اگر اتش نشان‌ها را به صورت حضوری یا تلویزیونی در حال خاموش کردن حریق دیده باشید، متوجه شده اید که فقط به شیر اتش نشانی وصل نمی شوند و همیشه حریق را با اب خاموش نمی کنند. آنها از فوم اتش نشانی که به اشباع مواد قابل احتراق و مهار اتش کمک می کند استفاده می کنند.
فوم اتش نشانی چیست
فوم اتش نشانی که با نام کف آتش نشانی یا فوم اطفا حریق نیز شناخته می شود، ماده ای با فرمول خاص است که برای خاموش کردن یا سرکوب حریق استفاده می شود. معمولا از مخلوط کردن اب با کنسانتره فوم که حاوی سورفکتانت ها و سایر مواد شیمیایی است ایجاد می شود. هنگامی که فوم بر روی اتش مستقر می شود، منبسط می شود و لایه ای پتو مانند ایجاد می کند که سطح سوخت را می پوشاند و جریان اکسیژن اتش را قطع می کند و از گسترش ان جلوگیری می کند.
انواع مختلفی از فوم های آتش نشانی برای خطرات مختلف اتش سوزی طراحی شده اند، از جمله آتش سوزی های کلاس A (شامل مواد قابل احتراق معمولی مانند چوب و کاغذ) و اتش های کلاس B (شامل مایعات و گازهای قابل اشتعال). فوم اتش نشانی معمولا در محیط های صنعتی مانند پالایشگاه های نفت، کارخانه های شیمیایی، فرودگاه ها و عملیات اطفای حریق که خطر اتش سوزی در مقیاس بزرگ وجود دارد، استفاده می شود. این یک ابزار ضروری در زرادخانه تجهیزات اتش نشانی است که وسیله ای مؤثر برای مبارزه با اتش سوزی و محافظت از جان و مال است.
همچنین بخوانید: عملیات آتش نشانی
انواع فوم اتش نشانی
فوم اتش نشانی ماده ای است که برای مهار حریق استفاده می شود. سوخت اتش را می پوشاند و باعث کاهش می‌شوند و هم اتش را خنک می کند. این فوم ها از ابتدای قرن بیستم مورد استفاده قرار می‌گرفت و حاوی سورفکتانت ها (مواد کف کننده)، حلال های الی، بازدارنده های خوردگی و تثبیت کننده ها هستند.
مکانیزم عملکرد فوم اطفا حریق به شکل زیر است:
- ایجاد پوشش: وقتی که فوم اطفا حریق به سطح آتش برسد، آن روی سطح آتش تشکیل یک لایه پوششی ایجاد می‌کند. این لایه پوششی به عنوان یک باریکه جدا کننده عمل می‌کند که از مخلوط هوا و سوخت جلوگیری می‌کند و از اکسیژن ضروری برای ادامه سوختن سوخت محیط را قطع می‌کند.
- خنثی‌سازی: فوم اطفا حریق می‌تواند حرارت را از سطح آتش به سرعت جذب کند، که منجر به خنثی کردن آن می‌شود. این عملکرد حرارتی می‌تواند باعث کاهش دما و انجماد سوخت شود، که باعث انقطاع یا کاهش چشمگیر انرژی احتراقی می‌شود.
- انتشار: فوم به عنوان یک محلول تراکم پذیر عمل می‌کند و می‌تواند بر روی سطح آتش و بر روی مواد سوختنی پخش شود. این باعث ایجاد پوششی یکنواخت و گسترده می‌شود که به شعله‌های دیگر نیز تاثیر می‌گذارد و آنها را مهار می‌کند.
- خاموش کردن: با ایجاد لایه‌های پوششی و جذب حرارت، فوم اطفا حریق به طور کلی شعله‌ها را خاموش می‌کند. این به عنوان یک سد توقف عمل می‌کند که باعث می‌شود حرارت از منبع آتش به سرعت جذب شود و سوخت به دلیل انتقال حرارت کاهش یابد.
به طور کلی، فوم اطفا حریق از طریق ترکیب عملکردهای فیزیکی و شیمیایی خود، از جمله ایجاد پوشش، جذب حرارت، انتشار و خنثی‌سازی، به کنترل و خاموش کردن حریق‌ها کمک می‌کند.
همچنین بخوانید: سیستم اطفا حریق فوم
چه نوع فوم های اتش نشانی وجود دارد؟
فوم کلاس A
فوم های کلاس A به طور خاص برای کنترل اتش سوزی های جنگلی ساخته شده اند و اکنون برای اتش سوزی های کلاس A مانند اتش سوزی در سازه ها استفاده می شوند. انها کشش سطحی اب را کاهش می دهند، که سوخت را خیس می کند و اتش را فرو می نشاند و از شعله ور شدن مجدد جلوگیری می کند. فوم کلاس A را می توان با استفاده از روش های مختلف از جمله خاموش کننده های دستی، کوله پاش ها و دستگاه های اتش نشانی مجهز به سیستم های تزریق فوم استفاده کرد.
فوم کلاس B
کف های کلاس B برای مایعات قابل اشتعال (حریق های کلاس B) طراحی شده اند. این کف ها می توانند فوم های پروتئینی یا فوم های مصنوعی باشند. فوم های پروتئینی حاوی پروتئین های طبیعی هستند و به طور کلی تجزیه پذیر هستند. فوم های مصنوعی از مواد کف کننده مصنوعی ساخته می شوند. اینها شامل فوم های تشکیل دهنده فیلم ابی مقاوم در برابر الکل (AR-AFFF) – که همانطور که از نامش پیداست، در برابر اثرات الکل مقاومت می کنند و یک لایه محافظ تشکیل می دهند – و فوم های تشکیل دهنده فیلم ابی (AFFF) – که همچنین لایه هایی را تشکیل می دهند و هستند. بر پایه اب. فوم کلاس B را می توان با استفاده از سیستم های متناسب سازی فوم، توپ های فوم، مانیتورها و تریلرهای فوم اتش نشانی اعمال کرد.
فوم کلاس B در دو نوع اصلی وجود دارد: فوم تشکیل دهنده فیلم آبی (AFFF) و فوم تشکیل دهنده فیلم ابکی مقاوم در برابر الکل (AR-AFFF).
فوم مقاوم در برابر الکل
کف های مقاوم در برابر الکل به طور خاص برای ایجاد یک لایه محافظ بین فوم و مواد سوزاننده عمل می کنند که از شکستن کف و بی اثر شدن ان توسط الکل های موجود در مواد در حال سوختن جلوگیری می کند. AR-AFFF برای مقاومت در برابر اثرات حلال های قطبی مانند الکل فرموله شده است و معمولا در تاسیساتی که چنین سوخت هایی وجود دارد مانند کارخانه های شیمیایی و کارخانه های تقطیر استفاده می شود.
فوم کم انبساط
فوم های AFFF فوم هایی با انبساط کم هستند. ویسکوزیته پایینی دارند و نرخ انبساط کمتر از 20 برابر دارند. این بدان معنی است که انها متحرک هستند و می توانند مناطق بزرگ را به سرعت پوشش دهند. AFFF در برابر سوخت های مبتنی بر هیدروکربن موثر است و به طور گسترده در تاسیسات صنعتی، فرودگاه ها و محیط های دریایی استفاده می شود.
فوم با انبساط متوسط
نسبت انبساط فوم های با انبساط متوسط 20-100 است. این باعث می شود ان را برای کاربردهایی مانند اتش سوزی پلاستیک، لاستیک و مایع یا سیل در مناطق کم عمق مفید باشد.
فوم با انبساط بالا
فوم های با انبساط بالا برای مناطق بسته ای که باید سریع پر شوند، بهترین هستند، زیرا سرعت انبساط انها بیش از 200 تا 1000 است.
کاربرد فوم اطفا حریق
فوم اطفا حریق در صنایع و محیط‌های مختلفی که خطر اتش‌سوزی مایع قابل اشتعال وجود دارد یا در مواردی که اطفا حریق مواد قابل احتراق جامد، چالش‌هایی ایجاد می‌کند استفاده می‌شود.
- تاسیسات صنعتی: فوم اتش نشانی معمولا در محیط های صنعتی مانند پالایشگاه ها، کارخانه های شیمیایی، تاسیسات تولیدی و انبارهایی که مایعات قابل اشتعال را ذخیره می کنند استفاده می شود. به سرکوب اتش سوزی های سوخت، حلال ها و سایر مواد خطرناکی که معمولا در این محیط ها یافت می شوند کمک می کند.
- هوانوردی: فرودگاه ها و تاسیسات هوانوردی از فوم اتش نشانی برای مبارزه با اتش سوزی هواپیماها، به ویژه اتش سوزی هایی که سوخت جت دارند، استفاده می کنند. فوم اتش نشانی توسط وسایل نقلیه اتش نشانی تخصصی مجهز به توپ های فوم و مانیتور برای خاموش کردن سریع اتش هواپیما و محافظت از مسافران، خدمه و دارایی های ارزشمند استفاده می شود.
- دریایی: فوم اطفا حریق برای عملیات اطفای حریق دریایی، به ویژه در بنادر، اسکله و کشتی های درون کشتی ضروری است. برای خاموش کردن اتش در کشتی‌ها، سکوهای نفتی و سایر سازه‌های دریایی، و همچنین برای ایجاد یک پوشش سرکوب‌کننده بخار بر روی سطح مایعات قابل اشتعال روی اب استفاده می‌شود.
- صنعت پتروشیمی: پالایشگاه ها، کارخانه های پتروشیمی و تاسیسات ذخیره سازی نفت برای کاهش خطرات ناشی از اتش سوزی در مقیاس بزرگ مربوط به فراورده های نفتی به فوم اتش نشانی متکی هستند. سیستم های فوم در سیستم های حفاظت اتش ادغام می شوند تا قابلیت های سریع و موثر اطفا حریق را ارائه دهند.
- انبارداری و ذخیره سازی: تاسیساتی که مقادیر زیادی مایعات قابل اشتعال را ذخیره می کنند، مانند انبارهای سوخت، مخازن ذخیره سازی فله و مراکز توزیع، از فوم اتش نشانی به عنوان بخشی از استراتژی حفاظت در برابر اتش استفاده می کنند. سیستم های فوم را می توان برای مهار و خاموش کردن سریع اتش سوزی هایی که ممکن است در حین عملیات ذخیره سازی و جابجایی رخ دهد، مستقر کرد.
- نظامی: تاسیسات نظامی، از جمله پایگاه ها، فرودگاه ها، و زمین های اموزشی، از فوم اتش نشانی برای محافظت از پرسنل، تجهیزات و زیرساخت ها در برابر اتش سوزی شامل سوخت، روان کننده ها و سایر مواد خطرناک که معمولا در عملیات نظامی استفاده می شود، استفاده می کنند.
- خدمات اتش نشانی: ادارات اتش نشانی شهرداری و امدادگران اضطراری از فوم اتش نشانی برای مقابله با انواع اتش سوزی ها، از جمله مواردی که شامل مایعات قابل اشتعال، اتش سوزی های جنگلی، و حوادث مواد خطرناک هستند، استفاده می کنند. فوم را می توان با استفاده از ماشین های اتش نشانی، خاموش کننده های قابل حمل و تجهیزات اتش نشانی برای مهار اتش به طور موثر اعمال کرد.
همچنین بخوانید: استاندارد NFPA 11 سیستم اطفا حریق فوم
به طور کلی، فوم اتش نشانی نقش مهمی در حفاظت در برابر اتش و واکنش اضطراری در طیف گسترده ای از صنایع و کاربردها ایفا می کند و ابزار لازم را برای مقابله با خطرات پیچیده اتش سوزی و محافظت از جان و اموال در اختیار اتش نشانان و امدادگران قرار می دهد.
کدام نوع فوم اتش نشانی برای تاسیسات شما مناسب است؟
این به عوامل مختلفی بستگی دارد. اگر تنها و بزرگترین خطر اتش سوزی برای تاسیسات شما ساختاری باشد، فوم کلاس A ممکن است مناسب باشد. با این حال، این مورد برای اکثر تاسیسات تجاری و صنعتی صادق نیست. فوم کلاس B همان چیزی است که در اکثر مواقع در تاسیسات تولیدی، عملیات پتروشیمی و حتی مدارس نیاز است. مواد شیمیایی که می توانند باعث ایجاد یا تغذیه اتش سوزی شوند به فوم های کلاس B برای محدود کردن عملکرد انها نیاز دارند.
به طور کلی، انتخاب فوم اتش نشانی به نوع خطر اتش سوزی و الزامات خاص عملیات اطفای حریق بستگی دارد. هر دو فوم کلاس A و کلاس B نقش مهمی در اطفا حریق مدرن دارند و ابزارهای موثری را برای مقابله با طیف گسترده ای از شرایط اضطراری اتش سوزی در اختیار آتش نشان قرار می دهند.
