زمانی که صحبت از پیشگیری و محافظت در برابر حادثه و حریق می‌شود، ایمنی مقولهی سادهای نیست که بتوانیم بیتوجه از کنار آن بگذریم. اکوسیستم ایمنی حفاظت از جان و مال شهروندان چارچوبی است که کمک می‌کند تا عوامل مختلف دخیل در کاهش خطرات، آسیب‌ها، صدمات و فوتیهای ناشی از بروز حریق و حوادث غیر مترقبه را شناسایی کنیم. اکوسیستم ایمنی حفاظت از جان و مال شهروندان NFPA هشت بخش کلیدی دارد و هر کدام از این بخش‌ها با یکدیگر در ارتباط هستند، بنابراین هر زمان این 8 ویژگی با یکدیگر و به درستی کار کنند، اکوسیستم از تمام افراد درگیر محافظت خواهد کرد.
اما هر زمانی یکی از این عوامل کلیدی کارآیی خود را از دست بدهد یا اینکه از چرخهی اکوسیستم کنار گذاشته شود، ممکن است تمام چرخهی اکوسیستم دچار مشکل شود و در نهایت سقوط کند. سقوطی که عموما نیز با حوادث ناگواری همراه خواهد شد. تقریبا همیشه میتوان علت بروز حوادث و سوانح را در فقدان یک یا چند مورد از این عوامل کلیدی جست‌وجو کرد. به همین دلیل نیز، حفاظت از یک مکان یا ساکنان آن در برابر بروز حوادث و سوانح تنها وظیفه و شغل یک نهاد یا سازمان خاص محسوب نمیشود و تمام مردم در ایجاد محیطی امن برای تمام انسانهای یک جامعه نقشی کوچک یا بزرگ ایفا میکنند.
NFPA و اکوسیستم ایمنی حفاظت از جان و مال شهروندان؛
با توجه به این توضیحات، اکوسیستم ایمنی حفاظت از جان و مال شهروندان 8 بخش اصلی شامل می‌شود:
- مسئولیتهای مرتبط با نهادهای دولتی؛
- طراحی و به کارگیری ضوابط و دستورالعملهای ایمنی؛
- توجه به مقررات و استانداردهای مرجع ملی و بین‌المللی؛
- سرمایهگذاری مادی و معنوی برای ارتقای سطح ایمنی؛
- استفاده از نیروی کار ماهر و آشنا به ضوابط و دستورالعملهای ایمنی؛
- رعایت دستورالعملها و ضوابط ایمنی قبل در حین و بعد از اتمام عملیاتهای ساختمانی؛
- آمادگی نیروهای امدادی برای محافظت از شهروندان در برابر مشکلات احتمالی؛
- اطلاع‌رسانی و آگاهسازی شهروندان در مورد شرایط موجود؛
گزارش جدید فصلنامه تخصصی NFPA در تابستان، حوادث تلخ و شیرین سال 2021 میلادی را از دریچه نگاه اکوسیستم ایمنی حفاظت از جان و مال شهروندان مورد بررسی قرار داده است. در واقع در تدوین این گزارش تلاش شده است تا تحلیل تقریبا کاملی از حوادث سال 2021 با توجه به ضوابط و استانداردهای NFPA ارائه شود. از آتشسوزیهای خانمان برانداز جنگل‌ها گرفته تا انفجار باتری‌های الکتریکی دوچرخههای برقی، سال 2021 میلادی پر بود از حوادث ریز و درشتی که استانداردهای اکوسیستم ایمنی NFPA در زمینه محافظت از جان و مال شهروندان را در محک امتحان و آزمایش قرار دادند.
در اسفندماه سال گذشته، مؤسسه NFPA امریکا گزارشی به نام سال 2021 از منظر اکوسیستم ایمنی را منتشر کرد، بررسی که برخی از برجسته‌ترین تلاش‌های موفق یا ناموفق سال را مرور می‌کرد. گزارشی شامل آتشسوزیهای ناگوار در مراکز درمان تا انفجار در خطوط انتقال برق و درس‌هایی که میتوان از تک‌تک این موارد آموخت.
تبعیت از ایمنی به عنوان رمز موفقیت در پیشگیری از حوادث؛
جان کلام این گزارش این است که: «پایبندی به ایمنی تنها راهکاری است که همواره موفق است.» بر پایه این گزارش، هر کجا در کاربست استانداردها و ضوابط ایمنی سختگیریهای لازم صورت گرفته است، شاهد کاهش آمار حوادث و به تبع آن پایین آمدن میزان خسارتهای جانی و مالی بودهایم و در مقابل نیز هر چقدر در رعایت ضوابط ایمنی NFPA کم‌کاری صورت گرفته است، با حوادث بیشتر و مهلک‌تری روبه‌رو بودهایم.
این بررسی و گزارش نشان میدهد که امروزه رعایت ضوابط و استانداردهای ایمنی به قدری برای سازمانهای امریکایی و بین‌المللی اهمیت دارد که هنگام جذب نیروی جدید در این سازمانها، مهارت‌های شغلی و تحصیلی شرط لازم استخدام محسوب میشوند و نه شرط کافی و نیروهای جدید یا حتما باید به استانداردها و ضوابط NFPA حوزه کاری خود تسلط داشته باشند و یا اینکه از طریق شرکت در دورههای آموزشی مرتبط، مهارت‌های مورد نیاز در این زمینه را کسب کنند.
علیرغم اینکه مراحل متعددی برای ارتقای سطح ایمنی حوزههای مختلف وجود دارد، اما برای اینکه بتوانیم آمار حوادث و رخدادهای ناگوار را در آینده کاهش دهیم، باید از همین حالا و همین امروز شروع کنیم و اولین قدمها را نیز در این زمینه برداریم.
فراز و نشیب‌های حوادث در سال 2021 میلادی؛
گزارش سال 2021 میلادی NFPA سومین بخش از این دست گزارش‌هاست که توسط مؤسسه سیاست‌گذاری ایمنی و مقابله با حریق NFPA تدوین و منتشر می‌شود. بر مبنای این گزارش حوادثی که در سال 2021 میلادی رخ دادهاند در پنج دستهبندی اصلی طبقه‌بندی میشوند:
مراتع و جنگل‌ها، خانههای مسکونی، کالاهای مصرفی، نیروی انسانی و زیرساختها و عوامل صنعتی. در این گزارش هم میتوان حوادث تکان دهندهای چون قطعی سراسری برق در زمستان سال 2021 در ایالت تگزاس را مشاهده کرد که تلفات قابل توجهی نیز به همراه داشت و هم میتوان با جزئیات حادثههای کمتر شناخته شدهای چون آتش‌سوزی بیمارستانی در کشور رومانی آشنا شد که در پاییز سال گذشته میلادی رخ داده است.
برای مثال ممکن است که در نگاه اول حوادث تگزاس و رومانی با یکدیگر بسیار متفاوت باشند، اما نکته جالب اینجاست که ریشه‌ی هر دوی این حوادث به ضعف ایمنی سیم‌کشی‌های استفاده شده باز میگردد.
البته این گزارش تنها به حوادث تلخ و ناگوار محدود نمیشود و موفقیت‌هایی که در زمینهی ارتقای سطح ایمنی در حوزههای مختلف بدست آمده است را نیز در بر میگیرد، برای مثال توسعهی استانداردهای NFPA 401 که حریق‌های ناشی از ترکیبات شیمیایی را شامل می‌شود، در سال 2021 میلادی کمک کرده است تا آتشسوزیهای ناشی از باتری‌های مصرف شده در مراکز پسماند و بازیافت زباله به طرز چشمگیری کاهش پیدا کند.
مدیر مؤسسه سیاست‌گذاری ایمنی و مقابله با حریق NFPA که مسئولیت تهیه این گزارش را بر عهده داشته است تأکید می‌کند که دسترسی به گزارش‌هایی از این دست نه تنها آگاهی و اطلاعات ما را نسبت به ضعف‌های ایمنی موجود در حوزههای مختلف در سال‌های گذشته افزایش میدهد، بلکه به سیاست‌گذاران و مراجع ذیصلاح نیز کمک می‌کند تا بر مبنای نقاط ضعف و قوت گذشته برای تصویب استانداردها و ضوابط جدید در آینده برنامه‌ریزی داشته باشند. با مراجعه به این لینک میتوانید گزارش کامل حوادث سال 2021 را از سایت NFPA دانلود و مطالعه کنید.
