سیستم‌های اعلام حریق متعارف یکی از رایج‌ترین راهکارهای ایمنی در برابر آتش‌سوزی محسوب می‌شوند که به دلیل ساختار ساده، هزینه مناسب و نصب آسان، در ساختمان‌های کوچک و متوسط به کار پاوان می‌روند. بااین‌حال، سیم کشی اعلام حریق متعارف آن هم به صورت استاندارد و اصولی، بسیار مهم است؛ زیرا هرگونه نقص در طراحی و اجرا می‌تواند منجر به مشکلات بزرگ و هزینه‌های گزاف شود. در این مطلب از گنجینه پاوان به بررسی مسائل مربوط این موضوع می‌پردازیم.
سیستم اعلام حریق متعارف چیست؟
سیستم اعلام حریق متعارف یا کانوشنال، یکی از انواع سیستم اعلام حریق است که ساختمان را به چند زون (ناحیه) تقسیم می‌کند. هر zone مساحتی حدود 2000m2 را پوشش می‌دهد و معمولاً هر طبقه یک زون مجزا محسوب می‌شود مگر اینکه مساحت طبقات کمتر از 300m2 باشد. هنگام وقوع آتش‌سوزی، کنترل پنل فقط این موضوع را که حریق در کدام یک از زون‌ها رخ‌داده است، تشخیص می‌دهد و آدرس مشخصی از اینکه حریق دقیقاً در کدام قسمت از ساختمان رخ‌داده است را ندارد. به دلیل سادگی سیستم اعلام حریق متعارف، از این سیستم بیشتر در ساختمان‌های کوچک که تعداد زون‌ها کم است، استفاده می‌کنند.
بیشتر بخوانید: سیستم اعلام حریق متعارف
نقشه سیستم اعلام حریق متعارف
تصویر بالا، نمونه‌ای از نقشه سیم‌کشی یک سیستم اعلام حریق متعارف را نشان می‌دهد.
در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر می‌توان با استفاده از ماژول، از تجهیزات متعارف استفاده کرد؛ اما برعکس این مسئله امکان پذیر نیست و در سیستم‌های متعارف تنها می‌توان از المان‌های متعارف استفاده کرد.
در این سیستم، دتکتورها، شستی‌های اعلام حریق و… همگی به صورت موازی روی یک مدار (دو سیمه) به کنترل پنل متصل می‌شوند. دقت کنید که خط مربوط به دتکتورها و شستی‌های اعلام حریق از آژیرها مجزا است. در انتهای هر زون یک مقاومت یا End of Line بسته می‌شود تا پیوستگی مدار و سالم‌بودن سیم‌کشی تحت نظارت کنترل پنل باشد. وجود این مقاومت انتهای خط باعث می‌شود کنترل پنل اعلام حریق در حالت عادی یک جریان اندک را در مدار هر زون اندازه‌گیری کند و هرگونه قطع‌شدن مدار و اتصال کوتاه سیم‌ها را به‌عنوان خطا تشخیص دهد. ازآنجایی‌که سیستم‌های متعارف بیشتر در ساختمان‌های کوچک کاربرد دارند، رعایت استانداردهای سیم‌کشی، انتخاب کابل مناسب و اجرای اصولی سیم‌کشی، باعث افزایش دقت عملکرد و کاهش هشدارهای کاذب می‌شود.
استانداردهای سیم کشی اعلام حریق متعارف
طراحی و سیم کشی سیستم اعلام حریق باید مطابق استانداردهای معتبر و جهانی انجام شود. تنها در این صورت است که می‌توان از ایمنی ساختمان اطمینان کامل داشت. مهم‌ترین استانداردهای مرتبط با سیم‌کشی شامل موارد زیر می‌شوند:
استاندارد NFPA 72
این استاندارد اعلام حریق از ایالات متحده، تمام الزامات طراحی، نصب، سیم‌کشی، نظارت بر مدارها و نگهداری سیستم اعلام حریق را پوشش می‌دهد. استاندارد NFPA 72 تأکید دارد که تمام مدارهای ورودی (دتکتورها و شستی‌ها) و خروجی (آژیرها و فلاشرها) باید به‌صورت نظارت شده اجرا شوند؛ به این معنی که هرگونه قطعی یا اتصال کوتاه در سیم‌کشی توسط کنترل پنل شناسایی و اعلام گردد. طبق استاندارد NFPA، استفاده از سیستم متعارف یا آدرس پذیر اجباری نیست و هر دو سیستم با رعایت الزامات و قوانین می‌توانند استفاده شوند.
علاوه بر NFPA 72، استاندارد NFPA 70 نیز الزاماتی برای نوع کابل مورد استفاده و روش سیم‌کشی آن تعیین می‌کند (مثلاً استفاده از کابل‌های ویژه اعلام حریق نوع FPL و غیره، و جداسازی کابل‌کشی اعلام حریق از سایر سیم‌کشی‌ها).
استاندارد BS 5839
استاندارد BS، یک استاندارد بریتانیایی است که راهنمای طراحی، نصب، راه‌اندازی و نگهداری سیستم‌های اعلام حریق را ارائه می‌کند. کشورهای مختلفی از جمله ایران، از این استاندارد به‌عنوان مرجع استفاده می‌کنند و در اکثر مواقع رعایت این الزامات اجباری است.
همان‌طور که اشاره کردیم، معمولاً هر طبقه یک زون مستقل در نظر گرفته می‌شود مگر اینکه مساحت آن طبقه خیلی بزرگ باشد. حداکثر مساحت هر زون حدود 2000 متر مربع است که 20 تا 30 دتکتور می‌توان در آن نصب کرد. یکی دیگر از مواردی که در این استاندارد به آن پرداخته می‌شود، به‌کارگیری کابل‌های مقاوم به حریق برای سیم‌کشی است. تمامی کابل‌های اعلام حریق (اعم از مدارهای دتکتور، شستی، آژیر و تغذیه) باید دارای مقاومت مناسبی دربرابر آتش باشند، برای مثال از کابل‌های با مقاومت 120 دقیقه در برابر آتش استفاده کنند.
استاندارد ملی ایران (ISIRI)
سازمان ملی استاندارد ایران نیز مجموعه‌ای از استانداردها و ضوابط ملی را برای سیم کشی اعلام حریق متعارف تدوین کرده است. این ضوابط عمدتاً برگرفته از استانداردهای بین‌المللی خصوصاً BS 5839 و NFPA هستند که با شرایط بومی سازگار شدند. برای مثال، مبحث 13 مقررات ملی ساختمان ایران به الزامات طراحی سیستم‌های اعلام حریق در ساختمان‌ها اشاره دارد و سازمان آتش‌نشانی ایران نیز دستورالعمل‌هایی در خصوص مکان‌یابی، نصب و راه‌اندازی سیستم‌های اعلام حریق منتشر کرده است. طبق ضوابط ملی، تمامی تجهیزات و کابل‌های مورد استفاده در سیستم اعلام حریق باید دارای تأییدیه باشند. در ایران، استفاده از کابل‌های اعلام حریق با علامت استاندارد اجباری است و معمولاً کابل‌های مقاوم در برابر حریق و کم دود (LSZH) با سطح مقطع حداقل 1.5 میلی‌متر مربع توصیه می‌شود.
نتیجه‌گیری
سیم‌کشی اعلام حریق متعارف یکی از مراحل مهم در طراحی و نصب این سیستم است و تأثیر مستقیمی بر عملکرد آن دارد. در این سیستم، هر زون به‌صورت مستقل طراحی می‌شود و تجهیزات ورودی و خروجی به طور جداگانه سیم‌کشی می‌شوند. با رعایت استانداردهای ایمنی و نکاتی که در هر قسمت توضیح دادیم، می‌توانید از عملکرد سیستم اعلام حریق متعارف خود مطمئن باشید.
