود. در ادامه مقاله توضیحاتی برای شما آماده کردیم.
آلارم های صوتی: آلارم های صوتی شامل آژیرها، بوق ها و زنگ ها هستند. این دستگاه‌ها صداهای بلندی برای جلب توجه افراد تولید می کنند تا حاضران در محیط را از آتش سوزی آگاه کنند. همچنین سیستم های تخلیه صوتی از پیام های صوتی از پیش ضبط شده یا به صورت زنده برای ارائه دستورالعمل های خاص به افراد حاضر در محل برای مواقع اضطراری استفاده می کنند.
آلارم های بصری: فلاشرها یا چراغ های چشمک زن برای هشدار بصری به افراد، از جمله کسانی که ممکن است دارای اختلالات شنوایی باشند، طراحی شده اند. این تجهیزات در شرایطی که صدای محیط بسیار زیاد است و و ممکن است آلارم‌های صوتی به‌گوش همه نرسند بسیار مفید است، زیرا کمک می کند که هشدار خطر با صدای محیط اشتباه گرفته نشود.
شستی اعلام حریق: شستی یک دستگاه‌های دستی است که افراد می‌توانند در صورت مشاهده حریق، برای فعال کردن سیستم اعلام حریق از آن استفاده کنند.
سیستم اطفای حریق چیست؟
توضیح دادیم که وظیفه سیستم اعلام حریق، شناسایی و تشخیص حریق است. حال سیستم اطفای حریق به عنوان یکی از مهمترین سیستم های ایمنی وظیفه کنترل و مهار آتش را بر عهده دارد. زمانی که کنترل پنل هشدارها را فعال می‌کند، همزمان به تجهیزات این سیستم نیز دستورات لازم را ارسال می‌کند.
سیستم اطفا حریق مجموعه ای تجهیزات و دستگاه است که برای خاموش کردن حریق با توجه به مثلث حریق اقداماتی انجام می‌دهد. مثلث آتش شامل حرارت، سوخت و اکسیژن است که با حذف تنها یکی از این موارد آتش خاموش می شود. برای انتخاب دستگاه و سیستم اطفا حریق مناسب ابتدا باید بدانیم بهترین سیستم برای حذف حریق کدام است. به این منظور حریق به کلاس های متفاوتی طبقه بندی شده است. این طبقه بندی براساس عامل اصلی شروع کننده حریق است. برای نمونه خاموش کردن بعضی از حریق ها توسط آب (مانند بنزین)، باعث شعله ور تر شدن آن می‌شود.
بیشتر بخوانید: حریق چیست؟ مثلث آتش و طبقه بندی آتش سوزی‌ها
انواع سیستم اطفای حریق
سیستم اطفای حریق از تجهیزات گوناگونی تشکیل می‌شود. هریک از این تجهیزات در مکان‌های مختلفی استفاده می‌شوند که درادامه برای شما توضیح می‌دهیم.
- سیستم های اسپرینکلر
سیستم‌های آبپاش لوله‌های مرطوب: لوله‌ها با آب پر می‌شوند و سر آبپاش‌ها وقتی با گرما فعال می‌شوند، آب را آزاد می‌کنند.
سیستم های آبپاش لوله خشک: لوله ها با هوای تحت فشار پر می شوند و با باز شدن سر آبپاش، آب آزاد می شود.
- سیستم های اطفاء حریق گازی
سیستم های عامل پاک (مانند FM-200، Novec 1230 )، گازی را آزاد می کنند که با حذف گرما یا کاهش غلظت اکسیژن، آتش را خاموش می کند.
- سیستم های فوم
سیستم های فوم از طریق نازل یک محلول فوم را برای سرکوب آتش مایعات قابل اشتعال تخلیه می کنند. سیستم های فوم با انبساط بالا، بیشتر در فضاهای بسته برای خاموش کردن آتش استفاده می‌شوند. - پتو و کپسول آتش نشانی
خاموش کننده های قابل حمل: کپسول های آتش نشانی حاوی مواد اطفاء حریق است که برای استفاده افراد در مراحل اولیه آتش سوزی مناسب است.
پتوهای آتش: برای خاموش کردن آتش های کوچک، به ویژه آتش های مربوط به لباس استفاده می شود.
- پمپ آتش نشانی
سیستم پمپ آتش نشانی، آب را با فشار بالا در اختیار سیستم اسپرینکلر قرار می‌دهد تا آتش را مهار کند.
محل نصب سیستم اعلام و اطفا حریق
هریک از اجزای سیستم اعلام و اطفا حریق دارای محل نصب مشخصی هستند. هدف از نصب آن‌ها ایجاد یک پوشش حداکثری و بهبود ایمنی است؛ اما به طور کلی و طبق استانداردهای ایمنی، این تجهیزات به صورت زیر نصب می‌شوند.
نصب در سقف: دتکتورها را با فاصله ۹ متری از یکدیگر و اسپرینکلرها را با فاصله ۴.۵ متری در سقف نصب می‌کنند. اگر دقت کرده باشید، همیشه در کنار یک دتکتور، اسپرینکلر نیز وجود دارد. اگر ساختمان مجهز به سیستم اطفا حریق گازی هم باشد، این سیستم روی سقف یا کف‌های کاذب نصب می‌شود.
نصب در دیوار: شستی‌های اعلام حریق را با فاصله ۱.۵ متری از هر درب خروجی و در فاصله ۶۰ متری از یکدیگر نصب می‌کنند. در نزدیکی آن‌ها، کپسول‌های آتش نشانی در فاصله ۲۳ متری از یکدیگر کپسول‌های آتش نشان قرار دارند.
نصب در دیوار و سقف: آژیرها و فلشرها می‌توانند روی دیوار یا سقف نصب شوند به شرطی که در فاصله حداقل ۲.۳ متری از کف قرار گیرند.
تفاوت سیستم اعلام و اطفا حریق
تنها فرایند تشخیص تا اعلام آتش سوزی توسط آژیرها مربوط به سیستم اعلام حریق است. اما فرایند خاموش کردن حریق که اطفا حریق نام دارد، برعهده سیستم اطفای حریق است. به طور کلی در یک سیستم اعلام و اطفا حریق با ارتقا کنترل پنل‌ها و اضافه کردن ماژول های اطفا حریق امکان اتصالات و سیم کشی تجهیزات اطفا حریق به مدار اعلام حریق امکان پذیر می شود.
نتیجه‌گیری
سیستم اعلام و اطفا حریق، سیستمی است که به‌صورت همزمان شامل تجهیزات اعلام و اطفا حریق است و توسط یک کنترل پنل پایش می‌شود. سیستم اعلام حریق وظیفه تشخیص و اطلاع رسانی و سیستم اطفای حریق وظیفه مهار و کنترل آتش را بر عهده دارد. این دو سیستم در کنار هم یک سد دفاعی محکم در برابر حریق را تشکیل می‌دهند.
