سیم کشی اعلام حریق

سیم کشی اعلام حریق یکی از مهم‌ترین مراحل در نصب و راه‌اندازی سیستم‌های ایمنی است. این سیستم‌ها به منظور محافظت از جان و مال انسان‌ها طراحی شده‌اند و باید به درستی و مطابق با استانداردها اجرا شوند. بخشی از نصب سیستم اعلام حریق، سیم کشی مدارها و تجهیزات آن است. سیم کشی اعلام حریق نیازمند آشنایی با مدارها و مسیرهای ارتباطی سیستم کشف و اعلان حریق است. زیرا با توجه به شرایط، انواع مختلفی از مدارها و مسیرهای ارتباطی وجود دارد. انواع مدارها یا مسیرهای سیستم اعلام حریق دارای یک طبقه بندی خاص است که اصطلاحا به آنها «کلاس مدار» یا کلاس مسیر ارتباطی گفته می شود. در مقاله کلاس مدارها و مسیرهای ارتباطی در سیستم اعلام حریق به آنها می پردازیم. اما در این مطلب از مقالات گنجینه پاوان قصد داریم به سیم کشی انواع سیستم های اعلام حریق بپردازیم.

 

مقدمه‌ای بر سیستم‌های اعلام حریق

سیستم‌های اعلام حریق به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: سیستم‌های متعارف و سیستم‌های آدرس‌پذیر. هر کدام از این سیستم‌ها دارای مزایا و معایب خاص خود هستند و بر اساس نوع ساختمان و نیازهای ایمنی، باید انتخاب شوند.

سیستم‌های متعارف

در سیستم‌های متعارف، تمامی دستگاه‌های موجود در یک منطقه به یک مدار خاص متصل هستند. این سیستم‌ها ساده‌تر و اقتصادی‌تر هستند و برای ساختمان‌های کوچک و متوسط مناسب‌اند.

سیستم‌های آدرس‌پذیر

سیستم‌های آدرس‌پذیر پیشرفته‌تر بوده و امکان شناسایی دقیق محل وقوع حریق را فراهم می‌کنند. در این سیستم‌ها، هر دستگاه دارای یک آدرس منحصر به فرد است که به پنل مرکزی ارسال می‌شود. این ویژگی موجب پاسخ سریع‌تر و دقت بیشتر در اعلام حریق می‌شود.

اهمیت استانداردهای سیم کشی اعلام حریق

انتخاب و اجرای صحیح کابل‌ها و سیم‌ها در سیم کشی اعلام حریق از اهمیت بسیاری برخوردار است. استفاده از کابل‌های با کیفیت و مطابق با استانداردها، اطمینان از عملکرد صحیح سیستم در هنگام وقوع حادثه را تضمین می‌کند.

کابل‌های یکبار مصرف و پایدار

کابل‌های مورد استفاده در سیم‌کشی اعلام حریق به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• کابل‌های یکبار مصرف: این کابل‌ها پس از وقوع حریق دیگر قابل استفاده نخواهند بود.
• کابل‌های پایدار: این کابل‌ها پس از وقوع حریق همچنان قابلیت استفاده دارند و معمولاً برای اتصال آژیرها و چراغ‌ها به کار می‌روند.

محافظت از کابل‌ها

برای افزایش دوام کابل‌ها و جلوگیری از آسیب‌های احتمالی، از محافظ‌هایی مانند لوله‌های فولادی یا PVC استفاده می‌شود. این لوله‌ها کابل‌ها را از خطرات مکانیکی و جوندگان محافظت می‌کنند.

 

اجزا	نوع سیم‌کشی	مشخصات کابل	حفاظت
کنترل پنل	مدار اختصاصی	کابل مقاوم در برابر حریق	لوله فلزی
دتکتور دود	سیم‌کشی زون	کابل مقاوم در برابر حریق	لوله PVC
شستی اعلام حریق	سیم‌کشی موازی	کابل استاندارد	نصب سطحی
آژیرها	سیم‌کشی لوپ (آدرس‌پذیر)	کابل مقاوم در برابر حریق	لوله فلزی

 

راهنمای قدم به قدم سیم کشی اعلام حریق

در ادامه به توضیح مراحل مختلف سیم کشی سیستم‌های اعلام حریق می‌پردازیم. این مراحل شامل برنامه‌ریزی، نصب و راه‌اندازی، و تست نهایی سیستم است.

مرحله 1: برنامه‌ریزی سیم کشی

قبل از شروع به سیم کشی، باید نقشه کاملی از ساختمان و محل‌های نصب تجهیزات تهیه شود. در این نقشه باید مکان‌های نصب دتکتورها، شستی‌ها، آژیرها و پنل مرکزی مشخص شوند.

مرحله 2: نصب کابل‌ها

نصب کابل‌ها باید با دقت و مطابق با نقشه انجام شود. در این مرحله، باید از کابل‌های استاندارد استفاده شود و کابل‌ها به درستی در مکان‌های تعیین شده قرار گیرند.

مرحله 3: نصب دستگاه‌ها

پس از نصب کابل‌ها، دستگاه‌های اعلام حریق مانند دتکتورها و شستی‌ها نصب می‌شوند. این دستگاه‌ها باید به درستی به کابل‌ها متصل شده و طبق استانداردهای مربوطه نصب شوند.

مرحله 4: تست و ارزیابی سیستم

پس از اتمام سیم کشی و نصب دستگاه‌ها، سیستم باید مورد تست و ارزیابی قرار گیرد. در این مرحله، تمامی دستگاه‌ها و اتصالات باید بررسی شده و از عملکرد صحیح آنها اطمینان حاصل شود. تست سیستم شامل تست دتکتورها، آژیرها و پنل مرکزی است.

 سیم کشی سیستم اعلام حریق متعارفی

در یک سیستم اعلام حریق متعارفی، تمامی دستگاه ها مانند آشکارسازها، آژیرها و شستی ها به جای سیم مشترک، از طریق سیم یا کابل جداگانه به صفحه کنترل متصل می شوند. به عبارت دیگر، سر اول سیم به دتکتورها و سر دوم به کنترل پنل متصل می شود.

در یک سیستم اعلام حریق متعارفی، آشکارسازها، آژیرها و نقاط تماس نصب می‌ شوند و به زون های مختلفی تقسیم می ‌شوند، مثلا زون 1 برای زیرزمین، زون 2 برای طبقه همکف، زون 3 برای طبقه اول و غیره. به این ترتیب، فعال شدن هشداردهنده هر زون به این معنی است که آتش سوزی در محدوده آن زون رخ داده است اما تعیین محل دقیق آن مقدور نیست. از طرف دیگر، بدیهی است که هرچه تعداد زون ها بیشتر شود، دقت تشخیص محل حریق بیشتر خواهد شد.

بنابراین مکان بسیار دقیق حریق را نمی توان به راحتی در یک سیستم اعلام حریق متعارفی در مقایسه با سیستم اعلام حریق آدرس پذیر پیدا کرد. از آنجایی که کنترل پنل به شما اجازه نمی دهد مکان دقیق هر دستگاه را مشخص کنید یا اینکه کدام دستگاه راه اندازی شده است، بلکه فقط مکان زون را با متن، نشانگر لامپ یا هر دو در مواقع اضطراری نشان می دهد.

 

مدار سیستم متعارفی 

 

مدار سیستم اعلام حریق متعارفی به صورت شعاعی و خطی است و سیم کشی اعلام حریق متعارفی در یک پیکربندی مدار سری نصب می شود، جایی که هر دستگاه به ترتیب در امتداد لوپ متصل می شود. این بدان معنی است که اگر یک دستگاه فعال شود، پانل هشدار و سایر دستگاه های متصل به لوپ را فعال می کند.

 

سیم کشی سیستم اعلام حریق آدرس پذیر

در یک سیستم اعلام حریق آدرس پذیر، تمام دستگاه ها مانند دتکتورها، شستی ها و زنگ های هشدار به صورت یک سیستم حلقه ای به کنترل پنل آدرس پذیر آتش نشانی متصل می شوند و هر دستگاه دارای یک آدرس (برای اطلاع از موقعیت خود) است. به این ترتیب، پیدا کردن محل دقیق دستگاهی که در مدار متصل راه اندازی شده است بسیار آسان است.

ایده اصلی پشت سیستم حلقوی این است که در صورت خطای اتصال کوتاه، تنها بخش کوچکی از سیستم تحت تأثیر قرار می‌گیرد در حالی که بقیه با کمک ماژول جداسازی متصل به حلقه به درستی کار می‌کنند. در یک لوپ، حداکثر 99 دستگاه ممکن است متصل شود و بسته به توانایی سیستم پانل کنترل آتش، تا 3.3 کیلومتر قابل گسترش است.

هدف اصلی سیستم آدرس پذیر مانند سیستم متعارفی است که انتظار می رود اتصال سیم کشی و سوئیچ های DIP (بسته درون خطی دوگانه) برای یک آدرس یا مجموعه ای از آدرس که محل دقیق مولفه فعال شده را روی صفحه کنترل پنل اصلی نشان می دهد. سیستم آدرس پذیر در مقایسه با سیستم های متعارف دقیق تر اما پرهزینه است.

 

مدار سیستم آدرس پذیر

 

روش سیم کشی در یک سیستم اعلام حریق آدرس پذیر معمولاً شامل اجرای یک جفت سیم حلقوی از پانل کنترل به هر دستگاه یا ماژول آدرس پذیر در سیستم است. این روش سیم کشی امکان ارتباط بین کنترل پنل و دستگاه ها یا ماژول های جداگانه را فراهم می کند.

علاوه بر صفحه کنترل اصلی، سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر ممکن است دارای پانل های ثانویه یا اعلام کننده های راه دور نیز باشند که در مناطق مختلف ساختمان قرار دارند. این پنل‌ها معمولاً با استفاده از سیم ‌کشی ارتباطی به صفحه کنترل اصلی متصل می ‌شوند، مشابه سیم ‌کشی که برای هر دستگاه استفاده می‌ شود.

توجه به این نکته مهم است که روش سیم کشی خاص و الزامات ممکن است بسته به سازنده و مدل سیستم اعلام حریق آدرس پذیر متفاوت باشد. برای اطمینان از انطباق و نصب صحیح، همیشه دستورالعمل‌ های نصب سازنده و ضوابط ملاک عمل آتش نشانی را در نظر بگیرید.

 

سیم کشی سیستم اعلام حریق هوشمند

در یک سیستم اعلام حریق هوشمند، هر دستگاه توانایی تجزیه و تحلیل محیط اطراف خود را دارد و با پانل کنترل مرکزی ارتباط برقرار می کند تا در صورت بروز خطا، آتش سوزی یا نیاز به تمیز کردن یا نگهداری برنامه ریزی شده آشکارسازها، اقدامات بعدی را انجام دهد.

در مقایسه با سیستم های اعلام حریق سنتی، آنها فقط یک سیگنال اطلاعاتی ارائه می دهند، یعنی مهم نیست که آتش سوزی باشد یا سایر عدم قطعیت ها مانند خطا، دما، ذرات دود یا فشار هوا و غیره، سیستم هشدار را که در نظر گرفته شده است راه اندازی می کند.

همانند سیستم آدرس پذیر، دستگاه ها به صورت حلقه ای در سیستم هوشمند متصل می شوند که در سیستم های دو، چهار و هشت لوپ موجود است. یک لوپ را می توان تا 3.3 کیلومتر گسترش داد و تا 99 دستگاه (مانند صداگیر، آشکارساز و نقاط تماس) را می توان در یک لوپ متصل کرد. به این ترتیب، می توان یک منطقه بزرگ را از طریق یک پنل مرکزی، کنترل و نظارت کرد.

 

مدار سیستم هوشمند

 

هدف اصلی سیستم اعلام حریق هوشمند جلوگیری از وقوع آلارم های کاذب است که به دلیل سنسورهای با دقت بالا با سیستم کامپیوتری و الگوریتم های گنجانده شده نیاز به پیچیدگی بیشتری دارد. به این ترتیب، در مقایسه با سیستم ‌های تشخیص حریق متعارفی و آدرس ‌پذیر سنتی، پیچیده‌ تر و گران ‌تر است.

 

آیا سیستم وایرلس هم نیاز به سیم کشی دارد؟

در یک سیستم اعلام حریق وایرلس یا بی سیم، تمام دتکتورها و دستگاه های مرتبط از راه دور از طریق ارتباط رادیویی به پانل کنترل آتش به هم متصل می شوند. با این حال، در سیستم بی سیم، سیم و کابل نیز وجود دارد، یعنی سیستم بی سیم اصلا بی سیم نیست!

در سیستم اعلام حریق بی سیم، یک سیگنال رادیویی از دتکتور (مانند آشکارساز حرارت) یا شستی اعلام حریق به سیستم اعلام حریق مرکزی ارسال می شود تا مدار هشدار را فعال کند.

با اینکه سیستم تشخیص حریق وایرلس به دلیل کاهش هزینه های کارگری و سیم کشی کابل با نصب سریع و بدون خاموش کردن مناطق ساختمان برای ساعت ها، هزینه کمتری دارد، اما در صورت نیاز تعویض و تعمیر هزینه باتری و سخت افزار آن بسیار گران تر است.

 

مدار سیستم وایرلس

 

سیستم های اعلام حریق بی سیم ممکن است از سیم کشی برای اجزای خاصی که نیاز به اتصال فیزیکی دارند استفاده کنند. به عنوان مثال، صفحه کنترل ممکن است به یک منبع برق محلی متصل شده و با استفاده از اترنت یا کابل های شبکه دیگر به یک سیستم نظارت خارجی متصل شود.

سیستم اعلام حریق وایرلس بر ارتباط بی ‌سیم بین دستگاه ‌ها تمرکز می‌کند و نیاز به سیم‌ کشی گسترده را کاهش می ‌دهد و امکان نصب و گسترش انعطاف ‌پذیرتر سیستم را فراهم نماید.

نکات کلیدی و اشتباهات رایج در سیم کشی اعلام حریق

در هنگام سیم کشی سیستم‌های اعلام حریق، باید به نکات مهمی توجه کرد تا از بروز مشکلات در آینده جلوگیری شود.

اجتناب از انشعاب‌گیری غیرمجاز

یکی از اشتباهات رایج در سیم کشی اعلام حریق، گرفتن انشعاب‌های غیرمجاز از مسیر سیم‌کشی است. این کار خلاف قوانین و استانداردها بوده و ممکن است موجب اختلال در عملکرد سیستم شود.

جداسازی کابل‌های سیستم اعلام حریق

کابل‌های سیستم اعلام حریق باید از کابل‌های دیگر جدا قرار گیرند تا از تداخل و اختلال در عملکرد آنها جلوگیری شود. این جداسازی می‌تواند به صورت نصب توکار کابل‌ها زیر دیوارها یا استفاده از لوله‌های محافظ انجام شود.

دیاگرام سیستم سیم‌کشی اعلام حریق

این دیاگرام نحوه سیم‌کشی یک سیستم اعلام حریق معمولی را نشان می‌دهد که شامل هر دو پیکربندی سیستم‌های متعارف و آدرس‌پذیر است.

1. پنل کنترل (Control Panel): این بخش مرکز اصلی سیستم اعلام حریق است که تمام اتصالات از آن شروع می‌شود. این پنل وظیفه کنترل و نظارت بر کل سیستم را بر عهده دارد.

2. منبع تغذیه (Power Supply): منبع تغذیه به پنل کنترل متصل است و تضمین می‌کند که سیستم همواره فعال بماند. در صورت قطع برق، یک باتری پشتیبان نیز به سیستم متصل می‌شود تا سیستم همچنان به کار خود ادامه دهد.

3. دتکتورهای دود (Smoke Detectors): این دتکتورها به صورت استراتژیک در سراسر ساختمان نصب شده‌اند. در سیستم‌های متعارف، آنها به صورت سری در هر زون متصل می‌شوند، در حالی که در سیستم‌های آدرس‌پذیر، به صورت لوپ متصل هستند.

4. شستی‌های اعلام حریق (Manual Call Points): این شستی‌ها در نقاط خروجی استراتژیک نصب شده‌اند. بسته به نوع سیستم، ممکن است به صورت سری یا موازی سیم‌کشی شوند.

5. آژیرها (آلارم‌ها) (Alarms/Sirens): این دستگاه‌ها به ساکنین در مورد وجود حریق هشدار می‌دهند. در سیستم‌های متعارف، آنها در مدارهای موازی در هر زون سیم‌کشی می‌شوند. در سیستم‌های آدرس‌پذیر، آنها بخشی از لوپ هستند.

6. باتری پشتیبان (Backup Battery): این باتری به پنل کنترل متصل است تا در صورت قطع برق، سیستم همچنان به کار خود ادامه دهد.

7. سیستم متعارف در مقابل سیستم آدرس‌پذیر (Conventional vs. Addressable System):

   • در سیستم‌های متعارف، هر زون دارای یک مدار جداگانه است که دتکتورها و آژیرها به صورت سری در آن متصل می‌شوند.
   • در سیستم‌های آدرس‌پذیر، همه دستگاه‌ها به صورت لوپ متصل هستند و هر دستگاه دارای یک آدرس منحصربه‌فرد است که امکان شناسایی دقیق دستگاه در حالت هشدار یا خطا را فراهم می‌کند.

این دیاگرام نشان‌دهنده نیاز به استفاده از کابل‌های مقاوم در برابر حریق و زمین کردن مناسب برای اطمینان از ایمنی و قابلیت اطمینان سیستم است. دیاگرام جریان اتصالات و نحوه یکپارچه‌سازی اجزای مختلف در سیستم را نشان می‌دهد که پوشش جامع و کارایی سیستم را تضمین می‌کند.

 

سیستم‌های اعلام حریق آدرس پذیر

سیم کشی سیستم‌های اعلام حریق آدرس‌پذیر به دلیل پیچیدگی‌های بیشتری که دارند، باید با دقت و توسط افراد متخصص انجام شود. در این سیستم‌ها، تمامی سنسورها به یک لوپ متصل می‌شوند که در نهایت به پنل مرکزی باز می‌گردد.

مزایای سیستم‌های آدرس پذیر

• شناسایی دقیق محل حریق: هر سنسور دارای آدرس مشخصی است که مکان دقیق حریق را نشان می‌دهد.
• پاسخ سریع‌تر: این سیستم‌ها امکان پاسخ سریع‌تر به حوادث را فراهم می‌کنند.
• عیب‌یابی آسان‌تر: در صورت بروز مشکل، مکان دقیق دستگاه معیوب به سرعت شناسایی می‌شود.

 

جمع بندی

سیم کشی اعلام حریق یکی از مهم‌ترین مراحل در نصب سیستم‌های ایمنی است و باید با دقت و مطابق با استانداردهای مربوطه انجام شود. انتخاب صحیح کابل‌ها، نصب دقیق دستگاه‌ها، و انجام تست‌های نهایی، از عوامل کلیدی در عملکرد صحیح این سیستم‌ها هستند. با رعایت این نکات و استفاده از تجهیزات با کیفیت، می‌توان اطمینان حاصل کرد که سیستم اعلام حریق در مواقع ضروری به درستی عمل خواهد کرد و جان و مال افراد را حفظ خواهد نمود.

 

توصیه های نهایی

سیستم های اعلام حریق معمولاً به مواد سیم کشی خاصی نیاز دارند که در برابر آتش مقاوم بوده و برای نصب مورد نظر مناسب باشند. استفاده از نوع اشتباه سیم کشی می تواند یکپارچگی سیستم را به خطر بیندازد و به طور بالقوه منجر به خرابی در مواقع اضطراری شود. همچنین هر مارک و مدل سیستم اعلام حریق ممکن است الزامات سیم کشی خاصی داشته باشد.

برای به حداقل رساندن خطر تداخل الکتریکی یا هشدارهای کاذب، سیم کشی سیستم اعلام حریق باید جدا از خطوط برق باشد. این جداسازی کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که نوسانات یا نوسانات برق باعث اختلال در عملکرد سیستم اعلام حریق نمی شود.

باید توجه داشت که سیم کشی اعلام حریق باید توسط شرکت های ایمنی و آتش نشانی مورد تایید سازمان آتش نشانی و افراد مجاز انجام گردد. گنجینه پاوان به عنوان شرکت مشاور آتش نشانی عضو وندور لیست سازمان آتش نشانی انواع خدمات طراحی، نصب و راه اندازی و تعمیر و نگهداری سیستم های اعلام و اطفا حریق را ارائه می نماید.

جهت دریافت مشاوره رایگان و کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما در گنجینه پاوان تماس حاصل فرمایید.

 

پرسش‌های متداول درباره سیم کشی اعلام حریق

1. کدام نوع سیستم اعلام حریق برای ساختمان‌های بزرگ مناسب‌تر است؟

   • سیستم‌های آدرس‌پذیر به دلیل امکان شناسایی دقیق محل حریق و کارایی بالاتر، برای ساختمان‌های بزرگ و پیچیده مناسب‌تر هستند.

2. آیا می‌توان کابل‌های سیستم اعلام حریق را به صورت مشترک با کابل‌های دیگر سیم‌کشی ساختمان نصب کرد؟

   • خیر، کابل‌های سیستم اعلام حریق باید از کابل‌های دیگر جدا قرار گیرند تا از تداخل و اختلال در عملکرد آنها جلوگیری شود.

3. چگونه می‌توان از سلامت کابل‌های سیم‌کشی اطمینان حاصل کرد؟

   • استفاده از اهم‌متر و انجام تست‌های منظم می‌تواند سلامت کابل‌ها را تضمین کند.

4. آیا امکان استفاده مجدد از کابل‌های سیستم اعلام حریق پس از وقوع حریق وجود دارد؟

   • بستگی به نوع کابل دارد. برخی کابل‌ها یکبار مصرف بوده و پس از وقوع حریق قابل استفاده مجدد نیستند.

5. چگونه می‌توان از کابل‌های سیستم اعلام حریق در برابر آسیب‌های مکانیکی محافظت کرد؟

   • استفاده از لوله‌های فولادی یا PVC می‌تواند کابل‌ها را از آسیب‌های مکانیکی و خطرات دیگر محافظت کند.

6. آیا نصب سیستم‌های اعلام حریق نیاز به مجوز خاصی دارد؟

   • بله، نصب این سیستم‌ها باید توسط افراد متخصص و مطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی انجام شود.