نصب سیستم اعلام حریق یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازهای دسترسی به حفاظت و ایمنی در مقابل حوادث ناشی از بروز حریق و آتش‌سوزی است، اغلب ما وقتی نام آتش‌نشانی را می‌شنویم، به یاد آژیر هشدار و چراغ گردان قرمز رنگی می‌افتیم که به مخاطب هشدار می‌دهد هر چه سریع‌تر محل بروز حادثه را تخلیه کند. درست است که هشدار یکی از عناصر اصلی هر سیستم اعلام حریق محسوب می‌شود، اما این تجهیزات نظارتی و حفاظتی نیز، خود از نظارت و ارزیابی کارشناسان متخصص بی‌نیاز نیستند و برای داشتن عملکرد مطلوب باید به صورت مستمر مورد ارزیابی و بازرسی قرار بگیرند. به همین دلیل تست سیستم اعلام حریق ثبل از راه اندازی آن و همچنین بازرسی دوره ای آن، یک ضرورت اساسی است.
تست سیستم اعلام حریق، هر چند وقت یکبار انجام می‌شود؟
تست سیستم اعلام حریق موضوعی نیست که بتوان به سلیقه‌ی کارشناسان حوزه‌ی حفاظت و ایمنی واگذار کرد و برای رسیدن به نتیجه‌ای مطلوب در این زمینه لازم است که از ضوابط ملی و استانداردهای بین‌المللی پیروی کرد. فصل 14 استاندارد بین‌المللی NFPA 72 با عنوان National Fire Alarm and Signaling Code (دستورالعمل ملی اعلام و اعلان حریق) به تفصیل در این باره صحبت می‌کند. در ادامه برای آشنایی بیشتر خوانندگان با این دستورالعمل، نکات برجستهd استاندارد بین‌المللی NFPA 72 را بیشتر توضیح خواهیم داد.
بازرسی سیستم‌های اعلام حریق به صورت دیداری؛
استاندارد بین‌المللی NFPA 72 مطابق با جدول 14.3.1 کاربران سیستم‌های اعلام حریق را ملزم می‌کند تا تجهیزات این دستگاهها را به صورت هفتگی، ماهانه، هر شش ماه یا سالانه مورد بازرسی قرار دهند. اما باید به این نکته نیز توجه داشت که ممکن است این دستورالعمل بر مبنای ضوابط کشوری و محلی و یا شرایط خاص نصب سیستم اعلام حریق دستخوش تغییر شود. بازرسی سیستم‌های اعلام حریق به صورت دیداری شامل موارد زیر می‌شود:
کنترل و بازرسی تجهیزات:
تجهیزات مورد استفاده در سیستم‌های اعلام حریق بایستی به صورت منظم بازرسی شوند تا از عملکرد صحیح هر کدام از آنها اطمینان حاصل شود. این بررسی، وارسی چراغ‌های LED، منابع تغذیه برق و تجهیزاتی از این دست را شامل می‌شود. در خلال همین بازرسی‌های منظم دوره‌ای است که باید به هشدارهای اخطار سیستم اعلام حریق نیز توجه داشت.
باتری‌ها:
دتکتورها یا آشکارسازهای موضعی دود در سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق با باتری تغذیه می‌شوند و سالانه یک مرتبه، نیازمند تعویض باتری‌اند. هر زمان باتری دتکتور موضعی در سیستم اعلام و اطفاء حریق ضعیف شود، دتکتور هر 3 ثانیه یک بوق کوتاه می‌زند و چراغ هشدار تعویض باتری بر روی آن روشن می‌شود. این صدا ممکن است برای افرادی که با نحوه‌ی کارکرد دتکتورهای موضعی آشنا نیستند، آزاردهنده باشد و حتی به خاموش کردن دتکتور از سوی کاربر منجر شود، برای جلوگیری از این مشکل و اطمینان از اینکه سیستم اعلام حریق به درستی کار می‌کند، به صورت دوره‌ای قاب دتکتور را باز کرده و دقت کنید گرد و غبار یا رطوبت محیط خللی در عملکرد باتری ایجاد نکرده باشد و به طور مرتب هر 5 سال، با استفاده از برندهای معتبر باتری دتکتورها یا آشکارسازهای موضعی را تعویض کنید.
مطابق دستورالعمل فصل 22-7 مبحث بیست و دوم مقررات ملی ساختمان 1392 با عنوان تأسیسات برقی، هنگام تست و بازرسی باتری باید موارد زیر را مورد توجه قرار داد:
- پاک کردن سطوح باتری از هرگونه گرد و غباری به طور کامل؛
- تمیز کردن و آچارکشی تمام اتصالات؛
- پاک‌سازی ترمینال باتری با استفاده از محلول آب و جوش شیرین از هرگونه خوردگی؛
دتکتورهای (آشکارسازها) حرارتی، دودی و کانالی:
دتکتورهای سیستم‌های اعلام حریق باید هر شش ماه، یک مرتبه بازرسی شوند و هر سال نیز بایستی عملکرد تمام تجهیزات به همراه یکدیگر بررسی شود تا از کارکرد صحیح کل سیستم، اطمینان حاصل کنیم.
فرآیند تست سیستم‌های اعلام حریق؛
تست اجزای سیستم‌های اعلام حریق تنها به بازرسی دیداری این قطعات محدود نمیشود و مواردی دیگری را نیز شامل می‌گردد. اگر چه برخی از تجهیزات این سیستمها مانند باتری دتکتورها هر شش ماه به بازرسی نیاز پیدا میکنند، اما بازرسی سالانه‌ی بیشتر قطعات برای اطمینان از عملکرد دستگاه کافی خواهد بود. این نکته در جدول 14.4.3.2 استاندارد بین‌المللی NFPA 72 نیز تصریح شده است. البته درست مثل بازرسی‌های دیداری، تست سیستم اعلام حریق نیز متناسب با ضوابط کشوری و محلی و یا شرایط نصب تجهیزات تغییراتی پیدا خواهد کرد.
تست‌های شش‌ماهه و یا سالانه‌ی سیستم‌های اعلام حریق، باید حتما توسط کارشناسان فنی شرکت‌های حفاظت و ایمنی آتش‌نشانی صورت بگیرد، چرا که برای این قبیل تست‌ها نیازمند دانش فنی افراد متخصص برای یافتن عیب‌های احتمالی هستیم.
تست سیستم‌های اعلام حریق شامل موارد زیر می‌شود:
کنترل تجهیزات:
لازم است تا به صورت سالانه سیستم اعلام حریق تست و بررسی شود تا از عملکرد صحیح در ارسال پیام‌های هشدار اطمینان حاصل شود.
کنترل تجهیزات مرتبط با ارسال هشدارهای اخطار:
هشداردهنده‌های صوتی و تصویری نیز باید به منظور برطرف نمودن عیب‌های احتمالی، به صورت سالانه تست و وارسی شوند.
کنترل منبع تغذیه برق پشتیبان:
برای تست این قسمت از سیستم، لازم است تا منبع تغذیه اصلی از برق کشیده شود، تا مشخص شود آیا همچنان برق به سیستم اعلام حریق میرسد یا خیر؟
تجهیزات آغازگر:
تست تجهیزات شروع کننده به این دلیل لازم است که باید مطمئن باشیم، این قسمت، درست به همان صورتی که برنامه‌ریزی شده کار می‌کند و پیام‌ها را نیز به درستی به کنترل پنل ارسال می‌کند. برای کنترل این بخش از سیستم اعلام حریق بایستی از طریق شبیه‌سازی شرایط بروز حریق و انتشار دود در محل، کارآیی سیستم را آزمایش کرد.
تجهیزات ارسال پیام‌های هشدار:
چراغ‌های هشدار و آژیرهای خطر نیز باید بازرسی شوند تا از فعال شدن این اخطارها در زمان بروز خطر اطمینان داشته باشید.
اشتباهات متداولی که ممکن است هنگام تست هفتگی سیستم اعلام حریق اتفاق بیفتد؛
- در دسترس نبودن کلید یا ریست شستی، هنگام تست شستی‌های اعلام حریق؛
- بررسی نکردن شستی اعلام حریق متفاوت در هر هفته؛
- ثبت نکردن تاریخ انجام تست در پرونده‌ی ارزیابی؛
- فراموشی برداشتن کلید تست از محل مورد نظر؛
- روشن کردن دکمه‌ی تخلیه ساختمان به تنهایی برای فعال کردن آلارم دستگاه؛
- عدم دسترسی به باتری‌های پشتیبان دستگاه؛
تعمیر و نگهداری، مکمل تست سیستم‌های اعلام حریق؛
نحوه‌ی تعمیر اجزای سیستم‌های اعلام حریق باید به همان صورتی انجام شود که سازندگان این تجهیزات در راهنمای استفاده از این محصولات تشریح کرده‌اند. البته اینکه هر چند بار در سال برای تعمیر این تجهیزات اقدام می‌کنیم تا حد زیادی به شرایط محیطی که سیستم در آن نصب شده و نوع دستگاه‌های مورد استفاده، باز می‌گردد. تمیز کردن اجزای مختلف سیستم‌های اعلام حریق نیز باید بر مبنای شرایط محیطی این تجهیزات و دستورالعمل‌های تولیدکنندگان این محصولات، برنامه‌ریزی و اجرا شود.
چطور پرونده‌ی کاملی از تست سیستم اعلام حریق گردآوری کنیم؟
تهیه‌ی پرونده‌ی نگهداری ساختمان توسط مسؤول نگهداری ساختمان از جمله الزامات عمومی است که در مبحث بیست و دوم مقررات ملی ساختمان به آن اشاره شده است. ثبت بازرسی‌ها، تست‌ها و تعمیرات سیستم‌های اعلام حریق، بهترین شیوه‌ای است که مستندسازی و ضبط دقیق فعالیت‌های انجام شده را امکان‌پذیر می‌کند. در صورت تهیه‌ی پرونده‌ی نگهداری ساختمان، بایستی آن را در محلی مناسب و نزدیک کنترل پنل سیستم نگهداری کنید تا هنگام مراجعه‌ی کارشناسان فنی برای تست سیستم در دسترس باشد. مواردی که باید حتما در پرونده‌ی نگهداری ساختمان ثبت و ضبط شوند، موضوعات زیر را شامل می‌شوند:
- تاریخ و زمان فعال شدن تمام هشدارهای سیستم چه در شرایط واقعی و چه در هنگام تست؛
- تاریخ و زمان بروز هرکدام از نقص‌های سیستم و نحوه‌ی برطرف کردن هر کدام از این نقص‌ها؛
- تاریخ اجرای هر کدام از تست‌های سیستم؛
- تاریخ انجام سرویس‌های دوره‌ای؛
- تاریخ و زمان قطع ارتباط سیستم؛
- هرگونه تعویض و جابه‌جایی قطعات در سیستم؛
با گنجینه پاوان در ارتباط باشید؛
گنجینه پاوان به عنوان یکی از پیشگامان صنعت ایمنی و تجهیزات آتش‌نشانی، خدمات ویژه‌ای را در قالب تست، راه‌اندازی، نصب و پشتیبانی‌های پس از فروش به مشتریان خود ارائه می‌کند، برای آگاهی از خدمات متنوع گنجینه پاوان در هر کدام از این زمینه‌ها با ما تماس بگیرید و یا اینکه بخش خدمات وبسایت را مطالعه کنید.
