بیشتر حوادثی که در محیط های صنعتی رخ می دهد مربوط به آتش سوزی ناشی از سوختن یا انفجار مواد بسیار مشتعل است. هنگام کار با این مواد بهتر است با خواص و ویژگی های آن آشنا شویم تا در صورت بروز خطا بتوان بهتر عمل کرد. آتش سوزی های ناشی از مایعات قابل قابل اشتعال آتش سوزی سطحی سوز گفته می شود.
شناخت ویژگی های مرتبط با اشتعال و احتراق مواد در صنعت ایمنی، اعلام حریق و آتش نشانی بسیار حایز اهمیت است. از این رو، در مطلب فلش پوینت چیست و چه اهمیتی در صنایع دارد؟ به تعریف دمای اشتعال یا فلش پوینت (flash point) یا نقطه اشتعال و اصطلاحات مشابه آن مثل دمای احتراق یا نقطه آتش (fire point) و همچنین دمای خود اشتعال یا دمای اشتعال خودکار (Autoignition Temperature) پرداختیم. در این مطلب از مقالات گنجینه پاوان می خواهیم لیستی از نقطه اشتعال یا فلش پوینت مایعات قابل اشتعال ارائه دهیم.
چه مایعاتی قابل اشتعال هستند؟
مایع قابل اشتعال (flammable liquid) مایعی است که می تواند به راحتی در هوا در دمای محیط مشتعل شود. یعنی چنین مایعی دارای نقطه اشتعال در دماهای آستانه اسمی یا کمتر از آن است که توسط تعدادی از سازمان های استاندارد ملی و بین المللی تعریف گردیده است.
دمای آستانه تجهیزات چیست؟
دمای آستانه (threshold temperature) یک دستگاه عبارت از حداکثر دمای کارکرد عادی آن است. به این معنی که دستگاه در این دما به کارکرد عادی خود ادامه می دهد اما در دمای بالاتر از آن دیگر کار نخواهد کرد. بنابراین، وجود مایعات قابل اشتعال در اطراف تجهیزات با فلش پوینت کمتر از دمای آستانه، می تواند منجر به اشتعال و یا انفجار گردد. به همین دلیل، برای طراحی و نصب سیستم پایش گاز و آتش F&G System بویژه در صنایعی چون نفت، گاز و پتروشیمی و پالایشگاه ها که مایعات قابل اشتعال به وفور در آنها استفاده می گردد، شناخت نقطه اشتعال این مایعات از اهمیت بالایی برخوردار است.
تعریف مایعات قابل اشتعال و مایعات قابل احتراق
اداره ایمنی و بهداشت شغلی (OSHA) وزارت کار ایالات متحده، مایعی را در صورتی که نقطه اشتعال آن 199.4 درجه فارنهایت (93 درجه سانتیگراد) یا کمتر از آن باشد، قابل اشتعال تعریف می کند.
قبل از تطبیق مقررات با سیستم هماهنگ جهانی طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی (GHS) در سال 2012، OSHA مایعات قابل اشتعال را مایعاتی با نقطه اشتعال زیر 100 درجه فارنهایت (37.8 درجه سانتیگراد) در نظر گرفت.
آنهایی که نقطه اشتعال بالای 100 درجه فارنهایت و کمتر از 200 درجه فارنهایت (93.3 درجه سانتیگراد) داشتند به عنوان مایعات قابل احتراق (combustible liquids) طبقه بندی شدند.
در ادامه نقطه اشتعال یا فلش پوینت مایعات قابل اشتعال را در محدوده های دمایی مختلف مورد بررسی قرار می دهیم.
فلش پوینت مایعات قابل اشتعال در محدوده منفی
هنگامی که با مایعات قابل اشتعال با نقطه اشتعال کمتر از صفر درجه سانتیگراد سروکار دارید، باید با احتیاط بسیار با آنها رفتار کنید چون این مایعات در هر دمایی می توانند مشتعل شوند. بنابراین، برای جلوگیری از خطر آتش سوزی و انفجار در محل کار، مایعات قابل اشتعال با نقطه اشتعال کمتر از صفر درجه سانتیگراد به طور کلی باید در محیطی امن و با دمای کنترل شده نگهداری شوند.
نقطه اشتعال بنزین
از آنجایی که بنزین (Petrol) دارای نقطه اشتعال 43- درجه سانتیگراد است، هنگام نگهداری این مایع قابل اشتعال باید دقت زیادی کرد. به همین دلیل، برخی الزامات کلی برای ذخیره سازی ایمن بنزین تعیین گردیده است تا بتوانید خطرات مرتبط را به حداقل برسانید.
اولا، بنزین را در ساختمانی دور از محل سکونت یا محل کسب و کار اصلی خود ذخیره کنید. ثانیا، آن را در یک ظرف نگهداری مواد شیمیایی یا کابینت ایمنی نگهداری مایعات قابل اشتعال قفل کنید تا کسی بدون اطلاع قبلی شما نتواند به آن دسترسی داشته باشد. ثالثا، اگر در حال انتقال بنزین از باک به وسیله نقلیه هستید، همیشه این کار را در محیط باز و بدون احتمال وجود جرقه و اتصالات الکتریکی انجام دهید.
در صنعت نفت و پالایشگاه ها وجود این نوع مایعات قابل اشتعال با فلش پوینت پایین، نصب سیستم پایش شعله و گاز F&G حیاتی است. همچنین نصب سیستم اطفای حریق به عنوان مکمل سیستم های تشخیصی برای پیشگیری و کنترل حریق احتمالی ضروری است.
نقطه اشتعال استون
استون (Acetone) نمونه دیگری از مایعات قابل اشتعال با نقطه اشتعال بسیار پایین در 20- درجه سانتیگراد است. بنابراین، بالاتر از این دما، فقط 2.5 درصد استون موجود در هوا می تواند باعث انفجار شود.
استون باید در محیطی با دمای تحت کنترل نگهداری شود. ظروف فلزی یا شیشه ای برای نگهداری استون ایده آل هستند، با این حال، اگر پلاستیک را انتخاب می کنید، مطمئن شوید که یک ظرف پلی اتیلن با چگالی کم (LDPE) را برای نگهداری طولانی مدت انتخاب می کنید.
نقطه اشتعال بنزن
نقطه اشتعال بنزن (Benzene) در دمای 12- درجه سانتی گراد قرار دارد، بنابراین به عنوان یک مایع بسیار قابل اشتعال در نظر گرفته می شود. این ماده باید در مکانی خشک و خنک با دسترسی مناسب به تهویه نگهداری شود.
استنشاق دود بنزن با اختلالات خونی مانند کم خونی و لوسمی مرتبط است. به همین دلیل، سازمان ها باید مراقب ذخیره سازی مناسب آن باشند، زیرا قرار گرفتن طولانی مدت در معرض بنزن می تواند منجر به مشکلات سلامتی مزمن شود. کارشناسان توصیه می کنند که بنزن را در یک کابینت ایمنی نگهداری مایعات قابل اشتعال که مطابق با AS1940-2017 (استاندارد استرالیایی حمل و نگهداری مایعات قابل اشتعال) است، ذخیره نمایید.
نمونه هایی از فلش پوینت مایعات قابل اشتعال نزدیک به دمای اتاق
در مورد برخی مواد، فلش پوینت مایعات قابل اشتعال در محدوده دمای معمولی قرار دارد.
نقطه اشتعال اتانول
نقطه اشتعال اتانول (Ethanol) 16.6 درجه سانتیگراد است که احتمالا کمی کمتر از دمای اتاق است. پس فقط زمانی از اتانول استفاده کنید که محیط شما دارای تهویه مناسب باشد. این ماده را در جای خشک و خنک نگهداری کنید و مطمئن شوید که در صورت نشت بخار اتانول، آن قسمت نیز دارای تهویه مناسب باشد.
نقطه اشتعال متانول
متانول (Methanol) دارای نقطه اشتعالی است که بین 11 تا 12 درجه سانتیگراد قرار دارد. متانول را در جایی خنک و خشک و دور از تجهیزات الکتریکی نگهداری کنید. همچنین حتما روی آن برچسب “سمی و قابل اشتعال” نصب گردد.
نقطه اشتعال نفت سفید
نقطه اشتعال نفت سفید (Kerosene) دقیقا روی مرز سوخت های قابل اشتعال در دمای 38 درجه سانتیگراد قرار دارد.
نفت سفید برای سهولت در شناسایی باید در یک ظرف پلاستیکی آبی نگهداری شود. ظروف باید همیشه تمیز و محکم بسته شوند. نفت سفید را نباید در ظروف فلزی نگهداری کرد زیرا می تواند باعث آلودگی ماده شود.
فلش پوینت مایعات قابل اشتعال در محوده دماهای بالا
برخی مایعات پرکاربرد نیز نقاط اشتعالی بالاتر از دماهای عادی دارند.
نقطه اشتعال گازوئیل
از 52 درجه تا 96 درجه، نقطه اشتعال دیزل (Diesel) یا گاز نفت یا گازوئیل (Gas Oil) به اندازه‌ای بالا لحاظ می‌شود که در بیشتر محیط‌ها غیر قابل اشتعال باشد (از این رو از آن در موتورهای احتراق تراکمی استفاده می‌شود). با این وجود، هنوز هم به نگهداری و ایمنی دقیق نیاز دارد.
نقطه اشتعال بیودیزل
زیست دیزل یا بیو دیزل (Biodiesel) یا بیوگازوئیل، یک نوع سوخت غیر سمی، ایمن، تجدیدپذیر و تجزیه پذیر است که از منابع طبیعی نظیر روغن های گیاهی، روغن پسماند غذایی، چربی حیوانات و جلبک ها به دست می آید. این سوخت را می توان با گازوئیل مخلوط و در خودروهای گازوئیل سوز به کار برد.
فلش پوینت مایع قابل اشتعال بیودیزل در 130 درجه سانتی گراد، آن را به مایع قابل اشتعال نسبتا پایدار بدل می کند. این ماده باید در جای خشک و خنک نگهداری شود، اما باید توجه داشت که بیودیزل معمولا 3-6 ماه ماندگاری دارد.
فلش پوینت روغن روان کننده
نقطه اشتعال روغن روان کننده (Lube Oil) حدود 187 درجه سانتیگراد است که آن را نسبتا غیر قابل اشتعال می کند. با این حال، هنوز باید آن را با دقت نگهداری گردد. نگهداری آن در جایی خنک و خشک بهترین گزینه است. در صورت امکان، آن را روی دسته ها در یک موقعیت افقی ذخیره کنید و همیشه مطمئن شوید که به وضوح برچسب گذاری شده است.
لیست فلش پوینت مایعات قابل اشتعال
در زیر لیستی از فلش پوینت مایعات قابل اشتعال را مشاهده می کنید.
| ردیف | نام انگلیسی | نام فارسی | فلش پوینت | |
| سانتیگراد | فارنهایت | |||
| 1 | Acetaldehyde | استالدهید | 37.8- | 36- |
| 2 | Acetone | استون | 17.8- | 0 |
| 3 | Acentonitrile | اسنتونیتریل | 6.11 | 43 |
| 4 | Acrylonitrile | اکریلونیتریل | 1- | 32 |
| 5 | Allyamine | آلیامین | 20- | 28.9- |
| 6 | Aniline | آنیلین | 70 | 158 |
| 7 | Anisole | آنیسول | 52.2 | 126 |
| 8 | Benzene | بنزن | 11.1- | 12 |
| 9 | Benzaldehyde | بنزآلدئید | 62.8 | 145 |
| 10 | Biodiesel | بیودیزل | 130 | 266 |
| 11 | Butanal | بوتانال | 22- | 7.6- |
| 12 | n-Butane | n-بوتان | 60- | 76- |
| 13 | 1-Butanol | 1-بوتانول | 37.2 | 99 |
| 14 | Carbon Disulfide | کربن دی سولفید | 30- | 22- |
| 15 | Cyclohexanone | سیکلوهگزانون | 43.9 | 111 |
| 16 | Diesel Fuel (1-D) | سوخت دیزل (1-D) | 37.8 | 100 |
| 17 | Diesel Fuel (2-D) | سوخت دیزل (2-D) | 52.2 | 126 |
| 18 | Diesel Fuel (4-D) | سوخت دیزل (4-D) | 54.4 | 130 |
| 19 | Diethanolamine | دی اتانول آمین | 172 | 342 |
| 20 | Diethylene glycol diethyl ether | دی اتیلن گلیکول دی اتیل اتر | 82.2 | 180 |
| 21 | Diethyl ether | دی اتیل اتر | 45- | 49- |
| 22 | Diisopropyl ether | دی ایزوپروپیل اتر | 27.8- | 18- |
| 23 | Dimethyl sulfate | دی متیل سولفات | 82.8 | 181 |
| 24 | Dimethyl sulfide | دی متیل سولفید | 37.2- | 35- |
| 25 | Ethyl Alcohol (Ethanol) | اتیل الکل (اتانول) | 17.2 | 63 |
| 26 | Ethylamine | اتیل آمین | 16- | 3.2 |
| 27 | Formaldehyde | فرمالدئید | 85 | 185 |
| 28 | Fuels Oil No.1 | روغن سوختی شماره 1 | 37.8 – 72.2 | 100 – 162 |
| 29 | Fuels Oil No.2 | روغن سوختی شماره 2 | 52.2 – 95.6 | 126 – 204 |
| 30 | Fuels Oil No.4 | روغن سوختی شماره 4 | 61.1 – 116 | 142 – 240 |
| 31 | Fuels Oil No.5 Lite | روغن سوختی شماره 5 سبک | 68.9 – 169 | 156 – 336 |
| 32 | Fuels Oil No.5 Heavy | روغن سوختی شماره 5 سنگین | 71.1 – 121 | 160 – 250 |
| 33 | Fuels Oil No.6 | روغن سوختی شماره 6 | 65.6 | 150 |
| 34 | Furfural | فورفورال | 60 | 140 |
| 35 | Furfuryl alcohol | فورفوریل الکل | 75 | 167 |
| 36 | Gasoline | بنزین | 42.8- | 45- |
| 37 | Gear oil | روغن دنده | 191 – 304 | 375 – 580 |
| 38 | Hexylamine | هگزیل آمین | 28.9 | 84 |
| 39 | Iso-Butane | ایزو بوتان | 82.8- | 117- |
| 40 | Iso-Pentane | ایزو پنتان | کمتر از 51.1- | کمتر از 60- |
| 41 | Iso-Octane | ایزو اکتان | 12.2- | 10 |
| 42 | Isopropylbenzene hydroperoxide | ایزوپروپیل بنزن هیدروپراکسید | 175 | 347 |
| 43 | Jet fuel (A/A-1) | سوخت جت (A/A-1) | 37.8 – 65.6 | 100 – 150 |
| 44 | Kerosene (paraffin) | نفت سفید (پارافین) | 37.8 – 72.2 | 100 – 162 |
| 45 | Methyl Alcohol (Methanol) | متیل الکل (متانول) | 11.1 | 52 |
| 46 | Methylamine | متیل آمین | 0 | 32 |
| 47 | Motor oil | روغن موتور | 216 – 252 | 420 – 485 |
| 48 | Naphtha | نفتا | 0 – 30 | 32 – 86 |
| 49 | n-Pentane | n-پنتان | کمتر از 40- | کمتر از 40- |
| 50 | n-Hexane | n-هگزان | 21.7- | 7- |
| 51 | n-Heptane | n-هپتان | 3.89- | 25 |
| 52 | n-Octane | n-اکتان | 13.3 | 56 |
| 53 | Naphthalene | نفتالین | 78.9 | 174 |
| 54 | NeoHexane | نئوهگزان | 47.8- | 54- |
| 55 | Paraldehyde | پارالدئید | 36.1 | 97 |
| 56 | Peroxyacetic acid | پراکسی استیک اسید | 41.1 | 106 |
| 57 | Petroleum ether | اتر نفت | کمتر از 17.8- | کمتر از 0 |
| 58 | Propanal | پروپانال | 30- | 22- |
| 59 | Propane | پروپان | 104- | 156- |
| 60 | 2-Propanol | ۲-پروپانول | 12.2 | 54 |
| 61 | Propylamine | پروپیلامین | 37.2- | 35- |
| 62 | Styrene | استایرن | 32.2 | 90 |
| 63 | Tetrohydrofuran | تتروهیدروفوران | 66.1 | 151 |
| 64 | Toluene | تولوئن | 4.44 | 40 |
| 65 | Triethanolamine | تری اتانول آمین | 179 | 354 |
| 66 | Triethylamine | تری اتیل آمین | 7.22- | 19 |
| 67 | o-Xylene | o-زایلین | 17.2 | 63 |
| 68 | m-Xylene | m-زایلین | 27.2 | 81 |
| 69 | p-Xylene | p-زایلین | 27.2 | 81 |
سخن آخر فلش پوینت مایعات قابل اشتعال
در این مطلب از مقالات گنجینه پاوان به بررسی فلش پوینت یا نقطه اشتعال برخی از مایعات قابل اشتعال پرداختیم و لیستی از فلش پوینت مایعات قابل اشتعال ارائه کردیم. آگاهی از نقطه اشتعال این مواد در حفظ ایمنی و طراحی و نصب سیستم های پایش گاز و آتش، اعلام و اطفا حریق در صنایع مختلف، نقش حیاتی دارد.
شرکت گنجینه پاوان با تکیه بر تجربه گسترده و دانش روز متخصصان خود در این زمینه، آماده ارائه مشاوره برای طراحی، اجرا و نصب سیستم های اعلام و اطفای حریق و دریافت تاییدیه آتش نشانی پایان کار ساختمان می‌باشد.
گنجینه پاوان در زمینیه های زیر به ارائه مشاوره، طراحی، تامین، نصب و اجرا، تست و نگهداری خدمات می پردازد:
- طراحی و نصب سیستم اعلام حریق
- طراحی و نصب سیستم اطفا حریق
- تامین، طراحی و نصب سیستم F&G
- تجهیزات ایمنی و حفاظت فردی
- مشاوره و دریافت تاییدیه آتش نشانی پایان کار ساختمان
برای افزایش ایمنی محیط کار و زندگی خود هم اکنون با متخصصان گنجینه پاوان تماس حاصل فرمایید.
منابع:
4 پاسخ
سلام نقطه اشتعال بنزین چقدر است؟
وقت خوش
بنزین دارای دمای اشتعال تقریباً 40- درجه سانتیگراد (40- درجه فارنهایت) است.
سلام وقتتون بخیر
ببخشید چطوری میشه فلش پوینت بنزین رو به ۵۴ درجه سانتیگراد رساند ؟
حالت طبیعی منفی ۴۰ هست . امکانش هست که با ترکیب مواد دمای اشتعال رو به ۵۴ درجه رساند ؟
بله درسته برای افزایش نقطه اشتعال بنزین باید ماده ای اضافه کرد که نقطه اشتعال بالاتری داشته باشد. اما باید توجه داشت که سایر خواص بنزین مانند ویسکوزیته، درجه اکتان، چگالی هم تغییر می کند.