عملیات h آتش نشانی

عملیات آتش نشانی یک فعالیت هماهنگ و استراتژیک با هدف مهار و کنترل آتش سوزی در شرایط مختلف است. عملیات اطفا حریق چه برای رسیدگی به آتش‌سوزی‌هایی که مناظر طبیعی وسیع را تهدید می‌کنند و چه در پاسخ به آتش‌سوزی‌های ساختمان ها را به خطر می‌اندازد، مستلزم استقرار پرسنل ماهر، تجهیزات تخصصی و تاکتیک‌های برنامه‌ریزی شده است. این عملیات چند وجهی آتش نشانان، امدادگران اورژانس و تیم های پشتیبانی را برای مبارزه و مدیریت حوادث آتش سوزی گرد هم می آورد. موفقیت عملیات آتش نشانی متکی به ارتباطات کارآمد، برنامه ریزی استراتژیک و تخصص جمعی افرادی است که برای محافظت از جان، اموال و محیط زیست در برابر تأثیر مخرب آتش سوزی اختصاص داده شده اند. عملیات آتش نشانی به عنوان یک جزء اساسی مدیریت اضطراری نقش مهمی در تضمین ایمنی عمومی و حفظ رفاه جوامع در سراسر جهان ایفا می کند.

کلیات و مبانی نجات

• حادثه یا سانحه: رویدادی ناخواسته و بدون برنامه ریزی است که ممکن است باعث خسارت جانی و مالی شود.
• شبه حادثه: حادثه ای است که رخ می دهد ولی خساراتی به همراه ندارد. نکته: طبق آمارهای جهانی در مقابل هر 1 حادثه بزرگ 10 حادثه قابل توجه و 30 حادثه قابل اغماض و 600 شبه حادثه اتفاق می افتد.
• شرایط اضطراری: انحراف شدید از شرایط عادی و وضعیت نرمال و استاندارد ، که باعث شرایط اضطراری می شود . (حریق و حوادث یا سوانح مترقبه و غیرمترقبه که شرایط عادی را تحـت تـأثیر قـرار میدهنـد ایجـاد شرایط اضطراری می نمایند). شرایط اضطراری ممکن است در مسائل بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی یک جامعه نیز ایجاد شود.
• شدت حادثه: شدت حوادث و سوانح را معمولاً بـا تعـداد کـشتگان، مجروحـان و یـا میـزان خـسارات مـالی ببارآمده می سنجند.

آرایش گروه نجات

در این نوع حادثه نجاتگران به سه گروه تقسیم می شوند:

1ـ گروه عملیاتی: که شامل 5 نفر در عملیات می باشد.

الف) نفر اول فرمانده که مسئول و ناظر به عملیات است.

ب) نفر دوم معاون فرمانده، معمولاً وظیفه برش بدنه چرخ گوشت را عهده دار میگردد.

ج) نفر سوم نجاتگری است که مسئول حرکت دادن مصدوم و مراقبت کلی بیمار اعم: از مراقبت از سیستم تنفس و باز بودن مجرای تنفسی کودک و حفاظت در مقابل براده های حاصله از برش کـه توسط پوشاندن بدن کودک با ملحفه انجام می پذیرد.

د) نفر چهارم وظیفه خنک کردن بدنـه چـرخ گوشـت را بـا سـرم فیزیولـوژی یـا آب عهـدهدار می باشد.

ه) نفرپنجم رابط بین پرسنل درحال عملیات با نجاتگران خارج از اتاق عمل میباشد

2ـ گروه رابط: رابط اتاق عمل و تجهیزات موجود در ماشین ها می باشند که 2 نفر بـرای ایـن منظور کافی است. -3 دو نفر نیز در محل استقرار ماشین های نجات به عنوان مسئول بی سیم و حفاظت تجهیـزات باقی می مانند.

شایان ذکر است: که درحوادث مشابه بعدی، پست افراد به منظور همطراز سازی عملکرد تمـامی نجاتگران تعویض می گردد.

همچنین بخوانید: رشته آتش نشانی

اصول عملیات آتش نشانی

عملیات اطفای حریق بخش اصلی سیستم های واکنش اضطراری است که شامل طیف وسیعی از اصول و شیوه های اساسی با هدف مبارزه و کنترل آتش می باشد. به طور کلی، اطفا حریق شامل یک فعالیت استراتژیک و هماهنگ برای خاموش کردن حریق، چه در محیط های شهری و چه در محیط های صنعتی است. اصول اولیه عملیات اطفا حریق شامل درک رفتار آتش سوزی، ارزیابی ریسک و استفاده از تجهیزات تخصصی است. آتش نشان ها برای تجزیه و تحلیل دینامیک آتش با در نظر گرفتن عواملی مانند سوخت، اکسیژن و گرما آموزش دیده اند تا استراتژی های موثری برای مهار داشته باشند.

علاوه بر این، ارتباطات مناسب، کار تیمی و رهبری نقش اساسی در اجرای عملیات آتش نشانی موفق ایفا می کند. آتش نشانان از ابزارها و تکنیک های مختلف، از خاموش کننده های دستی گرفته تا تجهیزات پیشرفته، برای سرکوب شعله ها و محافظت از جان و اموال استفاده می کنند. اصول اولیه عملیات اطفا حریق شامل H، P و F است.

H مخفف Hose Operations

در هنگام آموزش اطفا حریق ، عملیات h آتش نشانی به معنای عملیات شلنگ است. شلنگ‌ها برای انتقال آب یا مواد خاموش‌کننده دیگر به آتش به‌کار می‌روند و انواع مختلفی از آن‌ها وجود دارد؛ از جمله شلنگ‌های حمله، شلنگ‌های تامینی، و شلنگ‌های تقویت‌کننده. شلنگ‌های حمله برای مستقیم رساندن آب یا مواد خاموش‌کننده به آتش مورد استفاده قرار می‌گیرند. شلنگ‌های تامینی برای تأمین آب به شلنگ حمله یا سایر مواد خاموش‌کننده به‌کار می‌روند. همچنین، شلنگ‌های تقویت‌کننده برای افزایش فشار آب یا سایر مواد خاموش‌کننده به‌کار می‌روند.

P مخفف Pump Operations

به معنای عملیات پمپ است. پمپ برای تأمین آب یا سایر مواد خاموش‌کننده به شلنگ استفاده می‌شود و انواع مختلفی از آن وجود دارد؛ از جمله پمپ‌های گریز از مرکز و پمپ‌های جابجایی مثبت. پمپ‌های سانتریفیوژ به‌طور معمول در اقدامات اطفاء حریق به‌کار می‌روند زیرا سبک وزن هستند و کار با آن‌ها آسان است. در شرایطی که نیاز به فشار بالا است، از پمپ‌های جابجایی مثبت استفاده می‌شود.

F  مخفف Fire Suppression

به معنای خاموش کردن است. اقدامات مختلفی برای اطفاء حریق وجود دارد که شامل آب، فوم، و مواد شیمیایی خشک می‌شود. آب به‌عنوان مهم‌ترین عامل خاموش‌کننده در اقدامات اطفاء حریق به‌کار می‌رود. در شرایطی که آب موثر نیست، مانند حریق مایعات قابل اشتعال، از فوم استفاده می‌شود. همچنین، در حریق گازهای قابل اشتعال از مواد شیمیایی خشک استفاده می‌شود.

1. عملیات آتش نشانی اچ یک (H1)
2. عملیات آتش نشانی اچ دو (H2)
3. عملیات آتش نشانی اچ سه (H3)
4. عملیات آتش نشانی اچ چهار (H4)
5. عملیات آتش نشانی اچ پنج (H5)
6. عملیات آتش نشانی اچ شش (H6)
7. عملیات آتش نشانی اچ هفت (H7)

عملیات h1 آتش نشانی

توضیح: انجام عملیات h آتش نشانی با استفاده از کشیدن یک رشته هوز از هایدرانت به خط آتش توسط چهار نفر.

روش مقدماتی: مشابه PD-3

طریقه اجرا:

1. فرد شماره ۲ وسایل مربوط به هایدرانت را جمع آوری کرده و در کنار هایدرانت قرار داده و آماده می‌کند.
2. فرد شماره ۴ یک طول هوز برمی‌دارد و میل کوپلینگ آن را نیم متر پشت هایدرانت قرار می‌دهد. سپس فرد شماره ۲ پای خود را روی آن گذاشته و هوز را به سمت خط آتش کشانده و نگه می‌دارد.
3. فرد شماره ۳ یک طول هوز برمی‌دارد، آن را زیر بغل خود نگه می‌دارد و سپس حدود سه متر به دنبال فرد شماره ۴ می‌دوید. در حین گذر از شماره ۴، میل کوپلینگ هوز شماره ۳ را گرفته و به هوز خود متصل می‌کند.
4. فرد شماره ۳ هوز خود را در مسیر آتش باز می‌کند و فی میل کوپلینگ آن را در دست راست نگه می‌دارد.
5. فرد شماره ۱ یک نازل زیر بغل چپ را قرار داده و یک طول هوز زیر بغل راست را به فاصله حدود سه متر پشت سر شماره ۳ می‌دوید. هنگامی که شماره ۳ توقف می‌کند، شماره ۱ به راه خود ادامه می‌دهد و میل کوپلینگ هوز شماره ۱ را گرفته و به هوز خود متصل می‌کند.
6. فرد شماره ۱ هنگام باز کردن هوز خود، فی میل کوپلینگ را با دست چپ نگه می‌دارد و با دست راست نازل را از زیر بغل خود برمی‌دارد و به انتهای هوز متصل می‌کند.
7. فرد شماره‌های ۳ و ۴ به دنبال شماره ۱ در کنار نازل می‌روند.

توجه: در زمان حریق، هوزها می‌بایست تا جایی که ممکن است در کنار خیابان (جاده یا پیاده‌رو) کشیده شوند.

آب بند یا آب بند و جمع آوری وسایل:

1. شماره ۱ شماره ۴ را با دستور آب بند و یا آب بند و جمع کن به عقب می‌فرستد و پیام را به شماره ۲ منتقل می‌کند.

جمع آوری:

1. شماره ۱ نازل را از هوز آخر جدا کرده و باز می‌گردد.
2. شماره ۲ کلیه وسایل هایدرانت را به جای خود باز می‌گرداند.
3. تمام اعضاء گروه با کمک یکدیگر هوزها را جمع‌آوری می‌نمایند.
4. هنگامی که تمام وسایل جمع آوری شدند، شماره ۱ به افسر مربوطه گزارش می‌نماید.

همچنین بخوانید: رفتار افراد هنگام آتش سوزی و تاثیر آن در تخلیه ساختمان

عملیات h2 آتش نشانی

 

توضیح: انجام عملیات h آتش نشانی اضافه کردن یک طول هوز توسط چهار نفر.

توجه: این هوز همیشه باید بین آخرین هوز و نازل اضافه گردد مگر اینکه فرمانده دستور دیگری صادر نماید. در صورت اجرای این عملیات درون ساختمان، این هوز به اولین کاپلینگ بیرون از ساختمان اضافه می‌شود.

طریقه اجرا:

1. حالت فرضی: عملیات H1 انجام شده و آب باز است.
2. شماره ۱ شماره ۴ را می‌فرستد تا یک طول هوز بیاورد یا دستور H2 دهد.
3. شماره ۴ هوز را به شکل یک نیم دایره (مطابق شکل) یا پیچ و خم دار و یا موازی با

مسیر هوزها در محل مورد نظر کشیده و آماده می‌شود. پس از آماده شدن:

4. شماره ۴ به شماره ۲ دستور آب بند می‌دهد. هنگام قطع جریان آب:
5. شماره ۴ اتصالات مورد نظر را باز می‌کند و هوز جدید را بین آن دو وصل می‌کند.
6. شماره ۴ هنگامی که اطمینان حاصل کرد که شماره ۱ آماده است، به سمت شماره ۲ می‌رود و دستور آب باز را می‌دهد.

توجه: هنگام افزودن یک طول هوز به سر نازل، شماره ۱ باید نازل را از هوز قبلی باز کنده و به هوز جدید وصل نماید.

آب بند یا آب بند و جمع آوری وسایل:

1. شماره ۱ شماره ۴ را با دستور آب بند و یا آب بند و جمع کن به عقب می‌فرستد و پیام را به شماره ۲ منتقل می‌کند.

جمع آوری:

1. شماره ۱ نازل را از هوز آخر جدا کرده و باز می‌گردد.
2. شماره ۲ کلیه وسایل هایدرانت را به جای خود باز می‌گرداند.
3. تمام اعضاء گروه با کمک یکدیگر هوزها را جمع‌آوری می‌نمایند.
4. هنگامی که تمام وسایل جمع‌آوری شدند، شماره ۱ به افسر مربوطه گزارش می‌نماید.

عملیات اچ سه (H3)

 

توضیح: انجام عملیات h آتش نشانی اضافه کردن یک طول هوز توسط چهار نفر.

روش اجرا:

1. در فرضیه‌ی حالت H1 که انجام شده و آب باز است، شماره ۱، شماره ۴ را با پیام آب بند نزد شماره ۲ ارسال می‌کند.
2. شماره ۴ پس از دادن پیام به کنار اولین کاپلینگ قبل از نازل برمی‌گردد. به محض قطع شدن جریان آب:

– شماره ۱ نازل را از هوز آخر جدا می‌کند.

– شماره ۴ هوز مورد نظر را جدا می‌کند.

– شماره ۱ نازل را به محل جدید (هوز بعدی) وصل می‌نماید.

3. شماره ۱، شماره ۴ را با پیام آب باز نزد شماره ۲ ارسال می‌کند.
4. شماره ۴ بلافاصله به محل نازل برمی‌گردد و هوز اضافی را جمع می‌کند.

آب بند یا آب بند و جمع کردن وسایل:

شماره ۱ شماره ۴ را با پیام آب بند و یا آب بند و جمع کن به عقب می‌فرستد. او پیام را به شماره ۲ منتقل می‌کند.

جمع آوری:

شماره ۱ نازل را از هوز آخر جدا می‌نماید و باز می‌گردد.

شماره ۲ کلیه وسایل هایدرانت را به جای خود باز می‌گرداند.

تمام اعضاء گروه به کمک یکدیگر هوزها را جمع‌آوری می‌نمایند.

هنگامی که تمام وسایل جمع‌آوری شدند، شماره ۱ به افسر مربوطه گزارش می‌نماید.

همچنین بخوانید: مهندسی حریق چیست و چه موضوعاتی را شامل می شود؟

عملیات اچ چهار (H4)

 

توضیح: انجام عملیات h آتش نشانی تعویض کردن یک طول هوز پاره شده (معیوب) توسط چهار نفر.

روش اجرا:

1. در فرضیه‌ی حالت H1 که انجام شده و آب باز است، شماره ۴ به دستور شماره ۱ یک هوز برداشته و در موازات هوز پاره شده می‌کشد و سپس به شماره ۲ دستور آب بند می‌دهد.
2. شماره ۳ در این موقع به طرف هوز پاره شده می‌رود و با کمک شماره ۴ هوز مذکور را جدا نموده و هوز جدید را به جای هوز قبلی متصل می‌کنند.
3. شماره ۳ نزد شماره ۱ رفته تعویض هوز را گزارش می‌کند.
4. شماره ۴ به طرف شماره ۲ رفته و دستور آب باز را می‌دهد و سپس به سوی هوز پاره باز گشته و بر دو سر آن گره اورهندنات می‌زند.

توجه:

– اگر قرار شد که هوز پاره را جمع نمایند

، می‌بایست گره‌های اورهندنات را باز کرده و هوز را از طرف میل کاپلینگ جمع نمایند.

آب بند یا آب بند و جمع کردن وسایل:

شماره ۱ شماره ۴ را با پیام آب بند و یا آب بند و جمع کن به عقب می‌فرستد. او پیام را به شماره ۲ منتقل می‌کند.

جمع آوری:

شماره ۱ نازل را از هوز آخر جدا می‌نماید و باز می‌گردد.

شماره ۲ کلیه وسایل هایدرانت را به جای خود باز می‌گرداند.

تمام اعضاء گروه به کمک هم هوزها را جمع‌آوری می‌نمایند.

هنگامی که تمام وسایل جمع‌آوری شدند، شماره ۱ به افسر مربوطه گزارش می‌نماید.

عملیات اچ پنج (H5)

 

توضیحات: اجرای عملیات h آتش نشانی شامل بردن نازل به پشت بام یا طبقه فوقانی توسط چهار نفر.

روش اجرا:

شماره ۱ یک طول هوز، یک نازل و یک طناب بلند را برداشته و به سمت ساختمان می‌رود. سپس هوز را بیرون از ساختمان به شکل یک حلقه باز می‌کند و نازل را به آن وصل می‌نماید و آن را در نقطه‌ای که قرار است از آنجا بالا کشیده شود، روی زمین می‌گذارد. در این حین، شماره ۲ وسایل مربوط به هایدرانت را برداشته و در کنار هایدرانت مستقر می‌گردد.

شماره ۴ یک طول هوز برداشته و آن را از هایدرانت به سمت ساختمان می‌کشد.

شماره ۳ یک طول هوز برداشته، آن را بعد از هوز اول می‌کشد، سپس فی میل کاپلینگ را در کنار میل کاپلینگ طول هوزی که شماره ۱ کشیده روی زمین می‌گذارد، اما آنرا متصل نمی‌کند.

شماره ۱ طناب را برداشته به همراه شماره ۳ وارد ساختمان شده و به روی پشت بام یا کنار پنجره می‌روند و آن را باز کرده و از بالای ساختمان به پائین می‌فرستند.

شماره ۴ طناب را گرفته و به فاصله سه متر از نازل یک گره رولینگ هیچ می‌زند، سپس به فاصله نیم متر از گره رولینگ هیچ، فرم یک گره کلاو هیچ را روی طناب ایجاد کرده و آنرا به باریک‌ترین قسمت نازل می‌زند تا مطمئن گردد که فشار روی طناب باشد نه روی هوز.

شماره‌های ۱ و ۳ طناب را به سمت بالا می‌کشند و شماره ۴ در پائین ساختمان آنرا هدایت می‌کند. هنگامی که طول هوز به اندازه کافی بالا کشیده شد، شماره‌های ۱ و ۳ گره کلاو هیچ از سر نازل باز کرده و طناب را به محل مناسبی می‌بندند به گونه‌ای که گره رولینگ هیچ که به هوز زده شده است، تقریباً به اندازه نیم متر مانده به لبه پشت بام یا پنجره آویزان شده باشد. در همین زمان، شماره ۴ طوری روی زمین مستقر می‌شود که بتواند محل ورود هوز به ساختمان را ببیند.

شماره ۱ به شماره ۳ دستور آب باز می‌دهد. شماره ۳ به محلی که هوز از آنجا وارد ساختمان شده است برمی‌گردد و با استفاده از دست یا بصورت گفتاری پیام را به شماره ۴ منتقل می‌نماید و سپس به محل استقرار نازل باز می‌گردد.

شماره ۴ در پائین ساختمان، ابتدا هوزها را به هم وصل می‌کند، بعد پیام را به شماره ۲ منتقل می‌نماید و سپس به شماره‌های ۱ و ۳ ملحق می‌شود.

آب بند یا آب بند و جمع کردن وسایل:

شماره ۱ شماره ۴ را با پیام آب بند و یا آب بند و جمع کن می‌فرستد. او پیام را به شماره ۲ منتقل می‌کند.

جمع آوری:

شماره ۲ بعد از آنکه آب را بست، فشار را از هایدرانت می‌اندازد و کاپلینگ را آزاد می‌کند، سپس وسایل مربوط به هایدرانت را جمع‌آوری می‌نماید (جهت فشارشکنی می‌توان از یک دیوایسینگ و یک نازل استفاده نمود).

شماره ۴ نزدیکترین کاپلینگ کنار ساختمان را باز نموده و هوز را به سمت پائین آمدن هدایت می‌نماید.

شماره ۱ یک گره کلاو هیچ به نازل می‌زند، سپس طناب را به جائی که شماره ۴ مستقر شده پائین می‌فرستد. سپس شماره ۱ انتهای طناب را به پائین می‌اندازد و به اتفاق شماره ۳ پائین آمده و شماره ۴ را در جمع‌آوری هوزها یاری می‌کنند. هنگامی که تمام وسایل جمع‌آوری گردید، شماره ۱ به افسر مربوطه گزارش می‌کند.

عملیات اچ شش (H6)

 

توضیح: اجرای عملیات h آتش نشانی شامل تبدیل یک رشته هوز به دو رشته با استفاده از تقسیم‌کننده (دیوایدینگ) توسط پنج نفر.

روش اجرا:

1. شماره ۵ (نفر پنجم) و شماره ۴ یک طول هوز و نازل را برداشته و به محل مورد نظر می‌روند.
2. شماره ۴ هوز خود را به طرف خط آتش کشیده و نازل را به آن متصل می‌نماید و در همان نقطه مسئولیت آن رشته را برعهده می‌گیرد.
3. شماره ۵ قبل از اینکه دیوایدینگ را به زمین بگذارد، میل کاپلینگ شماره ۴ را به آن متصل می‌نماید.
4. وقتی همه چیز آماده شد، شماره ۵ دستور آب بند را به شماره ۲ می‌دهد و به محض قطع شدن آب، دو هوز مورد نظر را از هم جدا کرده و دیوایدینگ را بین آنها متصل می‌کند، سپس دستور آب باز داده و به کمک شماره ۴ در کنار نازل دوم می‌رود.

 

عملیات اچ هفت (H7)

 

توضیح: اجرای عملیات h آتش نشانی شامل برداشتن تقسیم‌کننده (دیوایدینگ) توسط پنج نفر.

روش اجرا:

1. شماره ۵ نزدیک دیوایدینگ برگشته و از آنجا دستور آب بند را به شماره ۲ می‌دهد و به محض قطع شدن جریان آب، دیوایدینگ را جدا کرده و هوزهای قبلی را به یکدیگر متصل می‌نماید، سپس دستور آب باز را به شماره ۲ می‌دهد.
2. شماره ۴ نازل خود را باز کرده و باز می‌گرداند.
3. شماره ۵ دیوایدینگ را به محل اصلی باز می‌گرداند.
4. شماره ۴ و شماره ۵ با کمک یکدیگر هوزهای اضافی را جمع‌آوری می‌نمایند.
5. پس از انجام عملیات فوق، نفر پنجم کنار رفته و عملیات تبدیل به H1 می‌گردد. بنا براین، آب بند و جمع‌آوری وسایل همانند H1 می‌باشد.

نتیجه گیری

عملیات اطفا حریق اجزای حیاتی سیستم های واکنش اضطراری هستند که برای مبارزه و کنترل آتش در محیط های مختلف طراحی شده اند. این چکیده به ماهیت چند وجهی اطفاء حریق می پردازد، که هم سناریوهای آتش سوزی زمین وحشی و هم سناریوهای ساختاری را در بر می گیرد. اثربخشی عملیات اطفای حریق به ترکیبی از پرسنل ماهر، فناوری های پیشرفته و برنامه ریزی استراتژیک متکی است. عناصر کلیدی شامل ارزیابی ریسک، تخصیص منابع و استفاده از تجهیزات تخصصی است. ادغام تکنیک های پیشرفته اطفاء حریق، مانند سوختگی های کنترل شده و آتش نشانی هوایی، کارایی کلی عملیات را افزایش می دهد. همکاری بین آژانس های آتش نشانی محلی، منطقه ای و ملی، همراه با مشارکت جامعه، برای نتایج موفقیت آمیز بسیار مهم است. علیرغم چالش‌های ایجاد شده توسط دینامیک آتش و شرایط محیطی در حال تحول، تحقیقات و ابتکارات آموزشی در حال انجام به بهبود مستمر استراتژی‌های اطفای حریق کمک می‌کند. این چکیده ماهیت پویا و ضروری عملیات اطفاء حریق را در حفاظت از جان، اموال و اکوسیستم ها برجسته می کند.