دتکتور شعله یا فلیم دتکتور (Flame Detector) نوعی حسگر اعلام حریق است که وظیفه شناسایی و تشخیص شعله‌های حریق را بر عهده دارد. این دتکتورها از تکنولوژی اشعه ماوراء بنفش و مادون‌قرمز برای شناسایی شعله‌ها استفاده می‌کنند و نسبت به دتکتورهای دود و حرارت خیلی سریع‌تر آتش را شناسایی می‌کنند (در کمتر از یک ثانیه). برای آشنایی بیشتر با دتکتورهای شعله تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
انواع دتکتور شعله
برندها و مدل‌های مختلفی در بازار این دتکتورها را تولید می‌کنند. نکته مهم این است که جزئیات مربوط به هر دتکتور را بدانید تا بتوانید بهترین فلیم دتکتور را برای تأسیسات خود انتخاب کنید. در ادامه چهار نوع رایج فلیم دتکتور را بررسی می‌کنیم.
دتکتور شعله فرابنفش (UV)
جالب است بدانید که آتش بیشتر اشعه فرابنفش از خود تابش می‌کند؛ بنابراین حسگرهای UV گزینه بسیار مناسبی برای بیشتر تأسیسات هستند. اما از آنجایی که این حسگرها نسبت به فرایند تخلیه الکتریکی (ESD) مانند رعد و برق حساس هستند، بهتر است که در محیط‌های داخلی استفاده شوند. فلیم دتکتور از نوع UV را در فواصل کوتاه 50 فوت (15 متر) از آژیرها نصب می‌کنند.
بیشتر بخوانید: انواع دتکتور اعلام حریق
دتکتور شعله مادون قرمز (IR)
زمانی از حسگر مادون‌قرمز استفاده می‌کنند که آتش از خود گازهای داغ منتشر کند؛ زیرا این گازها تابش‌های فروسرخ دارند و توسط دتکتورهای شعله IR قابل شناسایی هستند. با این حال، این حسگرها برای تشخیص و واکنش به آتش به حرکت لرزشی شعله نیاز دارند. همچنین، گاهی ممکن است این حسگرها هشدارهای کاذب ایجاد کنند و علت آن سطوح داغی است که ناشی از آتش نیستند (مثل فرها و لامپ‌ها)
دتکتور هیبریدی UV/IR
این مدل یک نوع دتکتور ترکیبی است که برای تشخیص تابش‌های فرابنفش و فروسرخ طراحی شده است. در این آشکارساز هر حسگر به طور جداگانه عمل می‌کند، اما برای فعال شدن آژیرها نیاز است که وجود هر دو اشعه در محیط شناسایی شود. به دلیل خاص بودن این دتکتور، از آن در محیط‌هایی که احتمال به‌وجود آمدن آتش‌های هیدروکربنی و غیر هیدروکربنی وجود دارد، استفاده می‌کنند.
دتکتور شعله مادون قرمز چند طیفی (MSIR)
حسگرهای چند طیفی از طول موج‌های مختلف فروسرخ استفاده می‌کنند تا بتوانند تابش‌هایی که ناشی از شعله‌های آتش است از دیگر شعله‌ها تشخیص دهند. هر دتکتور MSIR قادر است تا فاصله 200 فوتی خود را هم در محیط‌های داخلی و هم محیط‌های بیرونی را بررسی و آنالیز کند. شما می‌توانید این آشکارساز را در محیط‌هایی به طور معمول با دود و گازهای قابل اشتعال سروکار دارند (مثل صنایع نفت و گاز) مشاهده کنید.
اساس عملکرد دتکتور شعله
همان‌طور که اشاره کردیم، دتکتور شعله وظیفه شناسایی شعله‌های تابش شده از حریق را برعهده دارد. این تابش‌ها توسط سنسورهای فتوولتائیک (Photovoltaic) شناسایی میشوند و سپس دتکتورها خبر آن را به صورت سیگنال‌های الکتریکی به کنترل پنل اعلام حریق ارسال می‌کنند تا پنل بررسی کند آیا نیاز است به آلارم‌ها فعال شوند یا نه.
کاربرد فلیم دتکتور
این تجهیزات کاربرد گسترده‌ای دارند. به‌عنوان مثال پالایشگاه‌ها، سکوهای نفتی و خطوط لوله نفت اغلب از دتکتور شعله MSIR برای شناسایی آتش در فاصله‌های طولانی استفاده می‌کنند. به طور کلی شما می‌توانید فلیم دتکتورها را در محیط‌های زیر پیدا کنید:
- نیروگاه‌ها
- تونل‌های زیرزمینی
- انبارهای صنعتی
- کارخانه‌های تولید مواد شیمیایی
- دیتاسنترها
- صنایع بازیافت
- تأسیسات تولید مهمات
- انبارهای چوب
- سکوهای حفاری
مزایا و معایب فلیم دتکتور
دتکتورهای شعله هم مانند همه تجهیزات مزایا و معایب خاص خود را دارند که باید هنگام خرید آن‌ها را درنظر بگیریم و درست انتخاب کنیم. به طور کلی این مزایا و معایب شامل موارد زیر میشوند:
مزایا
شناسایی سریع: از بزرگ‌ترین مزیت این دتکتورها، این است که می‌توانند آتش را قبل از اینکه دود و حرارت زیادی وجود داشته باشد، شناسایی کنند. این موضوع هم باعث جلوگیری از گسترش حریق می‌شود هم زمان واکنش را کاهش می‌دهد.
قابل استفاده در محیط‌های مختلف: فلیم دتکتورها قادر هستند انواع مختلف حریق را مثل آتش‌های هیدروکربنی، شیمیایی، فلزی و غیره را شناسایی کنند. بنابراین خرید این نوع دتکتورها همان یک تیر و چند نشان است.
قابل استفاده در محیط‌های باز و بسته: فرقی ندارد از این دتکتورها در محیط‌های باز یا پوشیده استفاده کنید، به هرحال آن‌ها وظیفه خود را به‌درستی انجام خواهند داد.
معایب
هزینه بالا: تکنولوژی که در دتکتورهای شعله به کار می‌رود، نسبت به دیگر حسگرها پیشرفته‌تر است؛ بنابراین هزینه اولیه نصب و نگهداری بیشتری دارند.
حساسیت بالا: اگر از این دتکتورها در صنایعی استفاده کنند که در معرض نور شدید خورشید یا نورهای دیگر (مثل جوشکاری) باشند، ممکن است هشدارهای کاذب ایجاد کنند.
نحوه اتصال دتکتور شعله به سیستم
ممکن است نصب دتکتور اعلام حریق شعله کاری پیچیده به نظر بیاید، اما ما این فرایند در چند مرحله بسیار ساده توضیح می‌دهیم:
- ابتدا باید یک محل مناسب برای نصب دتکتور انتخاب کنید. حسگر را باید به گونه‌ای نصب کرد که کل منطقه مورد نظر را پوشش دهد.
- تمام سیستم‌های اعلام حریق یک منبع تغذیه دارند. شما باید دتکتور شعله خود را به این منبع وصل کنید. برای فهمیدن جزئیات ولتاژ و سیم‌کشی، به دفترچه راهنمای حسگر مراجعه کنید.
- حالا بعد از اینکه مراحل بالا را طی کردید، باید خود دتکتور را تنظیم کنید. میزان حساسیت دتکتور را باید نسبت به محیطی که در آن نصب شده، تنظیم کرد. این کار باید با دقت انجام شد تا در آینده از هشدارها کاذب جلوگیری شود.
- مرحله آخر هم پیکربندی خروجی‌ها است. منظور از پیکربندی خروجی‌ها تنظیم سیگنال‌های خروجی مختلف دستگاه است که می‌تواند شامل تشخیص شعله، اعلام خطا و… باشد.
سخن پایانی
دریافتیم که نصب دتکتور شعله، آن هم در محیط‌هایی خطر آتش‌سوزی در آن بالا است، تا چه اندازه اهمیت دارد. بنابراین، با توجه به انواع مختلف این حسگرها و مزایا و معایب هرکدام، توصیه می‌شود که انتخاب نهایی با دقت و با توجه به شرایط هر محیط صورت گیرد تا ایمنی به بالاترین حد خود برسد.
