NFPA استاندارد انجمن ملی آتش نشانی آمریکا است که شامل کدهای مختلفی می‌باشد. یکی از بخش‌های آن NFPA 13 استاندارد مربوط به سیستم های اطفاء حریق اسپرینکلر (آبپاش) است که در این مطلب از مجموعه مقالات گنجینه پاوان به بررسی آن می‌پردازیم.
NFPA چیست؟
انجمن ملی حفاظت از آتش (National Fire Protection Association) با مخفف NFPA یک سازمان غیرانتفاعی در آمریکا است که با ماموریت کاهش مرگ و میر، جراحت، خسارت مالی و اقتصادی ناشی از آتش سوزی، برق و خطرات مرتبط در سال 1896 تاسیس شده است.
NFPA شامل بیش از 300 کد و استاندارد است. این استانداردها با هدف به حداقل رساندن خطر و اثرات آتش سوزی با ایجاد معیارهایی برای ساخت، پردازش، طراحی، خدمات و نصب در سراسر جهان طراحی شده‌اند.
بیش از 250 کمیته فنی، متشکل از تقریباً 9000 داوطلب، ورودی‌های عمومی را بررسی می‌کنند و در فرآیندی که توسط مؤسسه ملی استاندارد آمریکا تأیید شده است، در مورد اصلاحات و تجدید نظرهای لازم رأی می‌دهند.
NFPA 13 چیست؟
NFPA 13 استاندارد صنعتی در مورد کلیه مسائل مربوط به سیستم های اطفای حریق اسپرینکلر در ایالات متحده است. اما توجه به این نکته مهم است که مقامات ایالتی و شهری اغلب الزامات اضافی را نیز معرفی می کنند. به عنوان مثال، سیستم‌های اسپرینکلر آتش نشانی در نیویورک باید اصلاحات محلی NFPA 13 را به همراه الزامات اضافی مندرج در قوانین ساختمانی نیویورک و کد آتش نشانی نیویورک رعایت کنند.
استاندارد NFPA 13 تقریباً 500 صفحه است و از نظر الزامات و مشخصات بسیار دقیق می‌باشد. این مقاله مروری بر نکات اصلی پوشش داده شده را ارائه می‌دهد، اما به هیچ وجه جایگزینی برای کل سند نیست.
نسخه‌های جدیدتر NFPA 13 در بیشتر موارد عطف به ماسبق نمی‌شوند، به این معنی که شما نیازی به ارتقای نصب‌های موجود ندارید که در زمان نصب با نسخه موجود مطابقت داشته‌اند. اگر هر یک از الزامات خاص عطف به ماسبق باشد، به وضوح در نسخه فعلی NFPA 13 ذکر می‌گردد.
استاندارد NFPA 13 در ایران
مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ایران که به حفاظت از ساختمان‌ها در برابر حریق اختصاص دارد، در بند 3-9-4 خود با عنوان «شبکه‌های بارنده خودکار (اسپرینکلرها) و سایر سیستم‌های خودکار اطفای حریق» رعایت استاندارد NFPA 13 را الزام کرده است.
بر این اساس تا زمان تهیه آیین‌نامه ملی، طراحی و نصب سیستم های آتش نشانی بارنده خودکار (اسپرینکلر) باید بر اساس مرجع NFPA 13 صورت گیرد. بنابراین، آشنایی با این استاندارد برای فعالان صنعت ساختمان و اطفای حریق ضروری است.
تعاریف و الزامات عمومی
از آنجایی که طراحی اسپرینکلر آتش نشانی شامل مفاهیم فنی فراوانی است، NFPA 13 فصل 3 خود را به تعریف عبارات کلیدی که در سراسر سند استفاده می‌شود اختصاص می‌دهد.
اسپرینکلر یا سیستم آبپاش خودکار به عنوان یک دستگاه مهار یا کنترل آتش تعریف می‌شود که وقتی عنصر فعال شده با حرارت آن تا درجه حرارتی خود یا بالاتر گرم شود، به طور خودکار عمل می کند و به آب اجازه می‌دهد در یک منطقه مشخص تخلیه شود.
الزامات عمومی برای همه سیستم های اطفای حریق اسپرینکلر صرف نظر از نوع ساختمان یا پیکربندی خاص اعمال می‌شود، مگر اینکه استثناء مستقیمی در کد وجود داشته باشد.
اگر ساختمانی از اسپرینکلرهای آتش نشانی استفاده می کند، NFPA 13 پوشش کامل کل ملک را می‌طلبد، مگر اینکه استاندارد به وضوح نشان دهد که یک منطقه ساختمانی خاص اختیاری است.
جدول طبقه‌بندی تصرف ساختمانی بر اساس میزان ریسک
طبقه‌بندی تصرف ساختمانی بر اساس میزان ریسک | توضیحات |
خطر سبک Light Hazard | قابلیت احتراق کم محتویات و انتشار حرارت کم که از آتش سوزی انتظار می‌رود. |
خطر معمولی Ordinary Hazard | گروه 1: قابلیت احتراق کم، مقدار متوسط مواد قابل احتراق، ارتفاع انباشته‌ها بلندتر از 2.44 متر نیست و انتشار حرارت متوسط از آتش مورد انتظار است. گروه 2: قابلیت احتراق و مقدار محتویات از متوسط تا زیاد متغیر است. محتویات با انتشار گرمای متوسط بلندتر از 3.66 متر روی هم قرار نمی‌گیرند، و محتویات با انتشار حرارت بالا بلندتر از 2.44 متر روی هم قرار نمی‌گیرند. |
خطر زیاد Extra Hazard | گروه 1: قابلیت احتراق و مقدار محتویات آن بسیار زیاد است و ترکیباتی مانند گرد و غبار یا پرز در آن وجود دارد که در صورت وقوع آتش سوزی را تسریع میکند. سرعت انتشار گرما از آتش زیاد است، اما مایعات قابل احتراق و قابل اشتعال فقط در مقادیر کم وجود دارند یا اصلا وجود ندارند. گروه 2: مقادیر متوسط تا زیاد مایعات قابل اشتعال یا احتراق. همچنین شامل موارد تصرف با محافظت کافی از مواد احتراق است. |
طبقه‌بندی مواد ذخیره شده
علاوه بر طبقه‌بندی تصرف، NFPA 13 دارای طبقه‌بندی برای مواد ذخیره شده است که در استاندارد “کالا” (commodities) نامیده می‌شود. به این ترتیب، چهار طبقه یا کلاس وجود دارد، I تا IV که کلاس I کمترین آسیب‌پذیری در برابر آتش و کلاس IV آسیب‌پذیرترین است. طبقه‌بندی بر اساس مواد ذخیره شده و ظروف مورد استفاده (جعبه، پالت، صندوق، محفظه و غیره) تعیین می‌شود.
اجزای سیستم اسپرینکلر آتش نشانی و نصب در استاندارد NFPA 13
محتوای اصلی NFPA 13 شرحی از تمام اجزای مورد استفاده در سیستم های اطفاء حریق اسپرینکلر اتوماتیک و شرح روش نصب صحیح و الزامات پشتیبانی مکانیکی آنها است. از این رو، این استاندارد الزامات همه اجزای سیستم را بسته به جنس و نوع آنها تعیین می کند. NFPA 13 هم الزامات عمومی و هم الزامات خاص برنامه را ارائه میکند.
استاندارد NFPA 13 الزامات دقیقی را برای هر نوع سیستم اسپرینکلر بر اساس جدول زیر مشخص میکند.
جدول اجزای سیستم شبکه بارنده خودکار (اسپرینکلر) بر اساس نوع آن
| نوع سیستم اسپرینکلر | توضیحات |
لوله تر Wet pipe | به طور دائم با آب پر شده است. |
لوله خشک Dry pipe | پر شده از گاز تحت فشار، هنگامی که یک اسپرینکلر فعال می‌شود، به سیستم اجازه عبور آب را می‌دهد. |
پیش عملگر Preaction | با یک سیگنال هشدار سنسور گرما یا دود مستقل با آب پر می‌شود و با فعال شدن جداگانه اسپرینکلرها آب آزاد می‌شود. |
سیلابی Deluge | تمام اسپرینکلرها باز هستند و توسط سنسورها کنترل می‌شوند. هنگامی که آتش سوزی تشخیص داده می‌شود، همه آبپاش‌ها به یکباره شروع به پاشش آب می‌کنند. |
ترکیبی لوله خشک و پیش عملگر Combined dry pipe and preaction | پر از هوای تحت فشار است اما درست مانند یک سیستم پیش عملگر فعال می‌شود. |
چند چرخه Multi-cycle | می‌تواند چندین بار متوالی فعال شود. |
ضد یخ Antifreeze | یک سیستم لوله تر که در آن آب با یک ترکیب ضد یخ مخلوط می‌شود. |
گردشی حلقه-بسته Circulating Closed-Loop | یک سیستم لوله تر که می‌تواند برای گردش آب برای اهداف گرمایش و سرمایش استفاده شود. |
شبکه‌ای Gridded | سیستم اسپرینکلر با اتصالات موازی بین شبکه‌های متقاطع، به طوری که هر آبپاش در زمان فعال بودن، آب را از دو طرف لوله دریافت میکند. |
حلقه‌ای Looped | سیستم اسپرینکلری که در آن بسیاری از شبکه‌های متقاطع به یکدیگر متصل می‌شوند تا مسیرهای متعددی برای جریان آب فراهم کنند. |
لوله‌کشی با جداول از پیش تعیین شده Pipe schedule | سیستم اسپرینکلری که در آن اندازه لوله با طبقه‌بندی تصرف تعیین می‌شود. |
توجه داشته باشید که یک سیستم اطفای حریق اسپرینکلر می‌تواند شامل ترکیبی از بیش از یک نوع باشد. به عنوان مثال، یک سیستم لوله تر را می‌توان به عنوان یک ضد یخ یا سیستم گردشی حلقه-بسته پیکربندی کرد.
نتیجه
استاندارد NFPA 13 در الزامات خود سختگیرانه است، اما با توجه به نقش مهم سیستم‌های اسپرینکلر اتوماتیک در حفاظت در برابر آتش، این امر ضروری است. بنابراین، رعایت آن باعث افزایش ایمنی و کاهش خسارت جانی و مالی در مواقع آتش سوزی خواهد شد.
از آنجا که بر اساس مقررات ملی ساختمان ایران رعایت استاندارد NFPA 13 در طراحی سیستم های اطفاء حریق اسپرینکلر و نصب آنها اجباری است، در این زمینه حتما باید از متخصصان باتجربه و کارکشته در این حوزه کمک گرفت.
تیم تخصصی طراحی و نصب سیستم های اعلام و اطفای حریق ما در گنجینه پاوان آماده ارائه مشاوره به شما در این زمینه هستند تا محیطی امن و ایمن را برای محیط کار و زندگی خود فراهم کنید. پس هم اکنون از طریق صفحه تماس با ما در سایت گنجینه پاوان با مشاورین ما تماس بگیرید.
منابع:
مقررات ملی ساختمان ایران (مبحث سوم)
