تجهیزات هشدار حریق بخشی از هر سیستم اعلام حریق است که وظیفه آگاه سازی از وقوع حریق را از طریق فعالسازی آلارم های صوتی یا نوری بر عهده دارند. ضوابط ملاک عمل سیستم های کشف و اعلام حریق سازمان آتش نشانی شرایطی را برای طراحی و نصب این تجهیزات مشخص کرده است. از این رو، در این مطلب از مقالات گنجینه پاوان به بررسی ضوابط تجهیزات هشدار حریق بر اساس دستورالعمل سازمان آتش نشانی می پردازیم.
کلیات ضوابط تجهیزات هشدار حریق
- هشدارهای نوری و صوتی متناسب با مشخصه های محیط نصب نظیر شرایط آب و هوایی انتخاب گردد.
- ضروری است از در نظر گرفتن هشدار حریق در دستگاه پله فرار و کابین آسانسور اجتناب گردد.
- صدای هشدار صوتی در ساختمان باید با صدای تولید شده از سایر تجهیزات موجود متفاوت و بلندتر باشد.
- در تمامی کاربری های مورد استفاده توسط افراد ناشنوا، در نظر گرفتن هشدار نوری علاوه بر سایر هشدارهای مورد نیاز، الزامی است.
ضوابط تجهیزات هشدار حریق گفتاری
هشدار گفتاری در ساختمان به هر دو صورت زنده یا پیام ضبط شده با رعایت موارد زیر مورد قبول می باشد.
- تجهیزات کاربری سیستم در مکان که افراد آموزش دیده به طور دائم حضور داشته باشند، در نظر گرفته شود.
- سیستم مجهیز به برق اضطراری باشد.
- شدت صوای سیستم بیش از نویز محیطی در نظر گرفته شود.
- دارای حق تقدم استفاده بر سایر کاربردهای در نظر گرفته برای سیستم پخش پیام باشد.
- در صورت موافقت مقام صاحب صلاحیت قانونی، استفاده از سیستم هشدار گفتاری جهت سایر کاربری ها امکان پذیر است.
- نصب یک عدد هشدار صوتی در محل نصب مرکز کنترل و ارتباط آن از طریق یک مدار جداگانه به مرکز کنترل الزامی است.
- در صورت وجود نویز محیطی بیش از 90dBA، در نظر گرفتن هشدار نوری علاوه بر هشدار صوتی ضروری است.
ضوابط مربوط به سیستم توالی هشدار
بر اساس ضوابط تجهیزات هشدار حریق سازمان آتش نشانی، در صورت وجود سیستم توالی هشدار (Positive alarm sequence) در ساختمان، موارد زیر رعایت گردد:
- سیستم توالی هشدار تنها در صورت فشردن کلید قطه هشدار Silence یا Acknowledged سیستم اعلام حریق توسط اپراتور و ظرف حداکثر 30 ثانیه پس از اعلام حریق توسط مرکز کنترل فعال می گردد.
- در صورت وجود عکس العمل توسط اپراتور ظرف 30 ثانیه پس از اعلام حریق، فعال شدن سیستم توالی هشدار منتفی و سیستم اعلام حریق اجرای برنامه تخلیه اضطراری را به منظور تخلیه ساختمان به طور خودکار انجام و شرایط حریق به مراکز بالادستی نظیر آتش نشانی یا اتاق کنترل اعلام می گردد.
- در صورت فعال شدن سیستم توالی هشدار ظرف 30 ثانیه طبق بند (1)، اپراتور ظرف 3 دقیقه ملزم به بررسی علت هشدار حریق و در صورت عدم وجود حریق، فشردن کلید راه اندازی مجدد می باشد.
- در صورت عدم راه اندازی مجدد سیستم توسط کاربر ظرف 3 دقیقه، آتش سوزی قطعی قلمداد شده و سیستم اعلام حریق اجرای برنامه تخلیه اضطراری را به منظور تخلیه ساختمان به طور خودکار فعال نموده و شرایط حریق به مراکز بالادستی نظیر آتش نشانی و یا اتاق کنترل اعلام می گردد.
- در صورت فعال شدن آشکارساز دوم در حین زمان 3 دقیقه مربوط به بررسی علت اعلام حریق توسط کاربر، سیستم اعلام حریق اجرای برنامه تخلیه اضطراری را به منظور تخلیه ساختمان به طور خودکار فعال نموده و شرایط حریق به مراکز بالادستی نظیر آتش نشانی یا اتاق کنترل اعلام می گردد.
- ضروری است سیستم های دارای توالی هشدار، امکان توقف اجرای مراحل سیستم توالی هشدار و سپس اجرای فوری برنامه تخلیه اضطراری و اعلام شرایط حریق به مراکز بالادستی نظیر آتش نشانی یا اتاق کنترل را در هر زمان دارا باشند.
ضوابط نوع هشدار حریق در کاربری های مختلف
- نوع هشدار حریق در کاربری های مختلف طبق جدول زیر مشخص و سپس مطابق با دستورالعمل های ارائه شده انتخاب و جانمایی می گردد.
- هشدار گفتاری برای کاربری های با گنجایش بیش از 300 نفر در نظر گرفته شود.
- در دستشویی های عمومی، هشدار نوری در نظر گرفته شود.
- بیش از 5000 متر زیربنا و همچنین ساختمان های بلند مرتبه.
- بیش از یک طبقه یا بیش از یک منطقه حریق.
- در بخش مراقبت های ویژه به جای هشدار صوتی از هشدار نوری استفاده گردد.
- برای کاربری با بیش از 2800 متر مربع زیربنا یا بیش از سه طبقه ارتفاع از تراز زمین.
- همه فضاها به جز اتاق ها مجهز به هشدار نوری باشد.
- ساختمان برای سرویس دهی به بیش از 16 نفر.
ضوابط تجهیزات هشدار صوتی حریق
- حداکثر شدت صدای مجاز تولیدی توسط هشدار صوتی در محیط 110dBA می باشد.
- نصب آژیر اعلام حریق به صورت سقفی یا توکار مجاز می باشد.
- به منظور محاسبه ساده افت شدت هشدار صوتی متاثر فاصله از منبع تولید صوت، از روش افت 6dBA نسبت به افزایش دو برابری فاصله از منبع صوت استفاده می گردد. به این شکل که شدت صوت قابل ارائه توسط هشدارهای صوتی نظیر آژیرها توسط سازنده در فاصله معینی از آژیر ارائه می گردد.
به طور مثال: شدت صدای تولیدی یک آژیر مثلا 100dBA@1meter، بنابراین در فاصله دو متری آژیر، شدت صوت برابر با 94dBA، در فاصله 4 متری برابر با 88dBA و در 8 متری برابر با 82dBA و به همین ترتیب محاسبه خواهد شد.
- نویز محیطی حاصل از ریزش آب در حمام، در محاسبات نویز محیط در نظر گرفته نمی شود.
- حداقل ارتفاع نصب آژیر دیواری از کف اتاق 2.3 متر و از سقف حداقل 150 میلی متر می باشد.
- با هدف هماهنگی در محاسبات شدت صوت، افت صدای ناشی از درب های دارای عایق بندی هوا نظیر درب اصلی ورودی آپارتمان 25dBA و درب های بدون عایق بندی هوا نظیر درب اتاق خواب 15dB در نظر گرفته شود. لازم به توضیح است همچنان بهترین روش اندازه گیری افت شدت صدا استفاده از دستگاه ویژه سنجش صوت می باشد.
- جدول زیر نشانگر نویز متوسط محیط در محاسبات شدت هشدار صوتی در ساختمان ها قابل استفاده می باشد با این وجود بهترین حالت جهت طراحی، اندازه گیری نویز محیط توسط دستگاه های مخصوص می باشد.
NFPA72
ضوابط تجهیزات هشدار حریق بر اساس استاندارد NFPA 72 به صورت زیر است:
- در محاسبات مربوط حداکثر نویز محیط، صداهای تکرار شدنی با ماندگاری بیش از 60 ثانیه در نظر گرفته می شود.
- حداقل صدای آژیر در حالت هشدار عمومی برابر با 15dB بیش از متوسط نویز محیطی یا 5dB بیش از حداکثر نویز محیط با ماندگاری بیش از 60 ثانیه، هرکدام بیشتر باشد در نظر گرفته می شود (در مقیاس dBA).
- حداقل صدای آژیر در حالت هشدار خصوصی برابر با 10dB بیش از متوسط نویز محیطی یا 5dB بیش از حداکثر نویز محیط با ماندگاری بیش از 60 ثانیه، هرکدام بیشتر باشد در نظر گرفته می شود (در مقیاس dBA).
- حداقل صدای آژیر در تمامی نقاط اتاق خواب برابر با 15dB بیش از متوسط نویز محلی یا 5dB بیش از حداکثر نویز محیط با ماندگاری بیش از 60 ثانیه، هرکدام بیشتر و با در نظر گرفتن حداقل شدت صدای 75dB (در مقیاس dBA).
استاندارد BS5839
- حداقل شدت صدای هشدار صوتی برابر با 65dBA، در نظر گرفته می شود.
- برای کاربری نظیر دستگاه پله، اتاق با مساحت کمتر از 60 متر مربع و نقاطی با دسترسی محدود، شدت صوت حداقل 60dBA مورد قبول می باشد.
- در محیط هایی دارای نویز محیطی با بیش از 60dBA با ماندگاری بیش از 30 ثانیه، حداقل شدت صوت هشدار صوتی مورد نیاز برابر یا بیش از 5dBA بیشتر از نویز محیط در نظر گرفته شود.
- حداقل صدای آژیر در تمامی نقاط اتاق خواب 75dB می باشد.
ضوابط تجهیزات هشدار حریق نوری
- حداکثر شدت نور آلارم نوری 1000cd می باشد.
- حداکثر سرعت خاموش و روشن شدن (فلاش) در فلاشر اعلام حریق 2 بار در ثانیه و حداقل آن یک بار در ثانیه می باشد.
- حداقل ارتفاع نصب هشدار نوری دیواری، 2 متر و حداکثر 2.44 کتر از کف اتاق می باشد و در صورتی که ارتفاع اتاق کمتر از حداقل ارتفاع مجاز می باشد، هشدار نوری در فاصله 150 میلی متری سقف نصب گردد.
- با توجه به وجود هشدارهای نوری در دو نوع مخصوص نصب سقفی و دیواری، ضروری است جانمایی در حالت هشدارعمومی طبق جداول زیر انجام گردد.
توضیح:
جدول جانمایی هشدار نوری از نوع نصب دیواری، بر اساس جانمایی هشدار نوری در فاصله مساوی از دو سمت (وسط) دیوار تنظیم گردیده است؛ لذا در صورت جانمایی در محلی غیر از وسط دیوار، در اتاق های مربع شکل و یا جانمایی در اتاق های غیر مربع شکل، جانمایی بر مبنای فاصله از دورترین دیوار مقابل یا دو برابر فاصله از دورترین دیوار مجاور هر کدام بیشتر بود طبق جدول انجام گردد.
- در اتاق های غیر مربع شکل، جانمایی به دو صورت زیر انجام می گردد:
- در نظر گرفتن اتاق به صورت مربع با فر برابری اضلاع به ابعاد بزرگترین ضلع اتاق و سپس استفاده از جدول.
- تقسیم اتاق به قسمت های مربع شکل کوچک و جانمایی هشدار نوری برای هر یک از مربع ها.
- در صورت وجود اتاق با ارتفاع بیش از 9.1 متر ضروری است هشدار نوری از نوع سقفی در ارتفاع کمتر از 9.1 متری نصب، و یا از انواع نصب دیواری استفاده گردد.
- هشدار نوری سقفی و دیواری به گونه ای جانمایی گردد که قابل دید از تمامی نقاط اتاق باشد.
- جدول نصب هشدار نوری سقفی بر اساس جانمایی درمرکز اتاق مربع شکل تنظیم گشته است؛ لذا در صورت وجود اتاق غیر مربع یا جانمایی در محلی به غیر ازمربع اتاق، ضروری است ابعاد اتاق بر اساس دو برابر فاصله محل هشدار نوری از دورترین دیوار محاسبه و سپس از جدول استفاده گردد.
ضوابط تجهیزات هشدار حریق نوری در راهروها
- جانمایی هشدار نوری حریق در راهروها با عرض حداکثر 6.1 متر با رعایت موارد زیر طبق جدول جانمایی اتاق و برای راهروهای عریض تر طبق جداول جانمایی در اتاق انجام گردد:
- حداقل نور هشدار نوری در راهرو 15cd می باشد.
- حداکثر فاصله جانمایی هشدار نوری از انتهای راهرو 4.6 متر می باشد.
- حداکثر فاصله هشدارهای نوری از هم 30.5 متر در نظر گرفته شود.
- استفاده از انواع هشدار نوری با نصب سقفی و دیواری مجاز می باشد.
- در صورت وجود موانع دید مستقیم نظیر درب، یا تغییر ارتفاع راهرو، در قسمت به عنوان یک بخش جداگانه در نظر گرفته شود.
- هشدار نوری دیواری مجاز به جانمایی روی دیوار انتهای راهرو یا دیوارهای جنبی راهرو می باشد.
ضوابط جانمایی هشدار نوری در اتاق خواب
- جانمایی هشدار نوری در اتاق خواب با رعایت موارد زیر انجام گیرد:
- استفاده از هشدارهای نوری جانمایی شده در دتکتورها مجاز می باشد.
- در صورت قرارگیری هشدار نوری در فاصله کمتر از 60 سانتی متری سقف، ضروری است از فلاشر اعلام حریق با شدت نور حداقل 177cd استفاده شود.
- در صورت قرارگیری هشدار نوری درفاصله برابر با بیش از 60 سانتی متری سقف، استفاده از هشدار نوری با شدت نور حداقل 110cd مجاز می باشد.
- در صورت جانمایی هشدار نوری در اتاق با ابعاد بیش از 4.9 متر، هشدار نوری در فاصله حداکثر 4.9 متر از بالشت تخت خواب جانمایی گردد.
گنجینه پاوان، ارائه دهنده خدمات تامین، مشاوره، نصب و اجرای سیستم های کشف و اعلام حریق
شرکت گنجینه پاوان به عنوان شرکت مشاور ایمنی و آتش نشانی عضو وندور لیست سازمان آتش نشانی استان تهران به ارائه انواع خدمات طراحی، تامین، آموزش، مشاوره، نصب و اجرا، تعمیر و نگهداری در حوزه سیستم اعلام حریق، سیستم اطفا حریق، سیستم F&G و تجیهزات ایمنی صنعتی و حفاظت فردی می پردازد.
برای دریافت مشاوره رایگان و کسب اطلاعات تکمیلی با کارشناسان ما در گنجینه پاوان تماس حاصل فرمایید.
